Wysiwyg (*)

De auteur is hoofdeconoom bij vermogensbeheerder Petercam.

Reacties: visienoels@trends.be

(*) Wysiwyg = what you see is what you get.

Binnenkort wordt de snelste achtbaan ter wereld in gebruik genomen. Ze haalt een top van 206 kilometer per uur, een snelheid die in 3,5 seconden wordt bereikt (dat is vlugger dan de tijd die u nodig hebt om deze zin te lezen). Een ritje duurt niet langer dan vijftig seconden en de achtbaan voert u mee naar een punt op 139 meter boven de grond…

Het is het soort geweld waar je even stil van wordt. In mijn jonge jaren was een bezoek aan het spiegelpaleis op de kermis al voldoende om stapelgek te worden. Met de jaren is er echter een zekere afkeer bij uw columnist gegroeid van dingen die er anders uitzien dan ze in werkelijkheid zijn. Economen werden de jongste tijd immers al te vaak blootgesteld aan een overdosis beeld vervorming. Of het nu ging om de groeicijfers, de inflatie, de bedrijfsresultaten of de welkomstbonussen: telkens werden ze creatiever voorgesteld dan ze in werkelijkheid waren. De bolle of de holle spiegel van het spiegelpaleis dus, afhankelijk van het publiek.

Het spiegelpaleis van de beleggers. Beleggers weten alles van rollercoasters, maar zouden er ook eens goed aan doen om af te stappen in het spiegelpaleis. De dingen in het beleggingspretpark zijn immers niet altijd zoals ze eruitzien.

Neem nu de prestaties op Wall Street tijdens de ambtsperiode van George Bush jr. Ik had erop gewed dat de Dow Jones-index nog vóór de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2 november boven de 10.000 punten zou afsluiten. Toeval of niet, maar dat lukte ook, tijdens twee mirakeldagen vorige week. De reden ligt voor de hand: John Doe – zeg maar de Amerikaanse versie van onze Jan Modaal – kijkt ook wel eens naar de Dow. En aangezien die vandaag op ongeveer hetzelfde niveau staat als toen George Bush aan de macht kwam – ondanks 11 september 2001 en een recessie – kan John Doe alleen maar de perceptie krijgen dat de beurs goed heeft standgehouden.

Nochtans was er wel degelijk een koersdaling: de bredere index – een betere maatstaf van de gemiddelde aandelenportefeuille in de VS – verloor tijdens het bewind van George Bush zomaar eventjes 22 %.

In het Amerikaanse financiële spiegelpaleis wordt er meer dan eens gelachen met Europa. ‘De Dow deed het de voorbije jaren 41 % beter dan het Oude Continent,’ hoor je af en toe. Maar opnieuw is de realiteit anders: in gemeenschappelijke munt deed Wall Street het niet 41 % beter, maar 18 % slechter dan Europa. Tussen perceptie en realiteit staat dus een gigantische prestatiekloof.

Herverkiezing Bush goed voor Europa? De meeste Europeanen zien een herverkiezing van Bush niet meteen zitten. Die droefenis zou tenminste gedeeltelijk moeten verdwijnen als ze zouden inzien dat Bush goed is voor het vermogen van de Europeaan. De politiek van Bush zorgt immers voor een ontwaarding van de Amerikaanse activa en een groeiende belangstelling van buitenlanders (ook Amerikanen) voor goedkopere en waardevastere Europese beleggingsalternatieven.

Dezelfde Europeaan ergert zich trouwens ook aan de weinig inhoudelijke strijd tussen de twee kandidaten. De lengte van de kin van John Kerry leek op televisie omgekeerd evenredig met de inhoud van zijn programma. En Bush mocht telegeleid de juiste grimassen trekken en enkele leugentjes vertellen om de weinige tegenstand van de Democraat te breken.

De grenzen van de perceptiemaatschappij. Ik denk dat de grenzen van de perceptiedemocratie zijn bereikt. De politiek van Bush zal bijvoorbeeld – net zoals tijdens de tweede termijn van de gewezen Amerikaanse president Ronald Reagan – wijzigen. Nu al onderzoeken werkgroepen hoe de Amerikaanse overheid na de verkiezingen de belastingen kan verhogen door zogenaamde stealth taxes – een niche waarin de Belgische overheid nogal wat expertise heeft. We hebben het dan over allerhande snipperbelastingen die samen een mooie fiscale aderlating vormen. Wie er ook wordt verkozen, de realiteitstest zal er snel komen.

Bedrijven hebben het sinds 2000 heel wat moeilijker om louter op perceptie te mikken. Meer en meer wordt alleen nog het cijfer van het gestorte dividend geloofd. We hebben met andere woorden te maken met écht geld, niet met pro forma-beloften. In de VS graaft openbaar aanklager Eliot Spitzer als een woelmuis verder door de geheime gangen van Wall Street. Na de analisten en de zakenbanken krijgen nu de verzekeraars een spiegel van zichzelf voor gehangen.

Maar ook de Belgische politiek lijkt de grenzen van de perceptie te bereiken. De recente open brief van Vlaams minister van Werk Frank Vandenbroucke (SP.A) toont aan dat enkelen uit het spiegelpaleis, waar babes plotseling op politici lijken, weg willen. We kunnen alleen maar hopen dat ook anderen zich spontaan outen. De perceptie creëren dat een begroting in evenwicht een standbeeld verdient terwijl de ziekteverzekering aan het ontsporen is, strookt niet langer met de realiteitszin van de doorsnee burger.

Of het nu gaat om beleggen of politiek, de realiteit haalt het op lange termijn altijd op de perceptie. Je kunt mensen doen geloven dat ze rijker zijn geworden of dat de begrotingsproblemen perfect onder controle zijn. De realiteit wordt vroeg of laat echter uitgedrukt in dollar of euro. En op dat moment komt de grootte van de leugen naar boven. Tot op twee cijfers na de komma. Geert Noels

Geert Noels