Yamamoto’s zomermode: zon, zee en zwart

De kleren van de Japanse mode-

ontwerper Yohji Yamamoto balanceren tussen extreme soberheid en uiterste verfijning. Trends zocht, naar aanleiding van zijn overzichtstentoonstelling in Parijs,

de Japanse grootmeester op.

www.yohjiyamamoto.co.jp

Eigenlijk weten we weinig over Yohji Yamamoto (60), want hij is niet bepaald spraakzaam, een zeldzaamheid in de modewereld. Yohji Yamamoto vormt samen met Rei Kawabuko van Comme des Garçons – die in de jaren tachtig zijn partner was – en Issey Miyake het Japanse modetrio van het ‘post-atoombomtijdperk’. De gespecialiseerde pers gaf ze die naam na hun eerste defilés in Parijs begin jaren tachtig. Omdat hun voorliefde voor zwart de Hiroshima-tragedie aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zou symboliseren. Zwart was voorgoed gelanceerd.

De mode- en cultuurwereld hadden van bij het begin vooral belangstelling voor Yamamoto, een zwijgzame man die karate beoefent en voortdurend naar Bob Dylan, Lou Reed en James Taylor luistert. Klein van gestalte, maar een groot talent… In 1989 maakte Wim Wenders Notebook on Cities and Clothes, een film over Yamamoto, Tokio en Parijs. De opera van Lyon vroeg hem in 1990 om de kostuums te ontwerpen voor MadameButterfly van Puccini. Drie jaar later stortte hij zich opnieuw in een operaproject, dit keer voor TristanenIsolde van Wagner in Bayreuth. Takeshi Kitano vertrouwde hem de kostuums toe van zijn films Brother, Dolls en Zatoichi, respectievelijk in 2000, 2002 en 2003. De grootste fotografen (Inez van Lamsweerde, Vinoodh Matadin…) en artistiek directeurs (Marc Ascoli, M/M…) gingen met hem in zee, en het enfantterrible van het hedendaagse design, Ron Arad, ontwierp zijn winkel in Tokio.

Kleren die je 20 jaar kunt dragen

In het korte interview dat we met de meester hadden, noemt hij schoonheid “een gegeven dat voortdurend verandert”. Kleren zijn voor hem “sensuele en poëtische voorwerpen die het lichaam ademruimte geven en beschermen”. Yamamoto blijft een mysterie. Je hebt wel een idee van het soort kleren dat hij ontwerpt, maar je kunt je er toch geen duidelijk beeld van vormen: zijn modellen blijven je ontsnappen. Misschien omdat hij ze alleen beschrijft met woorden en ze nooit op papier zet. Inderdaad: Yamamoto geeft zijn medewerkers altijd mondelinge instructies en daar moeten ze het mee stellen…

“Een jas kopen, kan je levensstijl en zelfs je leven zelf veranderen,” verklaart hij. En een van zijn geliefde uitspraken luidt: “Consumeer mijn kleren niet, maar draag ze altijd met je mee.” Heel wat klanten loven inderdaad de duurzaamheid van Yamamoto’s ontwerpen. Maar als we ze niet mogen ‘consumeren’, waarom schakelt hij zich dan in in het commerciële modecircuit en pakt hij elk seizoen uit met nieuwe collecties, terwijl zijn filosofie dezelfde blijft? “Je kunt mijn creaties inderdaad tien à twintig jaar dragen zonder je zorgen te maken over de nieuwste modetrends,” repliceert hij. Waarna hij toegeeft: “Dat heeft iets paradoxaals”.

In een gesprek met zijn collega Azzedine Alaia, opgetekend door Laurence Benaïm, ex-moderedacteur bij Le Monde, licht hij zijn standpunt toe: “Mode is tegelijk commercieel en creatief. Het komt erop aan het juiste evenwicht te vinden, anders kun je niet verder. Ook al streef ik altijd een zuivere creatieve lijn na, tegelijk ben ik verantwoordelijk voor mijn 500 medewerkers.”

Architecturale mode

In de catalogus bij de Yamamoto-retrospectieve (zie kader: Catalogus van Belgische makelijk) verklaart actrice Charlotte Rampling – al lang een aanhangster van de Yamamoto-lijn – dat ze in diens voorliefde voor zwart een symbool ziet van zuiverheid, eenvormigheid en extreme verfijning. “Mijn beste herinneringen op dat vlak heb ik aan Piero Tosi, die sublieme ontwerpen maakte voor opera, toneel en film. Onder meer voor Visconti. De Italianen barsten gewoon van inspiratie en creativiteit. Ze stralen schoonheid en warmte uit. (…) Ook Yohji heeft dat in zich. Hij is niet makkelijk te vatten en te benaderen, maar achter het masker van de rustige asceet gaat een speelse, opgewekte man schuil die met hart en ziel de architectuur van de schoonheid nastreeft. Yohji Yamamoto is als het ware een Italiaan achter een Nô-masker.”

Deze structuurloze en soms asymmetrische kleren vallen ook in de smaak bij de kruim van de hedendaagse architectuur. Meer bepaald bij Zaha Hadid, de Londense sterachitecte van Iraanse afkomst die onder meer het prachtige BMW-gebouw in Leipzig ontwierp. Voor Hadid “zijn Yamamoto’s creaties sterk architecturaal. (…) Zijn snitten zijn telkens weer geniaal, en hij weet als geen ander een kledingstuk te transformeren tussen het moment waarop het openligt en het moment waarop het gedragen wordt.”

Zijn collectie Y’s for Men voor het komende herfst- en winterseizoen 2005 bevat een knipoog. Hij lanceert namelijk kleren die het midden houden tussen de gentleman farmer-stijl en de punkstijl uit de jaren zeventig-tachtig.

Serge Vanmaercke

Ze zijn gekleed en casual tegelijk. Yamamoto doet weliswaar mee met de mode, maar hij is aan geen enkele trend gebonden.

Yamamoto is en blijft een mysterie. Je hebt wel een idee van het soort kleren dat hij ontwerpt, maar je kunt je er toch geen duidelijk beeld van vormen.

Actrice Charlotte Rampling – een vurige aanhangster van de Yamamoto-lijn – ziet in diens voorliefde voor zwart een symbool van zuiverheid, een-vormigheid en extreme verfijning.