Rudi Pauwels (51) heeft zijn plaats in de medische geschiedenisboeken al verdiend. Als oprichter van Tibotec-Virco stond hij mee aan de wieg van drie aidsremmers. Nu wil hij de wereld verblijden met een toestel voor het stellen van een snelle en accurate diagnose. Maar de inspanningen beginnen te wegen.
De tafels zijn feestelijk gedekt bij het biotechbedrijf Biocartis in Mechelen. De werknemers van de vestigingen in Lausanne en Eindhoven komen voor het eerst samen met die in Mechelen, 75 in totaal. “We zijn zo snel gegroeid dat veel mensen elkaar nog nooit hebben gezien”, zegt Pauwels. De immer minzame CEO lacht opvallend vaak. “Een goed humeur? Ja, ik ben altijd zen, anders raak je de pedalen kwijt.”
De 51-jarige Pauwels, die in 1984 startte als onderzoeker aan het Rega-instituut van de KU Leuven, heeft er al een briljante carrière op zitten en wordt beschouwd als een visionair wetenschapper. Hij stond mee aan de wieg van het biotechbedrijf Galapagos, maar werd vooral bekend als stichter van de hiv-specialist Tibotec-Virco. Hij ligt daardoor aan de basis van drie aidsremmers. Twee daarvan, Prezista en Intelence, zijn al jaren uiterst succesvol, en nummer drie werd de voorbije maanden goedgekeurd.
De doctor in de farmaceutische wetenschappen verkocht Tibotec-Virco in 2002 aan de Amerikaanse farmareus Johnson & Johnson (J&J), het moederbedrijf van Janssen Pharmaceutica. Twee jaar later trok hij naar Zwitserland om tijdens een sabbatical te herbronnen. Bij de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) aan het meer van Genève werd hij met open armen ontvangen. Daar lanceerde hij in 2007 Biocartis. Het bedrijfje heeft nu een apparaat ontwikkeld dat een breed gamma van ziektes als alzheimer en kanker kan opsporen in een zeer vroeg stadium.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat vorig jaar victorie werd gekraaid in Vlaanderen toen Pauwels zich dankzij gezamenlijke inspanningen van de overheid en oude bekenden uit de biotechsector liet overtuigen weer in eigen land aan de slag te gaan. Biocartis – dat recentelijk door het Wereld Economisch Forum werd benoemd tot technologiepionier – heeft intussen zijn tenten opgeslagen in de vroegere gebouwen van Tibotec-Virco in Mechelen. Daar is het alle hens aan dek. De werken voor de productiefaciliteiten zijn volop bezig, want midden 2013 moet het toestel op de markt komen. “Het gaat sneller dan ik gehoopt had”, geeft Pauwels toe, vooraleer hij een demonstratie geeft van het hagelwitte apparaat, dat niet helemaal toevallig kan doorgaan voor een telg van Apple.
TRENDS. Heeft het toestel al een naam?
RUDI PAUWELS. “Nog niet. De codenaam is Apollo. We zijn nog hard bezig met elektronica en processen. Maar binnenkort halen we commerciële mensen aan boord, die zich ook zullen buigen over een goede naam.”
Het werkt op basis van biomerkers in menselijk materiaal.
PAUWELS. “Biomerkers worden enorm belangrijk voor de geneeskunde. Ze tonen aan of een patiënt reageert of zal reageren op medicijnen. Zeker bij kanker of andere chronische ziekten is geweten dat hoe vroeger je het weet en kan ingrijpen, hoe meer de levenskans toeneemt. Elk product van Tibotec dat we in de eerste klinische testfase hebben gebracht, is intussen op de markt. Een geweldig trackrecord, zeker als je weet dat een fase 1-product gemiddeld maar 10 à 15 procent kans heeft om op de markt te geraken. Een van de redenen is dat we uitstekende biomerkers hadden om te zien bij wie we ons product moesten gebruiken en wat er juist mee zou gebeuren.”
Hoe kwam u op het idee Biocartis op te richten?
PAUWELS. “Die sabbatical in Zwitserland heeft me echt veranderd. Ik ben naar daar getrokken om nieuwe ideeën op te doen. Soms voelde ik me daar als Alice in Wonderland. Ik voelde dat ik een disruptive stap moest zetten. Ik heb die periode ook gebruikt om in contact te komen met mensen in andere industrieën. Uiteraard ook met IMEC, Philips, Intel en de Aziatische elektronicafabrikanten.”
Tot waar reikt de ambitie?
PAUWELS. “Tot ons toestel wereldwijd beschikbaar is. Het mag er nog zo mooi uitzien en zo goed werken, als er maar honderd van in de wereld zijn, is dat een non-event. Ik steek er mijn energie, tijd en geld niet in om in de periferie het kader op te vullen. Vandaag zijn de hiv-remmers van Tibotec-Virco wereldwijd beschikbaar, honderdduizenden mensen nemen ze. Met Biocartis kan ik niet voor minder gaan.”
U bent eerder wetenschapper en ondernemer dan CEO.
PAUWELS. “Ja, absoluut, en ik zal daarin binnenkort ook stappen ondernemen. Het plan is dat ik als CEO de fakkel doorgeef. Ik wil meer inspirator zijn dan manager, en mijn tijd en energie zo veel mogelijk vrijmaken om mensen te helpen. Ik geloof ook absoluut niet in een persoonlijkheidscultus. Ik hou wel van het woord captain of coach.”
U doet een financieringsronde van meer dan 50 miljoen euro.
PAUWELS. “Er zal uiteindelijk nog meer nodig zijn voor het bedrijf break-even draait. Ik weet dat het voor heel wat mensen een enorm bedrag lijkt. Maar hét risico voor technologiebedrijven is onderfinanciering. De successen in de VS hebben een sterke kapitaalbasis. Alleen zo creëer je de industrie van de toekomst. Je merkt trouwens dat investeerders opnieuw inzien dat je moet investeren in fundamenteel goede verhalen, waarbij je een stukje geduld moet hebben, geen quick wins…
“Ons grote voordeel is dat je niet dat binaire risico hebt van een geneesmiddel. Als dat niet werkt, ben je terug bij af. Ons toestel zit in de kern van waar de gezondheidszorg nu om draait: gepersonaliseerde geneeskunde en diagnostiek. Dat verklaart de grote interesse van investeerders.”
Een beursgang is een mogelijk denkspoor.
PAUWELS. “We hebben dat overwogen, maar het is niet verstandig nu naar de beurs te gaan. We zouden de speelbal worden van bewegingen in de markt die niets met je bedrijf te maken hebben. Ik begrijp dat Omega Pharma zichzelf van de beurs wil halen.”
Maar een beursnotering is een voorkeurscenario?
PAUWELS. “Ja, hoewel er veel voor te zeggen is het bedrijf privé te houden als je goede langetermijninvesteerders hebt. Het maakt het bedrijf stabiel en je kan het onafhankelijk van de markt uitbouwen. Maar wanneer die markten in positieve zin bewegen, is er geen reden om het niet te doen. Dus indien de markten herstellen, is een beursgang zeker aan de orde.”
En een verkoop?
PAUWELS. “Zoiets stuur je niet. Het overkomt je. Ik ga me er niet tegen verzetten, maar het kan niet een doel op zich zijn, want dan neem je de verkeerde beslissingen.
“Sommigen komen inderdaad ook al aan het venster loeren. Die bekroning van het Wereld Economisch Forum zal daar weer een stukje toe bijdragen. En de interesse zal zeker flink stijgen wanneer we het product lanceren.
“Bij Tibotec-Virco was de verkoop in principe ook niet aan de orde, maar we hebben pech gehad. We waren klaar voor de beursgang, en toen kwam 9/11. Ik denk dat we in die context de enige juiste beslissing hebben genomen. De investeringen die J&J heeft gedaan, hebben de regio industrieel en economisch enorm veel bijgebracht. Maar nog belangrijker is het enorme menselijke kapitaal dat het heeft opgebracht.”
Bent u optimistisch als bedrijfsleider en ondernemer in Vlaanderen?
PAUWELS. “Gelukkig waait er echt een nieuwe wind door de Vlaamse overheid. En toch… Ik was deze zomer in Californië en het blijft enorm frustrerend te moeten vaststellen dat je het moet doen met een tiende van de middelen die in de VS aan zulke projecten worden gegeven. Kijk naar Gilead, een van de grootste biotechbedrijven in de wereld met een marktkapitalisatie van tientallen miljarden dollars. Tibotec had een Gilead kunnen zijn.”
Hoe kijkt u terug op uw parcours?
PAUWELS. “Enorm tevreden. Niet dat ik ‘s morgens wakker word, in de spiegel kijk en ‘fantastisch!’ roep (lacht). Uiteindelijk zijn die geneesmiddelen er vandaag, dus is het goed. Toen ik Tibotec samen met mijn vrouw Carine oprichtte, was dat ook om iets groots te doen. Toboldly go where no man has gone before (de slagzin uit het sinds eind jaren 60 populaire tv-feuilleton Star Trek, nvdr). Ik herinner me nog dat ik samen met mijn vrouw op de grond zat in Edegem, nadat we er net hadden geschilderd. We hadden al onze centen gestoken in een klein labo. Ze keek naar mij en naar onze twee kleine kinderen, en vroeg: ‘Denk je nu werkelijk dat wij hier in deze garage echte geneesmiddelen gaan vinden?’ Wat zeg je dan? ‘ Yes, we can!‘ (lacht).
“Het nadeel van dit soort gesprekken en verhalen die post factum worden geschreven, is dat daar een soort heroïek rond wordt gecreëerd. In the big scheme of things is dit slechts een voetnoot. We hebben maar weinig tijd in dit leven, en in die korte tijd proberen we iets te realiseren. Maar dat gaat altijd ten koste van heel wat andere dingen.”
Begint het te wegen?
PAUWELS. “Als ik ‘s avonds thuiskom, heb ik vaak gevoel dat ik de hele dag aan een omgekeerd infuus heb gelegen. Ik geef alles. Geen orders, maar energie, inspiratie en steun. Het is als een dominospelletje. Je ziet dat steentje op je afkomen, kijkt achterom en merkt dat er niets meer staat. Dus moet je dat steentje terugduwen, telkens opnieuw.”
Maar u houdt vol.
PAUWELS. “Het zijn korte nachten. Ik heb nooit voor middernacht gedaan. Mensen beseffen vaak onvoldoende dat het echt een total commitment is. Aan het einde van de week ben ik leeg. Mijn motivatie en passie houden me recht. Soms zeggen ze hier ‘Rudi, je bent weer vergeten te eten’ en dan brengen ze een zakje met energierepen (lacht). Misschien is het de leeftijd. Je begint tijd nog meer naar waarde te schatten, en dat drijft mij.
“Ik mis wel mijn fietstochten in de bergen. Ik heb me ingeschreven in een fitnessclub. Als je fysiek niet in orde bent, ga je eronderdoor.
“Ik begrijp ook waarom zovelen een sabbatical nemen. Je ondervindt hoe nuttig het is eens te stoppen en afstand te nemen, jezelf ter discussie te stellen en ook fysiek tot rust te komen. Ik heb een enorm nadeel. Ik kan niet doseren. Ik moet mezelf daartegen beschermen, want ik blijf zo diep in die dingen gaan dat het vaak ook ten koste gaat van mijn persoonlijke en familiale leven. Enfin, ze zijn het thuis nu wel wat gewoon. Maar als ik in Mechelen de mensen op een terrasje zie zitten, ben ik daar wel wat jaloers op.”
Wat is de reactie wanneer u leeggegeven thuiskomt?
PAUWELS. “Ik heb een enorm schuldgevoel dat ik mijn kinderen niet meer aandacht gegeven heb. Maar ze zeggen: ‘Jij bracht toch altijd een cadeautje mee?’ (lacht). Je beseft dat je veel hebt gemist in de voorbije twintig jaar, toch het beste deel van je leven. Ik heb daar gelukkig andere dingen voor in de plaats gekregen. Ook omdat mijn vrouw erg nauw betrokken was bij Tibotec-Virco. Dat verhaal was ook verweven in het familiegebeuren. Mijn kinderen zaten ‘s avonds met pipetjes te spelen.
“En nu is mijn dochter net afgestudeerd aan de Royal Academy of Dramatic Art. Op haar zestiende is ze alleen naar Londen getrokken. Ze heeft haar eerste filmrolletje beet in de nieuwe film van Dustin Hoffman. Ze volgt haar passie. En mijn zoon studeert voor handelsingenieur. Hij is ook mijn goeroe voor Apple. Soms neem ik een van zijn boeken over economie vast en vraag ik hem hoe de vork in de steel zit. We hebben het dan over de crisissen, wat er mis is en wat beter kan. Fantastisch.”
BERT LAUWERS
“De hiv-remmers van Tibotec-Virco zijn wereldwijd beschikbaar. Met Biocartis mag ik niet voor minder gaan”
