Werken met kansarmen: waag uw kans

Investeerders of werkgevers die met kansarme jongeren werken, doen niet aan bezigheidstherapie. Hun inspanningen kunnen zelfs economisch succes opleveren, weet Ignace Van Doorselaere, gewezen topmanager bij Interbrew. Ondernemers, waag uw kans.

Inspiratie voor hun virtuele zakenprojecten hebben deze kansarme jongeren gevonden in hun directe leefwereld: een dancing, een winkel voor cd’s of… een bedrijfje dat krassen uit die cd’s wegwerkt. Deze ondernemers in spe praten over afschrijvingen en omzet alsof ze er al heel hun leven mee bezig zijn. Maar, beklemtoont lesgever Hugo Manshoven: “Deze groep komt van ver. Op de valreep zijn er zelfs nog enkele jongeren uit de groep verdwenen. Eén kampte met zware psychologische problemen, een andere werd in een instelling opgenomen.”

Eenzelfde evenement vindt plaats in Brussel, maar hier met voornamelijk allochtone cursisten. Opvallend is de meer doordachte aanpak. Ook hier gaan de jongeren hun inspiratie zoeken in kleinschalige bedrijfjes, maar zij koppelen er een langetermijnvisie aan: kortingen om de getrouwheid van hun klanten te verzekeren, bijvoorbeeld. En ook in het type projecten zit meer variatie: van een sportcentrum tot een vertaalbureau.

“De visie is dat ‘sociale economie’ zich niet kan en mag onttrekken aan de wetten van de reguliere economie,” zegt Ignace Van Doorselaere, voormalig divisiehoofd van Interbrew-West-Europa, die bij NFTE een van de jongeren begeleidt. “Ook hier heb je een sterk concept nodig, net zoals een goed management, een duidelijke strategie en daadwerkelijke implementatie. Er moet rendabel worden gewerkt. Zoniet is sociale economie niet duurzaam, en blijft ze afhankelijk van subsidies en medelijden.”

C&A als steunpilaar

NFTE staat voor Network for Training Entrepreneurship en is in België al vijf jaar actief. Stichter en goeroe is de Amerikaanse zakenman Steve Mariotti, die in de jaren tachtig – nadat hij was overvallen door een groepje jongeren – vol idealisme een lerarenbaan aanvatte in de Bronx. In 1987 richtte hij NFTE op, een project dat kansarme jongeren op weg helpt naar het ondernemerschap.

Anno 2003 opereren er NFTE-organisaties in België, Groot-Brittannië, Schotland, Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Argentinië, India en Zuid-Afrika. Wereldwijd werden al 70.000 jongeren door 1500 gecertificeerde NFTE-leraars ingewijd in de geheimen van het ondernemerschap.

Tijdens een Europese bestuursvergadering in Vilvoorde op 22 januari 2003 waren Steve Mariotti – als gastspreker – en drie telgen van de familie Brenninkmeyer, van de winkelketen C&A – als bestuursleden – de opvallendste verschijningen. Alle takken van NFTE zijn non-profitorganisaties die grotendeels afhangen van wat in hippe taal de corporate social responsibility van ondernemingen heet. C&A is één van de steunpilaren.

Maar ook andere Belgische kleppers doen hun duit in de zak. Voorbeelden van de zowat dertig structurele partners zijn Belgacom, Citibank, Ernst & Young, Mitiska, Gimv of Interbrew. De kwaliteit en het soortelijk gewicht van de raad van bestuur van NFTE Vlaanderen, met klinkende namen zoals Dirk Bruneel (Dexia), Herman De Bode (McKinsey), Luc Geuten (Mitiska), Johan Van den Driessche (KPMG), Gaëtan Hannecart (Matexi) of voorzitter Remi Vermeir ( Ernst & Young) ligt zelfs hoger dan die van de meeste middelgrote ondernemingen in ons land.

Op zoek naar partners

NFTE Belgium vzw werd in 1998 opgericht op initiatief van het VEV-comité Brussel. Eigenlijk is er alleen sprake van een NFTE Vlaanderen, want de afgelopen vijf jaren gaven de tien gecertificeerde leraren alleen in Vlaanderen onderricht aan 500 jongerencursisten. De expansie naar Wallonië is niet meer veraf en de organisatie is naarstig op zoek naar geschikte partners, bestuursleden en leerkrachten.

Het kloppende hart van de organisatie bevindt zich in Vilvoorde, niet toevallig in de gebouwen van het C&A-hoofdkwartier. Lena Bondue, een ingewijde in sociale organisaties, en ex-ondernemer Erik Dauwen nemen er de dagelijkse organisatie voor hun rekening. Zelf organiseren ze geen cursussen, maar gaan ze in op de vraag van allerhande sociale organisaties om opleidingen van circa zestig uren te verzorgen. “Praktijkopleidingen,” beklemtoont het duo. “Geen theoretische materie.”

Centraal in het verhaal staan de trainers, vaak (ex-)ondernemers, die voor een niet al te royale vergoeding en na een opwarmingscursus de ‘confrontatie’ aangaan. In weinig opzichten zijn NFTE-leraars als Michel Verheecke, Jos Roovers en Hugo Manshoven te vergelijken met leraars die tijdens het schooljaar voor de klas staan. Zij pogen kansarme of kanszoekende jongeren en allochtonen aan te leren hoe ze in een moderne economie moeten functioneren. Meer nog: hoe ze zelf te werk kunnen gaan om een eigen onderneming op te starten.

“Op een paar maanden tijd weten ze hoe ze een businessplan moeten opstellen,” zegt Hugo Manshoven die als ex-zelfstandige (hij was bakker) er zich vaak over verwondert dat jongeren niet de minste voeling hebben met de realiteit van het bedrijfsleven. “Ik moet dus helemaal van nul beginnen. Maar we zien wel dat hun kennis op korte tijd aanzienlijk toeneemt. Want zeg nu zelf: ga eens aan de man in de straat vragen wat een break-evenpoint of een operationeel resultaat is. De meesten zullen je het antwoord schuldig blijven. Onze cursisten niet.”

De jongeren of allochtonen die deze lessen volgen, doen het allemaal uit vrije wil. Niets is opgelegd. Dat betekent ook dat ze op elk ogenblik kunnen beslissen om af te haken. “Je moet er rekening mee houden dat er zich in de groep heel wat jongeren bevinden die opgroeien in wat men een probleemgezin noemt,” zegt Roovers. “Je kan daar tijdens de lessen geen abstractie van maken. Sommige jongeren zijn sterk in zichzelf gekeerd en kunnen amper communiceren. Het gebeurt soms dat ze plots niet meer opdagen tijdens de lessen om daarna opnieuw te verschijnen alsof er niets is gebeurd. Je moet ze dus niet alleen een bepaalde kennis bijbrengen, er moet ook aan de attitudes worden gesleuteld.”

Sommige cursisten vallen dan ook af nog voor de lessenreeks is beëindigd. Roovers: “Door problemen thuis of door problemen binnen de lesgroep. Het kan hard klinken, maar de survivors zijn alleen zij die erin slagen om tijdens de lessen aan groepswerk te doen. De jongeren moeten samen immers een businessplan opstellen voor een bedrijf dat ze willen oprichten.”

Vragen om moeilijkheden?

NFTE wil de sociale en professionele inschakeling van kanszoekende jongeren positief beïnvloeden; de jongeren een positieve arbeidsattitude bijbrengen en ze voorbereiden op verdere studies of een job als zelfstandige of werknemer.

“Jezelf de bedenking maken dat een NFTE-cursist aanwerven meer moeilijkheden oplevert dan een andere jongere, is toegeven aan de vooroordelen,” getuigt Wilfried Feyens van Adica. Adica begeleidt projecten voor het gebruik van multimedia en informatica in het onderwijs en wierf één van de NFTE-cursisten aan. “Toegegeven, sommige van onze klanten reageerden in het begin wat terughoudend op onze aanwinst, maar haar kennis samen met onze positieve boodschap zorgden ervoor dat ook de klanten haar aanvaardden.”

Om de efficiëntie van hun werk te testen, sloot NFTE Belgium twee jaar geleden een partnership af met de Vlerick Leuven Gent Management School, die een tool ontwikkelde om zowel de cursussen als de cursisten na hun opleiding te evalueren en te traceren. Dauwen: “De evalutatietool is klaar en zit nu in de proeffase. De cursisten worden zowel voor als na de NFTE-cursus ondervraagd.” Via deze methode probeert NFTE een antwoord te krijgen op de volgende vier vragen: hoe hebben de cursisten de opleiding ervaren; hoeveel kennis hebben ze intussen verworven op het gebied van bedrijfskennis en inzichten; hoe positief zijn hun veranderingen op attitudeniveau, en hoe groot is het percentage cursisten dat na verloop van tijd is geïntegreerd in het economisch gebeuren als ondernemer of als werknemer of dat zijn studies opnieuw heeft opgenomen?

Dauwen: “Onze sponsors ervaar ik als zeer gul maar ook to the point. Hun geld moet resultaat opleveren.”

Kortrijk. Vzw Aura.

Maandag 2 juni 2003, 14.00 uur.

Uitnodiging: Deelnemers die met succes een NFTE-opleiding hebben gevolgd, ontvangen hiervoor een kwaliteitscertificaat. Gedurende zeventien weken hebben de mensen van de vzw Aura zich door de NFTE-opleiding bekwaamd in ‘Vaardig Ondernemerschap en Ondernemende Vaardigheden’. Deze gemotiveerde jonge mensen zijn fier u uit te nodigen op de presentatie van het businessplan van hun eigen bedrijfje.

Alain mouton

“De groep komt van ver.

Maar vandaag praten deze jongeren over afschrijvingen en omzet alsof ze er al hun hele leven mee bezig zijn.”

“Dit is geen bezigheidstherapie, maar een volwaardige vorm van economie.”

[Ignace Van Doorselaere, gewezen topmanager bij Interbrew]