Werklozencontrole is symbooldossier

Het was een vreemd schouwspel. Tien dagen geleden was federaal minister van Werk Frank Vandenbroucke (SP.A) te gast in het zondagse discussieprogramma van de Franstalige commerciële zender RTL-TVi. Daarin werd hij zwaar onder vuur genomen door zowel Waalse politici (allemaal PS‘ers) als een aantal vakbondslui.

Afgelopen zondag was het de beurt aan Tony Vandeputte van het VBO en André Mordant, algemeen secretaris van het Waalse ABVV om voor de camera’s van de RTBF te debatteren. Onderwerp: het voornemen van de regering om een strengere controle uit te oefenen op werklozen en na te gaan of ze echt wel naar een nieuwe job zoeken. Wie weigert een opleiding te volgen of actief naar werk te zoeken, zou zijn uitkering verliezen.

Beide debatten hadden veel weg van een dovemansgesprek en ontaardden net niet in een ordinaire scheldpartij. Volgens de PS en de vakbonden zijn de plannen van Vandenbroucke antisociale maatregelen die best zo snel mogelijk in de prullenmand terechtkomen.

Het verzet van de PS is niet verwonderlijk. Het nieuwe systeem – gesteld dat het wordt ingevoerd – raakt immers rechtstreeks de achterban van de partij. Die telt heel wat kiezers in regio’s waar de langdurige werkloosheid een structureel probleem vormt. In de Borinage is het niet verwonderlijk dat sommige families al drie generaties lang van een werkloosheidsuitkering leven. Die mensen aan een nieuwe job helpen, is bijna onbegonnen werk. Zij dreigen dus als eerste hun uitkering te verliezen.

De werklozen vormen ook een belangrijk deel van de vakbondscliënteel. België is het enige land waar de vakbond de werkloosheidsvergoedingen uitkeert. Een werkloze doet er dus goed aan lid te worden van een vakbond. Om het cru te stellen: hoe minder uitkeringstrekkers, hoe minder vakbondsleden.

Het minste wat we dus kunnen zeggen, is dat de heisa van PS en vakbonden in dit dossier niet zonder belang is. Hun verontwaardiging verbaast niet, maar het is wél vreemd dat ze met hoog oplopende emoties gepaard gaat. Zo wordt Frank Vandenbroucke in de Franstalige pers afgeschilderd als iemand voor wie de werklozen allemaal des fainéants (luieriken) zijn.

Nochtans is het systeem dat Vandenbroucke tegen 1 juli wil invoeren, niet zo revolutionair als sommigen beweren. De PS verkreeg dat de overheid bij de controle van de werklozen rekening zal houden met de werkloosheidsgraad per regio. Daarnaast zal nog worden gepraat over de maximumleeftijd waarop iemand kan worden gecontroleerd. PS en vakbonden willen dat die grens op vijftig jaar wordt gelegd.

Eigenlijk toont de heisa vooral dat het controleren van werklozen een symbooldossier is waarbij de verschillende partijen de spierballen laten rollen. Jammer genoeg worden serene discussies daardoor onmogelijk. In het debat heeft niemand het bijvoorbeeld nog over de impact van het controlesysteem op de werking van de VDAB. De gewestelijke dienst zal met het nieuwe systeem extra energie moeten steken in de begeleiding van langdurig werklozen. De vraag is of de VDAB dan nog dezelfde return on investment zal kunnen behalen. Van de 218.000 vacatures die de VDAB vorig jaar heeft behandeld, werd 80 % voldaan, een doelstelling die in het beheerscontract was vastgelegd. Lukt dit in 2004 opnieuw?

Alain Mouton