Wie kust de prinses wakker?

Redactie Trends

12-04-2007, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 07:52

Op 12 april 1992 opende Disneyland nabij Parijs enthousiast de deuren. Het sprookje ontaardde in een financiële nachtmerrie. Wie kust de droomprinses alsnog wakker?

Het wordt een van die weelderige en extravagante feesten waarvan alleen Disney het geheim kent. In april 2007 rolt het pretpark in Marne-la-Vallée de rode loper uit. Prinsessen en sterren, Mickey, Donald, Peter Pan en de anderen zullen erbij zijn om het publiek te verrassen in het kasteel van de Schone Slaapster. Kerstmis valt voor één keer in de lente, en er zal nog lang over gesproken worden.

Er moet immers een gebeurtenis van formaat worden gevierd: de vijftiende verjaardag van Disneyland Resort Paris. Met een groots feest voor groot en klein wil het pretpark de wereld bewijzen dat Euro Disney er meer dan ooit stáát. En dat het bedrijf, geleid door de Amerikaanse reus The Walt Disney Company, helemaal klaar is voor nieuwe avonturen. En dat alles ondanks de wisselvalligheden, de hoogtes en laagtes die al even duizelingwekkend zijn als de loopings van de Space Mountain, een van de topattracties van het park.

Met bijna dertien miljoen bezoekers in 2006 noemt Euro Disney zich de belangrijkste toeristische bestemming in Europa. Er is dus een markt voor het park. Maar op financieel vlak blijft het succes nog altijd uit. Euro Disney wil met zijn vijftiende verjaardag het publiek, het moederbedrijf, de Franse staat, de banken en de aandeelhouders bewijzen dat de tegenslagen van de laatste jaren definitief tot het verleden behoren. Daarvoor zal onder meer de Tower of Terror zorgen, de nieuwste topattractie (vanaf begin 2008), waarbij een lift in een razende vaart dertien verdiepingen zal afdalen.

Cultureel Tsjernobyl

In 1987 rolde de Franse regering de rode loper uit voor Disney. In de buurt van Marne-la-Vallée werd voor een habbekrats een 2000 hectaren groot terrein verkocht. Infra- structuur naar het park werd aangelegd, de transportmiddelen voorzien. Niets was te mooi voor Euro Disney, de ‘redder’ van de oostelijke regio van Parijs. Maar wat begon als een sprookje in Seine-et-Marne, draaide al gauw uit op een financiële nachtmerrie.

De Fransen noemden het een cultureel Tchernobyl, zo kwaad waren ze om de botte manieren van het Amerikaanse bedrijf, dat het niet nodig vond om zijn park aan te passen aan het Europese continent – snorren, oorbellen en korte rokjes waren verboden voor het personeel. De bezoekersaantallen scoorden ondermaats. Erger nog, de hele opzet toonde al snel zijn beperkingen. De financiële kosten waren exorbitant, de royalty’s voor het moederbedrijf buiten alle proporties. En het aandeel, in 1992 nog goed voor 23 euro, zakte tot een schamele pennystock van amper 8 eurocent.

Na anderhalf jaar, bij de sluiting van het boekjaar 1994, fietste Euro Disney al naar een bedrijfsverlies van 625 miljoen euro. De eerste herstructurering, na flink wat strijd in de wacht gesleept door de nieuwe topman Philippe Bourguignon in 1994, de opening van Space Mountain in 1995 en een daling van de prijzen gaven het park een tweede adem. Fransen, Britten, Spanjaarden en Belgen zijn deze keer wel op de afspraak. De bezoekersaantallen nemen toe en zelfs de hotels zijn voor 85 % volgeboekt. Dat kan echter de problemen niet oplossen.

Het park kan niet anders dan voortdurend nieuwe middelen zoeken en stort zich in een vlucht naar voren die nog altijd voortduurt. In 2002 steekt het Frans-Amerikaanse bedrijf zich zwaar in de schulden om, in een poging om financieel gezond te worden, een tweede park op te richten. ” Cheap,” stelde een expert. Het nieuwe park, Walt Disney Studios, ontaardt al snel in een commerciële ramp. Er zouden zeventien miljoen bezoekers per jaar moeten komen, maar het aantal blijft al jaren onder de drempel van dertien miljoen bengelen.

“Het financiële debacle ontaardde in een industriële ramp. Euro Disney staat op het punt om de boeken neer te leggen,” vertelt een bankier. “De Amerikaanse arrogantie, de hardnekkige weigering om toegevingen te doen, deed de rest,” vervolgt een insider. Elke andere groep zou uit zo’n mislukking lessen trekken, maar niet Disney. Overtuigd van zijn gelijk, biedt het bedrijf hevig verzet. Een vakbondsman: “Toen ik de directie vroeg of het niet overdreven was om 49 euro te vragen voor acht attracties, luidde het antwoord misprijzend: De prijzen verminderen is hetzelfde als de waarde van het product ondergraven.”

Wonderbaarlijke kapitaalinjectie

Tabula rasa en opnieuw beginnen dan maar? In 2004 dreigt opnieuw het faillissement voor de koning van het entertainment, maar een nieuwe reddingsoperatie kan dat als bij toverslag verhinderen. “Iedereen heeft toegevingen gedaan,” herinnert zich Ignace Lahoud, algemeen adjunct-directeur financiën. Niet alleen werd de schuldenlast (toen meer dan 2 miljard euro) gespreid tot in 2023, de terugbetalingen kunnen in moeilijke tijden ook worden aangepast. Nog een meevaller: het park kreeg 250 miljoen euro extra om te investeren.

De nieuwe kapitaalinjectie deed wonderen voor het park. Het is koud begin maart, maar de massa tussen Space Mountain en Buzz l’Eclair verdringt zich achter de palissades om een glimp op te vangen van de arbeiders die de laatste hand leggen aan de Crush’s Coaster, een reusachtige achtbaan met een Finding Nemo-thema, of om het Cars Circuit te bekijken. Maar waar het publiek zich vooral aan vergaapt, is een indrukwekkend en mysterieus gebouw dat een schril contrast vormt met het sprookjeskasteel van de Schone Slaapster: de Tower of Terror. Kippenvel en hoge bezoekersaantallen verzekerd. “Een troef om het tweede park nieuw leven in te blazen,” meent een werknemer. Twee weken voor het grote verjaardagsfeest is iedereen optimistisch gestemd: “In één klap hebben wij ons bedrijfsresultaat verbeterd en 500.000 bezoekers extra aangetrokken,” aldus de tevreden nieuwe PDG van Euro Disney, de Amerikaan Karl Holz, die eind 2004 benoemd werd. Je zou haast geloven dat alle problemen voor Euro Disney voorbij zijn, maar dat is nog lang niet het geval.

“Waarom laat men toe dat het park zich altijd weer in de financiële problemen stort?”, vraagt een voormalig kaderlid zich geënerveerd af. De schuldenlast van 1941 miljoen euro? De kapitaalstructuur? Erg wankel en soms ronduit gevaarlijk. Denk maar aan de tragikomische affaire met Center-Tainment, een groep die in november 2006 een overnamebod wilde doen op Euro Disney. “De Amerikanen waren doodsbang,” vertelt een kaderlid. “De dag dat een kaper op de kust heeft begrepen dat hij ondanks het aandelensysteem een deel van het bedrijf kan opkopen, dreigt een ramp voor het bedrijf,” waarschuwt een geldschieter.

Walt Disney is moeial

Zover hoeft het voor het bedrijf uit Burbank niet te komen. “Niet als ze bijvoorbeeld de financiële structuur platgooien en het bedrijf definitief opnieuw kapitaliseren,” analyseert een voormalige directeur. “Zo’n 2 miljard euro, dat is de opbrengst van een succesvolle dvd van Disney. Voor hen betekent dat heus niet zoveel,” stelt een bankier gerust. De Amerikanen zouden ook de royalty’s (37 miljoen euro in 2006) kunnen opschorten, op zijn minst tot het park winst maakt.

Het zwaarst wegen evenwel de bemoeienissen van de The Walt Disney Company in het beheer van het park. “Dat beheer vormt een serieus probleem,” bevestigt een expert. Het is geen toeval dat het park in vijftien jaar al zes PDG’s heeft gehad. De Amerikanen staan hun dochter bitter weinig autonomie toe. Ze besturen liever zelf, zonder ook maar iets te begrijpen van de Europeanen. Karl Holz mag dan wel de ‘Europese complexiteit’ erkennen, in werkelijkheid zijn alle PDG’s, zonder uitzondering, niet meer dan een soort van veredelde bedrijfsdirecteurs. Heel wat talentvolle kaderleden besloten na drie of vier jaar bij Mickey andere oorden op te zoeken. De toestand is dus uiterst penibel en een oplossing lijkt nog niet in zicht. Tenzij Walt Disney de handdoek in de ring werpt, zoals bij zijn park in Tokio. Maar “voor Disney is deze aanwezigheid in Europa van strategisch belang. Disneyland Parijs is het mooiste uitstalraam,” bevestigt Ignace Lahoud.

Omdat ze niets kunnen veranderen aan de financiële structuur, concentreren de zaakvoerders van Euro Disney zich liever op het product en de prestaties. En ze houden rekening met de smaak van het publiek. De terughoudendheid om de prijzen te verminderen hebben ze ook laten varen. Deze winter kostte een kaartje slechts 29 euro (in 2002 was dat nog 49 euro). Meer zelfs: om de bedrijfscomités over de streep te halen en de bezoekersaantallen in één klap op te voeren, biedt Disneyland Parijs volgens een vakbondsman zelfs tickets aan van 1 euro. “Het park volgt geen enkele economische logica,” betreurt een concurrent.

In afwachting blijft het bedrijf vierkant draaien. Met het gevoel, nog sterker in deze verjaardagsperiode, dat het net als de personages van Disney het eeuwige leven heeft. Je kunt nu eenmaal niet in een sprookjeswereld leven zonder er op zijn minst een beetje in te geloven. En je kunt geen acrobatische attracties bouwen zonder te hopen dat, in het echte leven, wie valt opgeraapt wordt. In de Tower of Terror dendert de lift in een duizelingwekkende vaart naar beneden. Maar het verhaal krijgt een happy end.