Zeg me welke schoenen je draagt…

En ik zal je zeggen wie je bent. De tentoonstelling Chaussures! laat de schoen in al zijn verscheidenheid zien.

Een voetballer bewaart de slof waarmee hij zijn mooiste doelpunt maakte, een bedevaarder de sandalen die hij tijdens zijn reis droeg en het ouderpaar de schoentjes waarmee hun kleine spruit zijn eerste stapjes zette. Geen enkel kledingstuk mag rekenen op zo veel eerbied en aandacht als de schoen. Ook wetenschappers – sociologen, historici, etnologen… – en modeontwerpers hebben de schoen van alle kanten bestudeerd. En in alle uithoeken van de wereld en in alle sociale lagen zijn daarbij vorm en functie even veelzeggend als het materiaal en de versieringen van de voetbekleding. Een schoen vertelt immers veel over de persoonlijkheid van wie hem draagt.

Dat is ook de teneur van de tentoonstelling ‘Chaussures!’, die nog tot 10 december loopt in het gemeentemuseum van Sint-Lambrechts-Woluwe. Een model van onze landgenoot DirkBikkembergs staat er opgesteld naast een tootschoen uit de vijftiende eeuw, Nubische pantoffeltjes naast klompen van MartinMargiela. En op modegebied wedijvert een kersvers modelletje van JohnGalliano in extravagantie met een ontwerp van SalvatoreFerragamo, de koning van de creatie uit de voorbije eeuw.

Historicus Jean-Paul Heerbrant en zijn assistent Jean-Marc De Pelsemaeker hebben meer dan een jaar nodig gehad om ongeveer 240 ‘voetjes’ bij elkaar te brengen, afkomstig uit grote en kleine musea uit heel de wereld en uit collecties van privé-verzamelaars. Maar ondanks de omvang van het bijeengebrachte assortiment bleek het niet mogelijk er een chronologische en geografische overzichtstentoonstelling van te maken. De organisatoren hebben dan ook gekozen voor een opstelling rond een aantal thema’s: dagelijks gebruik, bescherming, sport, smart, uitzicht en droombeeld.

De comeback van de oude gloriën

“Schoenen geven al sinds de oorsprong der tijden, op dezelfde wijze als de kleding, de status aan van wie ze draagt,” stelt Jean-Paul Heerbrant. “Zo moest tijdens het PremierEmpire de bevoorrechte klasse zich uitdossen met smalle en broze slippers, terwijl hun dienstboden werkten met grove turftrappers in zwart leer. Ook vandaag nog laat een elegante dame die pumps van Ferragamo draagt, geen enkele twijfel bestaan over haar materiële welstand en over de sociale klasse waartoe ze behoort. Om maar niet te spreken over haar smaak…”

Heerbrant geeft het al aan: ook de ontwerpers van vandaag zijn zich bewust van de rol van de schoen. Naast onze landgenoot Dirk Bikkembergs, een van de befaamde stilisten van de Zes van Antwerpen, hebben heel wat buitenlandse ontwerpers, zoals ManoloBlahnik, PatrickCox, RobertClergerie, StephaneKélia, naam gemaakt in de wereld van de voetbekleding. En ook enkele befaamde kledingontwerpers, JeanPaulGaultier en John Galliano onder meer, lieten zich al verleiden tot originele creaties. Op de tentoonstelling zijn heel wat ontwerpen van die grote namen te bewonderen.

Onder al de modebewegingen die zich op schoengebied hebben voorgedaan, springt vooral de evolutie van de sportschoen tijdens de voorbije eeuw in het oog. Al even snel als de jeans de werkhuizen en boerderijen ontgroeide, verspreidde de ongedwongen sportschoen zich buiten de sportstadions.

Een behoorlijk nieuwe trend in de schoenmode is het teruggrijpen naar oude gloriën. Sommige ontwerpers zoeken inspiratie in andere tijdperken of exotische regio’s om hun collectie aan te vullen. En sommige klassieke merken schrikken zelfs niet terug voor een loutere heruitgave. Zo brengt Berluti sinds de jaren negentig opnieuw de Alessandro op de markt, een model dat gecreëerd werd in 1895. Een ander model van het befaamde merk, dat vooral wil bekendstaan voor zijn maatwerk, werd in 1962 speciaal ontworpen voor AndyWarhol. Ook dat model werd in de loop van de jaren negentig afgestoft. Soms combineert men traditie met hedendaagse frivoliteit: Zo worden Alessandro-pumps met veters tegenwoordig voorzien van een tatoeëring met tijgermotief.

Dat model is evenwel iets te extravagant voor een man, wat meteen aantoont dat het summum van de fantasie op het gebied van schoenen altijd al voorbehouden was aan de vrouw. Ferragamo is daarvan een mooi voorbeeld. Het is altijd een uitgesproken merk van geklede schoenen geweest. Maar de stoutmoedigheid die het tegenwoordig aan de dag legt, heeft nog maar weinig uitstaans met de stijl die de oprichter van de zaak, Salvatore, tentoonspreidde. Deze Florentijnse schoenverkoper slaagde erin om de extravagantste vrouwen van de hogere kringen te verrukken. Nu richten de dames uit dat gezelschap zich eerder tot Manolo Blahnik, RodolpheMénudier, RaymondMassaro of ChristianLouboutin.

Serge Vanmaercke

Serge Vanmaercke

Een schoen vertelt veel over de persoonlijkheid van wie hem draagt.