WOELIGE TIJDEN

De gebeurtenissen in België en in de financieel-economische wereld kunnen onze welvaart en welzijn aantasten, maar hoeven niet dramatisch te zijn. Het moslimfundamentalisme baart grotere zorgen.

Laten we eerlijk wezen: het gaat ons in dit landje nog altijd behoorlijk voor de wind. Onze materiële welvaart behoort tot de hoogste van de wereld, twee vakanties per jaar werden standaard, we beschikken over degelijke systemen van onderwijs en gezondheidszorg, extreme armoede bestaat niet meer en zelfs de Rode Duivels kunnen opnieuw winnen. Achter de ogenschijnlijke sereniteit van deze comfortabele situatie schuilen echter niet te onderschatten bedreigingen. Ons lijken de tijden écht woelig. We situeren de exponenten van die woeligheid op drie niveaus met toenemende graad van potentieel ongemak, in de zin van verlies aan welvaart en welzijn.

Het eerste niveau is het Belgische. Het erg penibele geboorteproces van de nieuwe federale regering illustreert ten volle het Belgische dilemma, tenminste toch voor de Vlamingen. Voortdoen met het Belgische gegeven verlengt het bestaan van een aantal anomalieën, inefficiënties en verspillingen eigen aan de nu al zovele malen hervormde Belgische staat. Gegeven de zware uitdagingen van onder meer vergrijzing en globalisering wegen deze kosten op onze mogelijkheden. Het kaduke karakter van onze federale structuur heeft veel te maken met het feit dat Vlaanderen nooit een politiek gevat antwoord kon uitwerken op de constante Waalse afdreiging. Niet voortdoen met de Belgische staat houdt ook kosten in, zelfs indien de scheiding naar Tsjechoslovaaks model erg sereen zou verlopen. Welke richting het ook uitgaat, de kosten verbonden aan het gekozen pad zijn reëel, maar niet echt dramatisch.

De internationale geld- en kapitaalmarkten vormen het tweede platform van woeligheid. De kortst mogelijke samenvatting van wat zich daar de voorbije weken afspeelde, klinkt als volgt: de voorbije jaren voerden de centrale banken, met de Amerikaanse Federal Reserve op kop, een erg expansief beleid, wat zich onder meer uitte in het opnemen van meer en meer kredieten door de privésector. In plaats van de klassieke inflatie in goederen en diensten ontstond alzo inflatie op markten als die van aandelen en vastgoed, de zogenaamde zeepbellen. Door financiële innovatie slaagde men erin de risico’s zeer breed uit te smeren doorheen heel het financieel-economische systeem. Te hoge schuldgraden en grote onzekerheid over waar de risico’s overal zitten: daarover gaat het nu.

Zonder stommiteiten van de centrale banken en de regulerende overheden kan een echte ontaarding van de huidige problemen moeilijk tot stand komen. Wel moeten we, naar Japans voorbeeld, rekening houden met de mogelijkheid van een wat langere periode van relatieve stagnatie, maar ook dat perspectief is lang geen zekerheid. Net zoals inzake de Belgische situatie, moet het al erg tegenzitten opdat de huidige commotie op de internationale geld- en kapitaalmarkten zou aanleiding geven tot substantiële verarming.

De derde bron van woeligheid krijgt voeding vanuit het internationaal terrorisme. Meer bepaald het moslimfundamentalisme moet grote zorgen baren. Er is niet alleen de situatie in Irak die duidelijk niet onder controle raakt. Ook in Afghanistan gaat het opnieuw de slechte kant op. In de VS en in Europa vragen de inlichtingendiensten zich niet af of er een volgende zware aanslag komt, maar wel wanneer en waar die komt. Voor wie de websites en andere communicatie van Al Qaeda en consorten van nabij volgt, kan er maar weinig twijfel over bestaan. Zij willen het Westen, en dan vooral de VS, op de knieën krijgen om Islam over een zo groot mogelijk gedeelte van de wereld te kunnen opleggen. Europese landen als Spanje en Frankrijk horen daar sowieso bij. Elk middel om dat te bereiken, is veroorloofd. Hoe meer westerse doden, hoe beter. Vrouwen en kinderen vormen zelfs specifieke doelen want zij vormen de toekomst van het gehate westerse bestel.

Drie vormen van terroristisch geweld lijken ons erg bedreigend voor onze welvaart en welzijn. Primo, het tot ontploffing brengen van nucleaire en/of chemische bommen in westerse grootsteden. Secundo, vernietigende aanslagen op olie-installaties in Saoedi Arabië, veruit de belangrijkste olieproducent ter wereld. Tertio, een cyberaanval op onze computersystemen in de stijl van wat Estland recent mocht ondervinden vanwege Russische cyberterroristen. De schade, de verlamming en de angstpsychose die als gevolg van zulke acties zou ontstaan (zeker indien ze in combinatie zouden plaatsgrijpen), zal onze welvaart en ons welzijn méér aantasten dan de andere bronnen van woeligheid van onze tijd.

De auteur is algemeen directeur van het VKW.

Johan Van Overtveldt