Wonderpil?

Langer leven zonder hart- en vaatziekten, migraine, depressies, de ziekte van Parkinson en Alzheimer, een perfecte nachtrust, nooit meer jetlag, steeds viriel en zelfs kanker relatief efficiënt bestrijden. Melatonine zorgt ervoor. Wonderpil of gevaarlijke nonsens?

In België en enkele buurlanden is de verkoop van melatonine verboden. Dit verhindert niet dat steeds meer reizigers deze pil nemen om de nare verschijnselen van jetlag te bestrijden. De meesten zijn laaiend enthousiast. Maar medici trekken aan de alarmbel. De effecten op de mens zijn immers nog niet allemaal gekend. Ondertussen sijpelen tegenstrijdige berichten binnen over de werking op andere gebieden. Daarom raadpleegden we de Leuvense professor Farmacologie Gert Laekeman, die de studies over melatonine van nabij volgt. Eerst wijst hij erop dat we zelf het hormoon melatonine produceren. De pijnappelklier maakt melatonine aan en stuurt daarmee ons bioritme. Vandaar ook de naam slaaphormoon.

“Wanneer de zon ondergaat, produceren we een hoog gehalte aan melatonine. In de ochtend daalt de hoeveelheid”, merkt de professor op. “Wanneer het zonlicht geruime tijd wegvalt, geraakt het lichaam ontregeld. Dat merken we in landen met een lange donkere winter. Toch komen depressies vooral voor wanneer de dagen opnieuw langer worden. Uit die vaststelling ontstond het concept van de lichttherapie om depressies te bestrijden, maar de resultaten staan nog niet vast.”

Bij het verouderen

wordt de pijnappelklier minder actief. Dit fenomeen kunnen we ondersteboven bekijken: als er minder melatonine geproduceerd wordt, verouderen we. Daaruit ontsproot het idee melatonine toe te dienen om het verouderingsproces tegen te gaan. “Een onderzoek met muizen die een hoge dosis melatonine kregen, toonde aan dat de dieren veel minder snel verouderden”, legt Gert Laekeman uit. “Helaas mogen we een onderzoek op muizen niet zomaar extrapoleren op de mens. Het is nog niet bewezen dat melatonine mensen langer jong houdt.”

Tegen jetlag

helpt een extra dosis melatonine zeker, tenminste als de uren van inname correct berekend zijn. De professor cijfert: “Neem het normale lokale uur waarop je gaat slapen. Trek daar het tijdsverschil af. Neem de pil op dat uur drie dagen voor je vertrekt. Bij aankomst neem je je melatonine een half uur voor het slapengaan. Dit moet je nog drie tot vier dagen volhouden. Dezelfde regeling helpt ook bij ploeg- en nachtarbeid. In slaapklinieken wordt inmiddels nagegaan of een melatoninetoevoeging ook een normale nachtrust kan waarborgen.”

Bepaalde kankers

(vooral borst-, prostaat- en teelbalkanker) zouden behandeld kunnen worden met melatonine. “Ook op dit gebied is het nog te vroeg om te bevestigen of te ontkennen”, weet professor Laekeman. “Hierover gebeurt momenteel veel klinisch onderzoek. Melatonine vormt echter slechts een onderdeel van de behandeling. Bij sommige experimenten bleken zowat de helft van de tumoren te verdwijnen of te stabiliseren. Bij de andere helft hielp het helemaal niet.”

Ondanks alle sensationele berichten, staat het voorlopig evenmin vast of extra melatonine helpt tegen de ziekte van Parkinson, Alzheimer of epilepsie. Als viriliteitsstoot heeft het ook nog niets bewezen. “Het is wel effectief als anticonceptiemiddel”, bevestigt Laekeman. Berichten over een anticonceptiemiddel voor mannen spreekt hij tegen. “Het gaat uitsluitend om vrouwen, maar voor hen zijn er al voldoende doeltreffende middelen.”

Vooral bij ouder wordende vrouwen beschermt extra melatonine tegen hart- en vaatziekten. “Maar ook dit onderzoek staat nog niet ver genoeg.” Tegen migraine helpt het dan weer wel. “Maar dan in hoge dosissen onder inspuitbare vorm of met infuus, toegepast bij zeer ernstige vormen van migraine.”

De effecten

op lange termijn zijn niet gekend. Het middel werd dan ook in vele landen, waaronder België, nog niet toegelaten in de handel. De diepere oorzaak is echter commercieel. Licht professor Laekeman toe: “Het volstaat dat één farmaceutische firma de zware en dure procedure start om het middel geregistreerd te krijgen. Op een lichaamseigen hormoon wordt echter geen patent verleend. Daarom is voorlopig niemand bereid om de procedure te betalen en daarna de concurrentie mee te laten profiteren.” Wie de melatoninepil wil, moet dus nog altijd naar Nederland of de VS.

LUC DE DECKER