Wijngaard en kennisgaard

Zullen we schrijven over de slappe regering- Verhofstadt en haar kwelduivel, Laurette Onkelinx? We vertellen wat te vertellen is met een gastcolumn van Robrecht H. Paternoster op blz. 155 en een analyse van Guido Muelenaer van het Rosetta-plan en de realiteit op blz. 34. We kijken naar een interessanter thema dan het onnozele plan van een Old Labourite die haar premier belachelijk maakt. Een plan dat de onlust versterkt over de verwachtingen die Guy Verhofstadt wekte en de ontgoochelingen die hij oplevert. De premier slalomt van het ene brandje naar het andere. Niks Nieuwe Politieke Cultuur. Al regerend wordt hij donkerder en vozer.

In Ieper werd op 11 november de sluier gelicht van de technologische toekomst. Ook is een glimp opgevangen van de inzet van de Vlaamse high net worth individuals met een geweten en liefde voor hun volk. Gefortuneerd zijn gaat niet iedereen goed af. Albert baron Frère wil dat iedereen het weet: hij is arrivé en verbouwt de betere druif in zijn wijngaard, het Château Cheval Blanc. Elke journalist mag aan de adellijke wijnboer een fax sturen met vragen – want de nobiljon heeft smetvrees bij het persoonlijke contact met de pers – en prompt rollen de voorspelbare antwoorden in de tegenovergestelde richting. Wijn heeft me steeds gefascineerd, is het refrein. Dat is het volste recht van de baron, echter het is petit bourgeois. Zou hij niet beter van zijn hyperfortuin twee à drie miljard frank storten in een stichting voor zijn geliefde Frankofonië? Een Fondation Albert Frère pour la Promotion des PME, een Albert Frère Business School in Charleroi of een Bibliothèque Albert Frère aan de ULB? Naar die piramides kijken de volgende generaties, niet naar de wijn van mijnheer de baron.

Jo Lernout en Pol Hauspie zijn geen baron en laten waarschijnlijk ooit deze twijfelachtige eer aan zich voorbij gaan. Wat hen ondanks het gebrek aan een mooie titel etappes voorbij Albert baron Frère zet, is hun filantropie voor de geboortestreek en de wereld. Jo en Pol storten van hun fortuin 100 miljoen dollar in de internationale Flanders Language Valley-beweging. Een kennisgaard is de gift van geestelijke adel. Jo en Pol hebben een Angelsaksische stijl. Bill Gates schonk onder meer aan Cambridge University 50 miljoen pond voor de vorming van de technologische ondernemers van de toekomst.

Filantropie is populair bij de hightech-ondernemers en de nieuwe ultrarijken in de VS. De grote golf over de plas leidt tot kabbelingen in Europa. Naarmate hier de staat verder wordt teruggerold en de belastingvoeten daardoor kunnen dalen – een beweging die gestaag alhoewel druppelsgewijze voortgaat – ontluikt opnieuw het persoonlijke engagement voor filantropie en liefdadigheid. Wie zijn zuur verdiende geld ziet verdampen door collectieve onverantwoordelijkheid en excessieve belastingen heeft geen zin. De sociaal-democratie en haar kindermeisjesstaat brak de rug van de eigen inzet voor de medemens. Persoonlijke verantwoordelijkheid diende geruild voor collectieve verantwoordelijkheid en beslissingen door politici en ambtenaren die zichzelf uitriepen tot een betere, altruïstische mensensoort. Sinds de theorie van de Public Choice weten we dat dit een luchtspiegeling is. Politici nemen besluiten om hun eigen electorale voordeel te optimaliseren en verbergen dit egoïsme achter geparfumeerde woorden. Zij zijn welbespraakt, hebben de tijd en misbruiken deze troeven om te regeren tegen de markt en het beslissingsrecht van de burger.

In Los Angeles staat een kapitool: het Getty Center. De bouwheer, John Paul Getty, een onaardige man, werd door de magie van de mensenliefde een bevorderaar van de kunsten. Zonder dat het de belastingbetaler één cent kostte, verrees op een heuvel een witte kunststad van 1 miljard dollar. In 1997 werd in de VS 143 miljard dollar geschonken aan non-profitverenigingen.

Er zijn graden van filantropie. Een deel vloeit naar ideeën om het eigen ego te strelen, een deel naar projecten voor meer individueel en collectief geluk. Vandaag wordt de massale mensenliefde geïdentificeerd met de namen van de mannen die groot werden in de industrieën van de negentiende eeuw: kolen, staal, treinen, olie. De huidige generatie heeft evenzeer het fortuin en de gedrevenheid om de wereld te verbeteren als Andrew Carnegie en John Rockefeller. Deze industriëlen gebruikten hun donaties om hun weelde te beschermen voor de fiscus én om mede te bepalen wat hun land diende te worden. Jo Lernout en Pol Hauspie combineren dezelfde motieven. Meer en meer Vlaamse ondernemers worden zeer welvarend. Ieper 11 november 1999 moet de aanzet zijn voor een Flanders Philantropy Movement. Terwijl Guy Verhofstadt een krakende kar sleurt, geven twee ondernemers de juiste signalen. Minder staat, meer zelfstandige burgers. Lieven Gevaert wees de weg. Hij is de laatste Vlaamse ondernemer met een standbeeld. Staat ooit in het oor van Flanders Language Valley een beeld van Willem Vermandere voor de stichters?

Frans Crols