‘We moeten het bloeden stelpen’

Wouter De Geest vraagt van de overheid dringend gerichte steun voor de industrie, om de energiecrisis te overleven. “Er is geen tijd voor gepalaver. De aorta is gebarsten. Heel wat industriële bedrijven produceren met verlies en bloeden leeg.”

“Ik heb al vaak aan de alarmbel getrokken, maar op den duur klonk ze als de schoolbel: na wat geroezemoes ging het leven verder”, zegt Wouter De Geest, de voorzitter van de werkgeversfederatie Voka. “Maar nu luid ik de stormklokken op alle belforten van onze steden. In de middeleeuwen kwamen de mensen dan samen op het marktplein voor overleg, om de vijand of de natuurramp het hoofd te bieden. Dat moeten wij nu ook doen. Als we nu niet verbindend tot oplossingen komen, lukt het nooit nog.”

Hoe zwaar lijdt de industrie onder de hoge aardgas- en elektriciteitsprijzen?

WOUTER DE GEEST. “Uit enquêtes van Voka blijkt dat de energiefactuur voor een op de drie industriële bedrijven ondraaglijk wordt. Die bedrijven verliezen geld als ze produceren. Dat kan niet, en het is bijzonder alarmerend, omdat die ondernemingen deel uitmaken van op elkaar afgestemde toeleveringsketens. Als zij stoppen met produceren, dreigt dat hele ketens lam te leggen. Deze crisis raakt in de komende maanden ook niet opgelost. De kans op een recessie is heel groot.

“Die bedrijven moeten niet alleen beslissen hoelang ze de productie stilleggen, ze vragen zich ook af of ze hier nog opnieuw moeten opstarten. En als de ondernemingen concluderen dat Europa voor lange tijd een energiearme regio wordt, dan zullen ze hier ook investeringsplannen schrappen en investeren in regio’s waar wel betaalbare energie voorhanden is. De aorta is gebarsten. Het is cruciaal het bloeden te stelpen, anders bloedt onze industrie dood.”

Welke steun verwacht u van de overheid?

DE GEEST. “We vragen niet dat de overheden met geld strooien. We begrijpen dat de budgettaire toestand dat niet toelaat, en dat de overheden de voorbije jaren al veel gedaan hebben voor het bedrijfsleven. Wel vragen we tijdelijke en zeer gerichte steun voor bedrijven die met een hoge energiefactuur kampen en nu geld verliezen als ze produceren.

“De Vlaamse regering kan in een Europees kader staatssteun geven aan bedrijven die in zware moeilijkheden komen door de hoge energieprijzen. Dat kader laat een steun toe van 2 miljoen euro per bedrijf en tot maximaal 50 miljoen euro voor energie-intensieve bedrijven die operationeel met verlies draaien. Op federaal niveau zeggen we niet neen als de bedrijven gebruik kunnen maken van tijdelijke werkloosheid, maar de hoofdbetrachting is schade aan de werkgelegenheid te voorkomen. Onze buurlanden grijpen ook naar die maatregelen. We hebben geen tijd te verliezen. Vlaanderen heeft een dicht industrieel weefsel. Als we onze concurrentiekracht niet beschermen, zullen er ook slachtoffers vallen. Het is tijd voor een whatever it takes-aanpak.”

Is de energiecrisis voor de bedrijven even ernstig als de coronacrisis?

DE GEEST. “Het gevoel dat er iets ergs op ons afkomt, is even groot als met corona. Toen wist de overheid de economie te beschermen met een omvangrijk steunpakket. Nu wachten we angstvalling op gerichte steun, terwijl we leegbloeden. Dat veroorzaakt grote ongerustheid.”

Wat betekent deze crisis voor het loonoverleg?

DE GEEST. “De sterke stijging van de energieprijzen vertaalt zich via de automatische indexering in een forse stijging van de loonkosten. We spreken over een stijging met 17 procent in een paar jaar. Dat kost de bedrijven 25 miljard euro extra. Daar moeten we durven over te praten. Deze loon-prijsspiraal moet stoppen. We stellen de automatische indexering niet ter discussie, wel de snelheid waarmee de inflatie zich vertaalt in hogere loonkosten. We moeten daarom durven na te denken over een indexsprong, die gecompenseerd wordt met een netto-premie om de koopkracht van de gezinnen te ondersteunen. Op die manier neutraliseer je gedeeltelijk de perverse effecten van de duurdere energie op de economie. Anders sleep je die effecten voor eeuwig mee in de kostenstructuur van de bedrijven. Iedereen moet offers brengen in deze crisis, dus ook de burgers. Zo niet, dreigt er grote schade voor de werkgelegenheid.”

De winstmarges van de bedrijven waren de voorbije jaren relatief hoog. Vormen die een buffer tegen de hoge energiefactuur?

DE GEEST. “De buffers van de ondernemingen zijn niet overal even groot, en ze dienen om te investeren in nieuwe groei. De brutomarges zijn snel opgesoupeerd, wanneer de kosten zo hard stijgen.”

Is kernenergie een deel van de oplossing voor deze energiecrisis?

DE GEEST. “We hebben elke kilowatt aan elektriciteit nodig, ook uit de kerncentrales. Maak van de uitbatingsverlenging van de kerncentrales Doel 4 en Tihange 3 een industrieel project. Verleng de levensduur met twintig in plaats van met tien jaar. In het energievraagstuk moeten we een openheid van geest behouden. Als het technisch mogelijk is nog meer kerncentrales langer open te houden, dan moeten we dat overwegen. Onze economie is groot geworden dankzij innovatie en dankzij een neutrale houding ten opzichte van technologie. We sloten geen enkele optie uit. We mogen ook nu kernenergie niet uitsluiten, want we zullen de volgende jaren alle beschikbare energie nodig hebben. Zo niet, zijn we onze toekomst aan het verbouwen.”

Vrijdag is er Europees topoverleg over de energiecrisis. Wat verwacht u van Europa?

DE GEEST. “We hopen op prijsplafonds voor aardgas. De Europese Unie kan bijvoorbeeld contracten met leveranciers als Noorwegen heronderhandelen. Europa kan ook de CO2-prijs temperen en de prijsvorming op de elektriciteitsmarkten onderzoeken, zodat een torenhoge gasprijs niet automatisch ook een torenhoge elektriciteitsprijs met zich brengt. Europa moet ook dringend een industriële politiek voeren die de industrie beschermt. Ik ben ook voorstander van een industrie die klimaatneutraal is, maar je moet eerst nog een industrie hebben.”