Welke rol voor kunststoffen in de circulaire economie?

Tijdens de tweede Belgian Plastics Day in Brussel presenteerden Agoria en essenscia Polymatters een objectieve, becijferde analyse van de prestaties van de Belgische kunststofindustrie op het vlak van recycling.

Je hoeft maar vijf minuten rond te kijken om te begrijpen dat kunststoffen heel wat verschillende toepassingen mogelijk maken, die bovendien vaak onontbeerlijk zijn en een duurzame meerwaarde betekenen voor onze maatschappij. Een wereld zonder kunststoffen is ondenkbaar. Anderzijds zijn we ons allemaal bewust van het ernstige verontreinigingsprobleem – met name in de oceanen – dat wordt veroorzaakt door sommige plastics die aan het einde van hun levenscyclus zijn gekomen. Hoe omgaan met die bijzondere dualiteit? Agoria en essenscia Polymatters dragen alvast hun steentje bij met de presentatie van een objectieve en gekwantificeerde analyse van de Belgische industrie in termen van circulaire economie en meer specifiek recycling.

Eerste vraag: wat is kunststof? Het gaat eigenlijk om een ruime waaier materialen waarmee heel uiteenlopende producten met verschillende kenmerken kunnen worden gemaakt. Met die materialen kan aan tal van behoeften worden tegemoetgekomen op het vlak van sterkte, veiligheid, isolatie, lichtheid, soepelheid, bescherming enz. Net omdat er zo veel bestanddelen zijn, is recyclen geen sinecure. Maar het kan wel degelijk!

“The Future is Circular”

Tweede vraag: waarom een studie over de circulaire economie in de kunststofindustrie? Omdat het antwoord op de milieuproblematiek die kunststoffen met zich meebrengen onbetwistbaar in de circulaire economie ligt.

Wat zijn volgens Agoria en essenscia Polymatters de vier pijlers waar dringend aan moet worden gewerkt om een sterk presterende circulaire kunststofeconomie te ontwikkelen?

1/ Inzameling. Zoals eerder gezegd is dit van cruciaal belang, maar het is tegelijk heel complex gezien de sterk uiteenlopende levensduur van de producten – 50% gaat tussen twee en vijftig jaar mee – maar ook als gevolg van het grote aantal gebruikte polymeren, soms nog wel in hetzelfde product.

2/ Ontwerp. De keuze wat het ontwerp van een product betreft, heeft een grote impact op het einde van zijn levensloop, de recycling en/of het hergebruik ervan.

3/ Samenwerking. “Niemand kan de kwestie van kunststofrecycling alleen oplossen. Verwerkers, industriëlen en R&D-instellingen moeten absoluut samenwerken en informatie uitwisselen. Voor Agoria is dit van essentieel belang”, vertelt Julie Leroy, Business Group Leader bij Agoria.

4/ Wetgeving en normalisatie. Zonder helder en pragmatisch wetgevingskader kan geen vooruitgang worden geboekt m.b.t. voormelde drie punten.

Positieve voorbeelden

Naast bij de verschrikkelijke beelden van de onder afval bedolven stranden in Bali, werd tijdens de tweede Belgian Plastics Day van Agoria en essenscia Polymatters vooral ook stilgestaan bij positieve en bemoedigende voorbeelden van ondernemingen en organisaties die actief zijn in kunststofrecycling.

Raamkozijnen in gerecycled pvc van Deceuninck

Deceuninck is de nummer 2 in de wereld voor het ontwerp en de productie van deuren en ramen in pvc. De onderneming onderscheidt zich door innovatie en voortdurende aandacht voor ecologie. Zo is alles wat Deceuninck produceert volledig recycleerbaar. Hun ramen zijn zo ontworpen dat ze gemakkelijk kunnen worden gedemonteerd en gerecycled. Bovendien recyclet Deceuninck sinds 2012 ook de ramen van andere fabrikanten. Het doel is dat ‘gerecyclede’ ramen absoluut dezelfde kwaliteit bieden als ramen waarvoor met ‘nieuwe’ grondstoffen wordt gewerkt.

Chemische recycling en decontaminatie bij JBF

Hoewel mechanische recycling 99% van de gerecyclede kunststoffen voor haar rekening neemt, zal chemische recycling een grote rol spelen in de toekomst. De site in Laakdal (Antwerpen) van JBF Global Europe, dat gespecialiseerd is in de productie van gerecycled pet, is goed voor maar liefst 10% van de totale pet-capaciteit in Europa. JBF zet in op een bijzonder innovatief ‘flakes to resin’-proces (FTR) waardoor pet wordt gedecontamineerd en bijvoorbeeld gezuiverd van bisfenol A. Dat proces is goedgekeurd door de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) en de EFSA (European Food Safety Authority).

Circulair businessmodel van Serviplast

Boven op haar sociaal oogmerk, nl. personen met een handicap integreren in het arbeidscircuit, tracht deze kmo die o.a. in kunststofspuitgieten is gespecialiseerd, de milieu-impact van haar producten en processen te verkleinen. Het bedrijf beschikt daarvoor over een studiebureau met een twaalftal medewerkers die maatoplossingen uitwerken.

Continue R&D bij Comet Traitements

Een van de activiteiten van Comet Traitements is de recycling van voertuigen einde levensloop en afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. Demonteren, sorteren, depollutie en shredden zijn complexe processen die tal van uiteenlopende afvalstoffen opleveren, waaronder kunststoffen. Comet investeert voortdurend in R&D om nieuwe toepassingen te vinden voor het shredderresidu. “We verwachten steeds grotere volumes gerecyclede kunststoffen. Nu moeten we ervoor zorgen dat die materialen ook daadwerkelijk worden gebruikt”, vertelt Hervé Demoulin van Comet Traitements.

Dat is ook de boodschap van Martin Wiesweg (IHS Markit), die een uitgebreide stand van zaken opmaakte van de polymeermarkt in de wereld: “De EU stelt heel hoge eisen op het vlak van recycling, terwijl de vraag naar gerecyclede kunststoffen niet zo groot is. Momenteel is de markt te klein voor de geproduceerde volumes.”

Hoe kunnen kunststoffen hun slechte naam afschudden?

De tweede Belgian Plastics Day werd afgesloten met een bijzonder inspirerende presentatie van prof. Kim Ragaert van de Universiteit Gent. Zij leidt een groep van vijftien experts uit verschillende vakgebieden die werken rond de mechanische recycling van kunststoffen.

Ze geeft het voorbeeld van het plastic rond komkommers in supermarkten. De meeste mensen vinden het te gek voor woorden, terwijl die verpakking eigenlijk voedselverspilling helpt tegengaan doordat het product wordt beschermd en langer houdbaar blijft. Hetzelfde geldt voor de alternatieven voor kunststof tasjes: “Om dezelfde koolstofvoetafdruk te hebben als een plastic tasje, moet een stoffen tasje maar liefst 173 keer worden gebruikt!”

Ze schaart zich achter de meeste experts wat betreft de essentiële rol van innovatie en ecodesign. “We kunnen kunststoffen beter recycleerbaar maken door het aantal verschillende plastics dat in verpakkingen mag worden gebruikt, drastisch te beperken. En daar is de wetgever aan zet. Maar ook de bedrijfswereld, door kunststofproducten te ontwerpen die dezelfde functionaliteit bieden maar gemakkelijker te recyclen zijn.”

Hoeveel gerecycleerd kunststofmateriaal wordt in België hergebruikt om nieuwe producten te maken? Wat zijn de concrete aanbevelingen om het circulaire karakter van kunststoffen in de toekomst verder te vergroten?

Download de whitepaper: “Belgische kunststofindustrie en circulaire economie: waar staan we?”