ZAVENTEM. Schengen wat ?

Op 26 maart treedt het Schengen-akkoord in voege. Voor de uitbater van het luchthavengebouw, de luchtvaartmaatschappijen én de passagiers, alvast geen lachertje.

U plant op 26 maart een reis Londen-Brussel-Madrid ? Trek dan best een paar goede wandelschoenen aan, want er staat u in Zaventem een fikse tocht doorheen het hele passagiersgebouw te wachten. Van pier B, door de paspoortkontrole van de rijkswacht, naar de bagage reclaim-ruimte waar u uw bagage niet oppikt (!). U gaat dan niet naar de exit, wel via een speciaal aangeduid trajekt naar de bagage reclaim-hal van de oude terminal. Vervolgens gaat u, in de omgekeerde richting van de normale flow, door de luchthavenkontrole (die kontroleert op ticket- en/of boardingpass) wat nu nog de huidige grenskontrole is naar de tax free zone in de oude terminal en zo naar uw gate op pier C. Oef. In het slechtste geval, indien u aankomt op gate B 40 en vertrekt op gate C 7, heeft u een kleine 2 kilometer gestapt.

Een rijkswachtkontrole, een kontrole door de luchthavenpolitie en dan nog eens langs de doeane ? U dacht dat sinds 1 januari 1993 er een Europese Unie bestond zonder grenzen ? Mis poes. Voor vliegtuigpassagiers zijn de kontroles van de identiteitskaart altijd gebleven, maar die worden nu afgeschaft op 26 maart voor de landen die het Schengen-akkoord hebben ondertekend. Dit zijn, kwestie van het voor iedereen moeilijk te maken, niet álle lidstaten van de EU. Wie wel ? België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Nederland, Portugal en Spanje. Nu al heeft Oostenrijk aangekondigd dat het ook lid wil worden van Schengen ; Italië en Griekenland zijn in onderhandeling. De rest van de EU is nog niet klaar voor dergelijke “eenheid”.

De door het Schengen-akkoord noodzakelijke splitsing van Schengen- en niet-Schengen-reizigers heeft de uitbaters van de betrokken luchthavens al veel grijze haren bezorgd. Zegt Pierre Klees, voorzitter van Brussels Airport Terminal Company (BATC) : “Het zou nuttig zijn indien de politici, vooraleer ze zo’n idee dat intellektueel schitterend kan zijn aanvaarden tot realiteit, eventjes op het terrein komen kijken. ” De kost van deze politieke beslissing is alvast niet min voor Zaventem. En beloopt voor BATC alleen al meer dan 100 miljoen frank, “en dan kunnen we van geluk spreken dat we de Tobbiwall (zie kader) niet hebben gebouwd, ” voegt Pierre Klees er cynisch aan toe. Voor Sabena belopen de kosten minstens het dubbele.

KOMPROMIS.

“Wij wisten dat Schengen in de lucht hing, maar wij wisten niet wanneer het zou starten, met hoeveel landen, enzovoort, ” zegt Sabena-ombudsman Patrick du Bois. Hij wijst er terloops op dat de Belgische staat begin februari ook al stond toen de datum van 26 maart al vast nog geen enkele instruktie dienaangaande had gegeven. “De fysische scheiding van Schengen- en niet-Schengen-passagiers is een groot probleem voor Sabena. Wij zijn met sukses een hub & spoke-netwerk aan het uitbouwen, transfer-passagiers maken deel uit van ons handelsfonds. “

En het zijn net deze passagiers die het struikelblok vormen. Voor vertrekkende passagiers is er immers geen probleem : Schengen-bestemmingen krijgen een gate in de oude terminal, de nieuwe terminal is voorbehouden voor niet-Schengen. BATC motiveert deze scheiding op basis van het verkeer. Een gemiddelde week in januari 1995 telde 62 % vluchten naar niet-Schengen-bestemmingen, 38 % naar Schengen-lidstaten. In de zomer zal die verhouding er anders uitzien omwille van de rist chartervluchten naar vooral Spanje. Qua passagiersaantallen vertrok in 1994 een goede 55 % naar niet-Schengen-landen en 45 % naar Schengen-landen. “Dit is op basis van de aktuele ondertekenaars van Schengen. Indien daar landen bijkomen, kan de verhouding mettertijd verschuiven, ” verklaart André Gravet, direkteur ad interim ter vervanging van Etienne Mangé. Hij ontkent niet dat in het meest extreme geval Schengen en niet-Schengen ooit nog van terminal kunnen verhuizen. André Gravet, een ex-generaal van het Belgisch leger, was eerder reeds verantwoordelijk voor de start-up en verhuis naar de nieuwe passagiersterminal december jongstleden.

Niet alle luchtvaartmaatschappijen zijn even gelukkig met de huidige scheiding. Hun passagiers moeten immers in de nieuwe terminal inchecken en vertrekken in de oude terminal, en vice versa. Zegt Rolf Neumann, direkteur van Lufthansa Airport Services Brussels : “Wij, zoals alle andere luchtvaartmaatschappijen overigens, streven naar het inkorten van de tijd die een passagier moet doorbrengen in een luchthaven. De meeste reizigers op korte vluchten hebben uitsluitend handbagage, waarom weigeren de luchthavenautoriteiten een uitgang te creëren in de oude terminal waar alle Schengen-vluchten toekomen ? “

BATC langs zijn kant wijst erop dat het allemaal niet zo simpel ligt. “In het Masterplan is de bouw van een corridor voorzien om de transfer van passagiers van Schengen en niet-Schengen op te vangen. Maar die kan pas opgeleverd worden einde juni. Waarom hebben wij die corridor niet vroeger gebouwd ? “, vraagt Klees zich grimassend af. “Wij hebben vijf, tot in het detail uitgewerkte overgangsscenario’s uitgedokterd, waarvan een aantal het onmiddellijke en kategorische njet heeft gekregen van de rijkswacht of de doeane. Men vergeet het aantal aktief betrokken partijen in de uitbating van een luchthavengebouw. Het is een permanent kompromis. “

TRANSFERTAX.

Klees windt er geen doekjes om. Schengen is een probleem. En niet in het minst voor de (transfer)passagier. “We zullen moeten investeren in overduidelijke signalizatie en in begeleiding door fysieke personen, ” aldus Pierre Klees. Eraan toevoegend : “Wie zal dat betalen ? BATC is een privé-bedrijf. ” Komt het idee van de transfertaks dan toch weer opduiken (zie ook Trends, 12 december ’94) ? “Ik zeg dat wij totnogtoe, ik herhaal totnogtoe, geen transfertaks hebben gevraagd, ” dixit de BATC-voorzitter.

Sabena kan met de hele “Schengen-saga”, zoals Klees het noemt, niet lachen. Terecht overigens. Door de hub-strategie heeft de luchtvaartmaatschappij jaarlijks zo’n 200.000 passagiers die in Zaventem overstappen, liefst zo snel mogelijk. Voor een 40-tal vluchten (cijfers februari) is de overstap zo kort, dat Sabena een jet-to-jet inzet : een minibusje dat de passagiers aan het vliegtuig komt halen en bij het volgend vliegtuig afzet. De meeste passagiers nemen thans de transferbus die door Sabena voor alle transferpassagiers, ook die van andere luchtvaartmaatschappijen, wordt gerund in onderaanneming van BATC tussen gate B23/B25 en het busstation onder de satelliet in de oude terminal. Zegt Patrick du Bois : “Indien de rijkswacht een paspoortkontrole aan gate B23/B25 opzet, kan deze bus ook voor de Schengen/niet-Schengen-passagiers worden gebruikt. ” Dit was overigens ook een overgangsscenario dat de voorkeur wegdroeg van BATC. Maar… Vorige week kreeg elke luchtvaartmaatschappij van de rijkswacht een kordate brief dat het “vanaf 26 maart definitief gedaan is met de transfer shuttle bus”. Pech vooral voor de passagiers die onderhand vertrouwd zijn met dit systeem.

“Wij rekenen erop dat wij door die omslachtige overstapprocedure klanten zullen verliezen, ” meent de Sabena-ombudsman. “De totale kost per jaar van Schengen, inkomstenderving inkluis, benadert 200 miljoen frank. ” Schengen kompliceert naast de passagierstrafiek in de luchthaven ook het vlootbeheer. Een Sabena-toestel op het Europese korte-afstandsnet roteert gemiddeld 4 tot 5 keer per dag (voorbeeld : Brussel-Londen-Brussel, Brussel-Parijs-Brussel, Brussel-Nice-Brussel, Brussel-Milaan-Brussel, Brussel-Madrid-Brussel en Brussel-Frankfurt-Brussel). Het toestel dat Brussel-Londen-Brussel heeft gevlogen, krijgt een gate in pier B, want Londen is een niet-Schengen-bestemming. Ditzelfde toestel moet nadien naar Parijs, dat in een Schengen-land ligt en dus aan pier C moet vertrekken. Wat nu ? Du Bois : “Ofwel laten we het toestel staan en brengen we de passagiers van pier C per bus naar het toestel aan pier B. Ofwel verhuizen we het toestel. Dan moeten we twee keer een parkeerplaats betalen plus het gebruik van een push back, wat gemiddeld 10.000 frank per operatie kost. “

“Ach, ” zucht Klees, “we zullen goede leerlingen zijn. We zullen Schengen toepassen vanaf 26 maart. De definitieve oplossing is klaar einde juni. Maar Schiphol is toch weer de slimste geweest, het heeft als enige internationale luchthaven in de 7 Schengen-landen uitstel gekregen. “

CATHY BUYCK

PIERRE KLEES (BATC) “Schiphol is de slimste geweest. Het heeft als enige internationale luchthaven in de 7 Schengen-landen uitstel gekregen. “