Worden efficiënte havens gestraft?

Vorige vrijdag lagen de vier Vlaamse havens plat door een staking van de transportvakbonden. Ze vrezen internationale concurrentie. “Maar die heeft ook haar voordelen,” vindt professor Willy Winkelmans.

De Vlaamse transportvakbonden protesteerden omdat in de Europese Port Package scheepsbemanningen de toelating krijgen om zelf schepen te laden en te lossen. Nochtans, merkte europarlementslid Dirk Sterckx ( VLD) op, blijven ook de nationale wetgevingen van kracht. Maar de vakbonden vrezen concurrentie op basis van de sociale verworvenheden die ze in de havens verkregen. “Het heeft geen zin om een systeem dat goed werkt zomaar overboord te gooien,” vindt professor Transporteconomie Willy Winkelmans ( UA, ITTMA).

TRENDS. Dreigt de wet-Major geen concurrentieel nadeel te worden voor de Vlaamse havens ten opzichte van landen waar havenarbeid niet zo strikt is gereglementeerd?

WILLY WINKELMANS (UA/ITTMA). “We moeten niet dramatiseren. Havenconcurrentie is een feit, en is meestal eigenlijk een positief punt – vooral met het oog op kostenefficiëntie. Maar het grote minpunt is dat de havens dikwijls worden geconfronteerd met reders die de havens erg hard tegen elkaar uitspelen. Ofwel ontstaat daardoor onderbezetting, waardoor de maatschappelijke kosten van de haveninvesteringen worden gedragen door de lidstaten waar de overcapaciteit ontstaat, en zeker niet door de scheepseigenaren. Ofwel moeten de havens en/of terminaluitbaters hun ‘tarieven’ herzien – lees: verlagen – waardoor de socio-economische baten eveneens verminderen. Uiteindelijk betaalt de gemeenschap dikwijls het verschil.

“Maar het is juist dankzij die concurrentie dat de havens in Noordwest-Europa zo efficiënt zijn. Daarom ook zijn de meeste van die havens niet onverdeeld gelukkig met de plannen om via het Europese Cohesiefonds en dergelijke een efficiënter Europees transportnetwerk uit te werken, waarbij veel aandacht gaat naar de havens in Zuid- en Oost-Europa. Dat gaat immers gepaard met het bestraffen van de havens die het goed hebben gedaan. Een beetje zoals bij de Kyotoakkoorden, waar het eigenlijk niet fair is om degenen die al het meest inspanningen hebben geleverd, op te zadelen met dezelfde verplichtingen als fabrieken waar men nooit naar het milieu keek.”

Had Europa niet beter gezorgd voor gelijke spelregels op sociaal vlak, in plaats van elke lidstaat de vrije keuze te laten?

WINKELMANS. “In theorie kloppen de ideeën van Europa over vrije concurrentie, maar daarom werken ze niet altijd in de praktijk. Tegelijk zal ons huidige systeem niet eeuwig kunnen blijven duren. In transport zijn er veel externe kosten, zonder dat er effectief een regelgeving is over wie wat betaalt. Een haven is eigenlijk een poort, met een waterkant en een landzijde. Het Port Package tracht de concurrentie een gelijke basis te geven aan de waterzijde, maar de Europese Commissie werkt ook aan ‘fair pricing’ voor álle vervoersmodi, inclusief infrastructuurkosten en externe kosten als milieu en lawaai. Dat proces zet zich langzaam maar zeker door, en op termijn moeten ook wij ons daaraan aanpassen. Maar het is een groeiproces, en dan heb je altijd partijen die zich op een moment -en dikwijls niet onterecht – benadeeld voelen.”

L.H. [{ssquf}]

“Het heeft geen zin om een systeem dat goed werkt zomaar overboord te gooien.”