Wrange wringers

Akkoord, de aanhef ruikt naar striptekenaar Willy Vandersteen en zijn eeuwige draai naar stafgerijmde titels. Noem mijn imitatie buikgevoelen. Bant Caroline Gennez de bitchiness uit haar bond der socialisten? Of is zij het hoofd van de wrange wringers?

Eric De Bruyn van de linkse SP.A’ers haalt verdienstelijk een derde van de stemmen; Caroline Gennez klokt onverdienstelijk twee derde. Eric De Bruyn strandt zoals Jan Pronk, de laatste erfgenaam van Joop den Uyl, die het voorzitterschap van de PvdA beoogde. Pronk heeft een troef die ontbreekt in de SP.A en haar kaalheid, opportunisme, kaviaargehalte en machiavellisme versterkt. Pronk vertegenwoordigt in zijn partij een stroming die trouw is aan de evangelische, christelijke oorsprong van het Nederlandse partijsocialisme. Steve Stevaert trachtte met een essay het gemakzuchtige antigodsdienstige van “zijn kringen” af te zwakken. Meer dan een sympathieke geste is het niet. De SP.A blijft een partij van papenvreters en klit ook om die reden plezierig samen met de links-liberale top van de Open VLD. Het zou belachelijk zijn om CD&V en ACW hoogstaandere instituten te noemen dan SP.A en ABVV omwille van hun band met een traditie van erbarmen, christelijkheid en moraal. Die is bij de partij en in de bond meer pose dan werkelijkheid. Ondanks de schijnheiligheid over het werkelijke gedrag zweeft bij de christendemocraten en de syndicalisten van ACW echter meer mildheid, bonhomie, werklust, moraliteit dan bij georganiseerd links. Door de opstand van onder meer priester Daens tegen de patroons en het kerkelijke gezag (we zullen er opnieuw van horen in een zangstuk dat in de steigers staat om het Daensjaar), is de breuk tussen de christen-vijandige socialisten en de christelijke vakbond en partij, eigen aan onze politieke en syndicale traditie.

Over de noordergrens is dat anders. De verkiezing van Jan Pronk had de kleine, actieve groep christenen in de PvdA weer meer gehoor gegeven. In “Trefpunt van socialisme en levensovertuiging” pleiten militanten voor een retour van de PvdA naar haar religieuze wortels. Dominee Willem Banning was een van de oprichters van de PvdA. Vlak na 1945 sloten christenen zich aan bij de sociaaldemocraten om de gedachte: naastenliefde is hetzelfde als solidariteit. Dat is de mening van Jan Pronk. Hij hield daarover lekenpreken in een aantal kerken. In het christelijke dagblad Trouw schreef hij tijdens zijn kiescampagne: “De religieuze wortels van de PvdA verplichten ons te discussiëren over de christelijke, humanistische en islamitische waardensystemen.”

Jan Pronk is geen zielige oude zak of een eenzaat. Wie mee is in de Vlaamse linkse pers kent, of moet kennen, de naam Herman Vuijsje, journalist, socialist en socioloog. In interviews naar aanleiding van zijn recente boek “Tot hier heeft de Heer ons geholpen, over godsbeeld en goed gedrag” – de God van Nederland is dood, is de stelling – zegt de atheïst Vuijsje: “Wat we ruimhartig zouden kunnen omgeven met respect – niet met onderwerping – is Gods nagedachtenis en nalatenschap: onze christelijke traditie en moraal. Niets weerhoudt ons ervan om daarbij ruimhartig gebruik te maken van de symbolen en gebouwen die hij ons naliet. Laten wij stoppen kerken om te bouwen tot tapijthallen en partycentra, laten we ze weer gezamenlijk onderhouden als plekken van bezinning en gemeenschapsbesef.” Enzovoort.

Nederland is niet de uitzondering. Vlaanderen en België zijn dat. Hier stroomt het socialisme over, ondanks de oproepen, studies en debatten de jongste jaren aangestoken door VUB-hoogleraar Marc Elchardus, van de nijdigheid, de libertijnse moraal en het sektarisme. Caroline Gennez staat symbool voor deze trend. Buiten een straffe eigendunk, scherpe ellebogen, plus onderdanigheid aan de vorige SP.A-voorzitter, heeft zij weinig stof. De vaudeville van haar verkiezing ontkracht die stelling niet.

De vader van Labourchef Gordon Brown was dominee van de Church of Scotland. Tijdens het recente partijcongres van Labour citeerde hij in zijn slottoespraak de Bijbel: “Suffer the little children to come unto me”, haalde hij aan, waarop hij commentarieerde: “No Bible I have ever read says, bring just some of the children”. Is dit lachwekkend en heeft het geen uitstaans met de lijn en praktijk van de SP.A? Wie dat gelooft leest enkel, of heeft het van horen zeggen uit dat boek, het grappig-eenzijdige “The God Delusion” van Richard Dawkins. (T)

Frans Crols