Wonen in een ecologisch dorp

BedZed is een ecologische wijk van Wallington, ten zuiden van Londen. Elke woning is erop berekend om het energieverbruik en de invloed op het milieu binnen de perken te houden.

De huizen van BedZed (Beddington Zero Energy Development) hebben weliswaar een hedendaags uitzicht, maar harmoniëren toch met de oude Victoriaanse huizen in de volkswijken van Wallington. De architect wou duidelijk volledig de ecologische toer opgaan, tot in de keuze van de materialen toe: 62 % daarvan is afkomstig uit de streek (binnen een straal van vijftig kilometer) om de plaatselijke economie te steunen en te besparen op de energiekosten voor het transport naar de bouwwerf.

BedZed is in zekere zin het resultaat van toeval. BioRegional, een onafhankelijke advies- en dienstenorganisatie op het gebied van milieubeheer, was op zoek naar een nieuwe bedrijfsruimte en meer bepaald een ecokantoor. Architect Bill Dunster werd daarover aangesproken en die stelde hen een terrein voor dat beschikbaar was op een gesaneerd stuk industrieel braakland. Het was een ideale plek, maar te groot voor de behoeften van de organisatie, die toen slechts vijftien medewerkers telde. Zo ontsproot het idee om een soort van groen dorp te bouwen, met als filosofie: wonen zonder meer te verbruiken dan het billijke aandeel van de natuurlijke rijkdommen van de wereld. Er rezen 99 appartementen met één tot vier slaapkamers uit de grond.

Profiteren van de zon

Het belangrijkste kenmerk van de woningen in BedZed is dat ze zo gebouwd werden dat ze maximaal voordeel puren uit de zon, een schone en vooral kosteloze energiebron. Ze zijn allemaal georiënteerd op het zuiden en zijn voorzien van een grote raampartij, die de warmte van de zonnestralen opvangt. Tezelfdertijd slorpen de hittebestendige stenen de warmte op en brengen die vervolgens tot in de kern van de woning. Om energieverlies te vermijden, werd ook de isolatie nauwkeurig uitgekiend: niet alleen werd in de gevels gebruikgemaakt van driedubbel glas, maar tussen twee lagen hittebestendige stenen werd ook nog eens dertig centimeter steenwol gestoken. Ook de geluidisolatie is optimaal dankzij de dikke muren die de verschillende appartementen scheiden. En wat als de binnentemperatuur toch onder de zeventien graden zou zakken? Dan kan een verwarmingssysteem dat verbonden is met een warmwaterballon het overnemen. Omgekeerd, als de temperatuur in de zomer te hoog oploopt, wordt het teveel aan warmte afgevoerd via een ventilatiesysteem dat in verbinding staat met de beweegbare, kleurige schouwen op het dak. Daar werden de pannen dan weer vervangen door een plantentapijt, dat het regenwater opslorpt en een paradijs vormt voor insecten.

Andere oplossingen werden uitgedokterd om water en elektriciteit uit te sparen. Bijna 10 % van het verbruik wordt geleverd door zonnecellen op het dak en in de ramen. Een systeem van cogeneratie zorgt ervoor dat het water voor de douche verwarmd wordt. De thermische centrale van BedZed wordt gestookt op houtspaanders en produceert elektriciteit dankzij een vergassingsproces. De warmte wordt gebruikt om het water te verwarmen. Bij een maximaal rendement produceert het systeem per jaar 726.000 kilowattuur elektriciteit en 1,5 miljoen kilowattuur warmte. Daarbij wordt de CO2-uitstoot beperkt tot 388 ton per jaar. Althans in theorie, want het ‘nulkoolstof’-systeem baarde vorig jaar zorgen. BedZed zag zich verplicht al zijn elektriciteit af te tappen van het nationale net, zonder groen tarief. Ook het opvangsysteem van regenwater en de recyclage van het afvalwater waren verscheidene maanden buiten gebruik, tot groot ongemak van de bewoners, die niettemin volop blijven geloven in het project. Bill Dunster, de architect die carrière gemaakt heeft met de verspreiding van de principes van het BedZed-concept over de hele wereld, geeft intussen aan dat de oplossing voor de problemen voorhanden is en dat het project, waarop zijn reputatie gestoeld is, opnieuw op weg is naar de nulkoolstofnorm.

Toch hadden de maatregelen, vóór de moeilijkheden van vorig jaar, alles bij elkaar geleid tot een daling van het conventionele energieverbruik tot 12 % voor de verwarming, 43 % voor warm water en 75 % voor elektriciteit. “Dat is niet verwaarloosbaar,” zegt Kendal Marsland-Murray, die eigenaar is van een appartement in BedZed. “Onze totale factuur voor water, elektriciteit en verwarming bedroeg slechts 948 euro per jaar. Dat is weinig voor een gezin van vier.”

De bezorgdheid om het milieu beperkt zich echter niet tot het energieverbruik. Zo werden de keukens van de appartementen uitgevoerd in duurzaam hout en hebben de vuilbakken compartimenten voor de selectieve scheiding van plastic, glas en papier. Er is zelfs een plaats voorzien voor de compost. De vuilbakken kunnen geleegd worden in selectieve containers die onder aan het gebouw staan. Het is de bedoeling om 60 % van het huishoudelijk afval te recycleren.

De badkamers zijn allemaal uitgerust met een spaarzame wasmachine (AAA), kranen met spaarstanden en wc’s met een klein of groot debiet. Een ander interessant detail is dat de kinderkamers voorzien zijn van een bureautje dat gemaakt is van samengeperste plasticflessen.

Wat kost zo’n flatje?

In 2002, toen de eerste appartementen verkocht werden, was de verkoopprijs vergelijkbaar met die van andere woningen in de wijk, namelijk zo’n 365.000 euro voor een flat met drie slaapkamers. Maar volgens Jennie Organ, die verantwoordelijk is voor de communicatie van het BedZedproject, ligt hij nu minstens 10 % boven de marktprijs. Marsland-Murray bevestigt: “We hebben onze woning gekocht voor 350.000 euro in 2002. Nu is ze 490.000 euro waard.”

Zowat een derde van de 220 inwoners zijn eigenaar van hun pand, een derde huurt en de rest bestaat uit zogenaamde key workers (leraren, politiemensen, maatschappelijk werkers…) die konden genieten van een voorkeursbehandeling bij de toewijzing van hun woning. Ze kopen die aan met een formule die veel weg heeft van leasing (huurkoop). De sociale vermenging wordt in de hand gewerkt binnen het project, dat vooral niet elitair uit de hoek wil komen.

Een ander aantrekkelijk aspect van BedZed is dat het bijzonder goed bediend wordt door het openbaar vervoer. “In een ecologisch appartement wonen en tegelijk de planeet bevuilen door elke dag de wagen te gebruiken, zou geen coherente aanpak zijn,” zegt Jennie Organ. Daarom worden de inwoners aangemoedigd om naast het openbaar vervoer gebruik te maken van de fiets. Als het dan toch nodig blijkt om de wagen te nemen, heeft BioRegional eens te meer een oplossing voorzien: er staan drie voertuigen ter beschikking van de inwoners die lid zijn van de Car Club. Met een identificatiebadge kunnen die via het internet of de telefoon een voertuig reserveren dat bij hen voor de deur geparkeerd staat en het vervolgens voor een uur of langer huren tegen een voorkeurtarief.

Voor de inwoners die over een eigen voertuig beschikken, werden verschillende maatregelen uitgewerkt om ervoor te zorgen dat de meest milieuvriendelijke oplossingen gekozen worden en dat voorrang gegeven wordt aan de groene ruimte. Hybride voertuigen kunnen gratis elektriciteit aftappen aan een van de zuilen die op de parking opgesteld staan. Het kost de bewoners die een klassiek voertuig bezitten 300 euro per jaar om een parkeerplaats te huren, maar dat tarief wordt gehalveerd voor wie met lpg rijdt. Die maatregelen hebben ertoe geleid dat het aantal parkeerplaatsen teruggebracht kon worden van 160 tot 100.

Vormt BedZed nu een voorafspiegeling van onze toekomstige habitat? Volgens Jennie Organ gaat het nog maar om een prototype. Maar van de veertig mensen die elke week de site bezoeken, zegt alvast 85 % dat ze gewonnen zijn voor het idee. Sandra Evrard

Info: www.bioregional.com, www.peabody.org.uk/bedzed

Sandra Evrard