Wij zijn gelanceerd en hopen van u hetzelfde

Septentrio, een producent van GPS-ontvangers, wacht ongeduldig tot het satellietnavigatiesysteem Galileo de ruimte in wordt geschoten. Gelukkig groeit de GPS-markt gestaag. Aannemers die een buis willen lokaliseren, hebben duizenden dollars voor zo’n ontvanger over.

Het goede nieuws voor de Leuvense pioniers van Septentrio, na de beslissing van de Europese ruimtevaartorganisatie Esa eind mei, was dat Europa dan toch eindelijk zijn eigen satellietnavigatiesysteem zou lanceren. Het slechte nieuws was dat het nog tot 2008 zou duren vooraleer het systeem, Galileo, helemaal operationeel zou zijn. Intussen is het aantal werknemers bij de bijna vier jaar oude producent van professionele GPS-ontvangers van vijf naar zestien gegroeid. En die moeten elke maand worden betaald.

Het uitstel van de finale beslissing over Galileo (die eigenlijk al in 2000-2001 zou worden genomen) heeft het programma met drie tot zes maanden vertraagd, zegt gedelegeerd bestuurder Peter Grognard van Septentrio. “2002 was een moeilijk jaar voor de markt. Het verdwijnen van een componentenleverancier heeft ons parten gespeeld. Maar in het laatste kwartaal konden we toch starten met de productie en de commercialisering.” De commerciële kant van Septentrio is vandaag in handen van sales & business development manager Jan Van Hees.

Septentrio, een spin-off van het InteruniversitairMicroElektronicaCentrum ( Imec), was in maart vorig jaar de enige Belg bij de oprichting van de vzw Galileo Services, de industriële lobby die toepassingen van Galileo moet promoten en die twijfelaars als Duitsland, Denemarken, Oostenrijk, Nederland, Zweden en Groot-Brittannië over de streep moest trekken.

Geen blits kantoor

De perspectieven voor Galileo reiken verder dan Europa. In september werd aan de universiteit van Peking al een Chinees-Europees centrum voor training en technische samenwerking in satellietnavigatie ingehuldigd en vorige week tekende China voor een investering van bijna 230 miljoen dollar in Galileo.

De knalrode koffers in de traphal zijn marketinginstrumenten. Septentrio demonstreert zijn PolaRx2 GPS-ontvangers op beurzen als die van het Institute of Navigation in Oregon. Twee jaar geleden besteedden ze de design van het bord nog uit aan Thomsom– CSF. Vandaag houden ze alles zelf in handen: het ontwerp van de chips, van het bord en van de firmware. Productie gebeurt bij Barco in Poperinge.

Terwijl anderen verhuisden naar blitse panden in Haasrode of Mechelen, zit Septentrio nog altijd in een bescheiden huis. De ingenieurs beheren hun budget als een grootmoeder die oorlogen en miserie heeft meegemaakt. “Onze cashpositie is goed, we zijn schuldenvrij. We hebben voor dit en volgend jaar al voor 2 tot 2,5 miljoen euro aan contracten.” De investering in ontwikkeling – de tweede generatie is uit – wordt op drie jaar afgeschreven. Kapitaalverhogingen staan niet op de agenda. “We zijn er niet toe gedwongen en de voorwaarden zijn momenteel ongunstig.” In 2002 was de omzet 635.000 euro, dit jaar “een pak hoger”. Peter Grognard noemt zich “voorzichtig optimistisch”. Particuliere klanten zijn onder meer Alstom en Inmarsat.

In november 2001 berekende PricewaterhouseCoopers in een studie voor de Europese Gemeenschap dat er in 2010 100 miljoen GPS-ontvangers zouden worden verkocht, en 875 miljoen tegen 2020. GPS wordt vaste prik in zakcomputer en mobiel. Die chips gaan over de toonbank voor 2 à 3 dollar. Een systeem van Septentrio kan enkele duizenden dollars kosten. “Onze producten zijn geoptimaliseerd voor nauwkeurigheid. Onze foutenmarge is 50 centimeter. Met een referentieontvanger halen we een precisie van 1 millimeter.” Een PDA als Garmin IQue 3600 met GPS kijkt niet op vijftien meter. Jan Van Hees: “Aannemers die een buis moeten lokaliseren komen bij producenten als wij terecht.”

De rekenkracht achter Septentrio’s precisie vergt chips met een hoog stroomverbruik, waar je op de consumentenmarkt niet mee moet aankomen. “We weten dat je door de evolutie van de chiptechnologie vanzelf een veel energievriendelijker product krijgt. Dat breidt het toepassingsgebied voor hoogperformante chips uit,” zegt Grognard. Maar ook in de low-endmarkt zit men niet stil. Van Hees: “Gsm’s die bij een noodoproep de positie meesturen, beginnen een rol te spelen in Amerika. Maar die moeten dan ook in parkeergarages werken. De eisen in de low-endmarkt verhogen dus ook.”

In beide gevallen worden nieuwe diensten haalbaar. “In sommige toepassingen zullen die twee markten uiteindelijk naar elkaar toe komen en elkaar misschien zelfs overlappen,” voorspelt Van Hees.

Werken met militairen

Galileo is vandaag in handen van de Galileo Joint Undertaking, een joint venture (50/50) van de Europese Unie en Esa, die de 1,1 miljard euro kostende demonstratie en evaluatiefase zal beheren tot 2005, inclusief de lancering van de eerste satelliet volgend jaar. Er is de adrenaline van de jaren zestig, toen Europa het belang van de markt voor satellietcommunicatie inzag en zijn Ariane-programma begon te ontwikkelen. Het civiele Galileo zal het Amerikaans-militaire GPS en zijn krakkemikkige Russische tegenhanger Glonass kloppen met kwaliteiten als gewaarborgde dienstkwaliteit en certificeerbare levenskritische toepassingen.

Er wordt echter niet op Galileo gewacht om de precisie van satellietnavigatie te verbeteren. In april 2004 wordt Egnos operationeel, de European Geostationary Navigation Overlay Service die met de hulp van signalen van geostationaire satellieten het GPS-signaal tot op één à twee meter precies kan maken. Egnos maakt satellietnavigatie die betrouwbaar genoeg is voor het sturen van schepen en vliegtuigen en die vooral nuttig is in gebieden met weinig infrastructuur zoals Afrika, delen van Zuid-Amerika en China.

In de 3,2 miljard euro die tot 2008 voor Galileo wordt uitgetrokken, zit 100 tot 200 miljoen euro die Septentrio bijzonder interesseert: de investeringen in ontvangers. “Galileo heeft testontvangers nodig en ontvangers in de 29 sensorstations die de satellieten bijsturen van op de grond. En om de markt snel te lanceren, zijn er demo’s van toepassingen nodig vóór de satellieten in de lucht zijn.”

Eind vorig jaar won Septentrio al een eerste contract van Esa voor 500.000 euro aan referentieontvangers voor dit jaar. “De levering van ontvangers aan Esa en Eurocontrol bezorgt ons een goede reputatie,” zegt Grognard. De concurrentie is beperkt tot de Franse industrieel-militaire reus Thales en een drietal Amerikanen zoals Trimble, dat een defensieachtergrond heeft, en NovAtel.

De militaire markt voor GPS-ontvangers moet in het huidige klimaat oplaaien, maar voorlopig zijn daar geen aanvragen voor geweest, zegt Peter Grognard. Kunnen die er dan komen? “Dat is niet uit te sluiten. Satellietnavigatie is een dualuse-technologie, zowel civiel als militair. In Vlaanderen is het van belang dat men begint in te zien dat die scheidingslijn niet altijd strookt met de technische of de gebruiksrealiteit.”

Septentrio heeft tot nog toe één keer samengewerkt met de Militaire School, om met Egnos precisienavigatie voor vredesmissies uit te testen. Werken voor de militairen is trouwens een stiel op zich, zegt Peter Grognard. “Je zit met strikte eisen qua temperatuurbestendigheid, trillingen, snelheid, storingsgevoeligheid. Dat nemen we allemaal niet mee in de design van onze producten en het drijft de kosten van het finale product op.”Bruno Leijnse

Bruno Leijnse

De ingenieurs beheren hun budget als een grootmoeder die oorlogen en miserie heeft meegemaakt.