‘We hebben een Deng Xiaoping nodig’

Julien De Wilde kan het politieke en economische getalm in ons land niet langer aanzien. In de herfst van zijn carrière hoopt de voormalige CEO van Bekaert op inspirerende politici die de zin tot ondernemen weer aanwakkeren.

Julien De Wilde heeft al voor heel wat hete professionele vuren gestaan en die doorstond hij telkens zonder kleerscheuren. Bij moeilijke en ingewikkelde dossiers voelde hij zich als een vis in het water, zei Bekaert-voorzitter Paul Buysse ooit over hem. Maar voor het eerst weet de voorzitter van Agfa-Gevaert en Nyrstar het ook niet meer.

De onbesuisde staking van de loodsen vorige week heeft De Wilde (68) zichtbaar geschokt. De opgekropte verontwaardiging over onze politici is nog veel groter. Vooral door de PS voelt de burgerlijk ingenieur scheikunde zich in zijn wiek geschoten, zo bleek tijdens onze ontmoeting in De Warande in Brussel. Geheel toevallig ook de plaats waar De Wilde en andere Vlaamse captains of industry vorig jaar een ontluisterende ontmoeting hadden met Franstalige politici.

“Ik ben heel cynisch geworden, de jongste twee jaar. Waar ik echt van droom, is dat in dit land, vooral in de socialistische familie, een Deng Xiaoping opstaat die zegt ‘ I don’t care dat de kat grijs is of zwart of wit, zolang ze maar muizen vangt’.” Deng was de opvolger van de legendarische Mao en vormde China om tot een economische en politieke supermacht. Hij zorgde voor forse economische hervormingen en groei met zijn zogenaamde opendeurpolitiek waarbij het grootste deel van de groei aan de vrije markt werd gelaten.

“Nu hebben we leidinggevende mensen, vooral in de socialistische familie, maar tot op zekere hoogte ook daarbuiten, die wachten tot iemand de muis brengt. We hebben dringend iemand nodig die toelaat dat er initiatief wordt genomen, een leider die aan heel België zegt ‘ga muizen vangen’. En apprecieer diegene die muizen vangt, laat die rijk worden als die muizen vangt. Als je nu hoort wat sommige politici zeggen, is iemand die vandaag onderneemt blijkbaar een bandiet. Ook managers die hun nek uitsteken, worden steeds meer aangevallen. Het is heel erg.”

TRENDS. Deng moest zich geen zorgen maken over verkiezingen om de haverklap.

JULIEN DE WILDE.(opgewonden) “Wacht eens even, wat is het voornaamste? Dat je herkozen wordt of dat het land om zeep gaat? Ze zeggen toch allemaal dat ze de politiek zijn ingegaan uit overtuiging, omdat ze iets willen doen voor hun land? Dat ze het dan ook doen!”

U twijfelt aan de huidige generatie politici?

DE WILDE. “Absoluut. Als ik dat zo zie… wie gaat hier opstaan? We have to show guts. Iemand als de conservatieve Britse premier Margaret Thatcher kon wettelijk niets doen aan de maandenlange stakingen van in de jaren tachtig. Maar ze hield wel voet bij stuk hoewel de mijnwerkers dreigden haar een kopje kleiner te maken. Nu, het moet geen Thatcher zijn. Dat heeft een negatieve connotatie, staat voor rechts en armoede voor de helft van de bevolking.

“Ik word opstandig. Nederland en andere Europese landen als Duitsland bouwen steenkoolcentrales terwijl dat hier niet kon. Frankrijk gaat voor upgrades van nucleaire centrales. En wij? Wij zouden in 2015 een heel pak nucleaire centrales sluiten. Dus wij zijn blijkbaar de enigen die het met minder energie gaan doen. Bravo. Dat betekent dat we een tekort zullen hebben en moeten invoeren. Dat is dus extra druk op onze handelsbalans en deficit. Waarom moeten wij over alles jaren doen voor we iets veranderen?

“En nu is het weer het debat over de index. Dat duurt weer jaren. Mocht je de economische schade kunnen berekenen die sommige ministers veroorzaakten door voortdurend neen te zeggen tegen noodzakelijke veranderingen… het is bijna misdadig. (stilte) Maar je mag natuurlijk niet persoonlijk worden.”

U was onlangs in het programma Z-Talk op Kanaal Z erg mild voor Vlaams minister-president Kris Peeters.

DE WILDE. “Ja, omdat… (aarzelt). Als wij alleen maar negatief zijn, is het helemaal om zeep, ziet niemand het nog zitten. Ik heb met heel veel mensen gesproken en iedereen zegt dat het genoeg is geweest. We moeten met Kris Peeters iets proberen te doen. Maar dan moeten we dat ernstig doen. Het is niet alleen maar kommer en kwel, maar we kunnen veel beter. Wat mij enorm stoort, is dat de vakbonden daar geen oren naar hebben, dat zij zo conservatief alleen maar verdedigen wat ze hebben. Zo komen we er niet uit.

“We moeten enkele grote rampen meemaken voor we tot de vaststelling komen dat het niet juist zit. Maar ik vraag me af of sommigen een andere agenda volgen.”

Hoe bedoelt u?

DE WILDE. “Dat we op weg zijn naar het neocommunisme, iedereen in een soort van vrije-socialemarkteconomie laten opereren, maar alle toegevoegde waarde die daaruit voortkomt, herverdelen. Ik ben ervan overtuigd dat de PS zo denkt.

“En nu roept PS-minister Laurette Onkelinx ook op een minimumbelasting te heffen voor bedrijven. Dat moet de ultieme bekentenis zijn. Zij zegt in feite ‘mijn generatie politici is onbekwaam. Ze heeft wetten uitgevaardigd die, als je ze volgt, je onrechtvaardig en onethisch bezig bent’.

“De vraag is hoe desastreus de toestand moet worden voor er iets wijzigt. Het gaat blijkbaar nog veel te goed in dit land. Er mag over niets worden gepraat. Komaan, de wereld staat niet stil. En wat komt er nog allemaal op ons af? Neem de energie. Alleen al door taksen is de energiefactuur voor de fabriek van Nyrstar in Balen 15 procent hoger dan in Nederland. Dat is 7,5 procent op de bottomline. Minister van Economie Johan Vande Lanotte zegt dat de consument minder gaat betalen voor zijn energie. Maar wie gaat het verschil dan betalen? De bedrijven. Wij betalen in Balen nu al een kleine 10 miljoen euro aan taksen. Dat neemt alleen maar toe. Ik kan u een studie laten zien van Nyrstar over elektriciteitsprijzen in onze zeven smelterijen in de wereld. Bij Balen… pfff (blaast en steekt de arm in de lucht om het verschil te tonen).

“Het is niet omdat je verankerd bent met je hoofdkantoor in België of Vlaanderen dat je andere beslissingen neemt voor investeringen of afdankingen. In een wereldwijde constellatie kan je je dat niet permitteren. Je zou niet lang overleven. Maar voor alle duidelijkheid, we hebben nu geen enkel plan voor Balen…

“Binnenkort gaan we het statuut van arbeiders en bedienden gelijkschakelen. Ook daardoor gaan onze loonkosten alleen maar verder omhoog. En ik kan zo nog wel een aantal dingen aanhalen.

“Het zit fundamenteel fout. Ik lig er echt van wakker. Niet voor mij, want op mijn ouderdom zou ik even goed kunnen gaan golfen en in het zuiden zitten, maar voor jullie en jullie kinderen, en voor mijn kleinkinderen. We zijn een put aan het graven die zij waarschijnlijk niet meer kunnen vullen. Mijn moeder van 89 zegt dan ‘maar jongen, na de oorlog hadden wij niets en wij zijn daar ook doorgekomen door hard en veel te werken. Als het nu zo slecht zou gaan zoals jij mij zegt, zal weer hard en meer werken de oplossing brengen’.”

Griekenland bewijst dat de put nog dieper kan.

DE WILDE. “De vorige premier van Maleisië, Mahathir Mohamed, zei onlangs dat elke Maleisiër zich dubbel plooide toen het land in crisis zat om erbovenop te komen. Ik stel vast dat nu we hier een grote crisis hebben, een aantal mensen minder wil werken of gaan staken. Wat een mentaliteit. We zijn verwend en we willen niets afgeven. Kijk maar naar de verhoging van de pensioenleeftijd.”

We moeten de industrie aanzwengelen, maar gaat het niet te traag? We vormen een Industrieraad, na een groenboek en witboek. Waar is de sense of urgency?

DE WILDE. “Als we helemaal opnieuw willen beginnen, is het inderdaad too little too late. Met de Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie (VRWI) is er onder Karel Vinck schitterend werk geleverd. Daar is heel wat uitgekomen in materialen en biotech. We hebben daar allemaal aan meegewerkt. Vlaanderen In Actie heeft daarop wat voortgebouwd. Dus waarom daar niet verder op werken? Anders wordt de raad een praatbarak en draait het op niets uit.

“Onze basiscompetenties zijn in tien jaar niet fundamenteel veranderd. We hebben VITO, het VIB en imec. Bouw daar clusters rond. Het moet nu allemaal eco zijn. Zet dan bijvoorbeeld nog harder in op materialen. Maar kom niet af met ideeën zoals een elektriciteitscentrale die gaat concurreren met Electrabel. Wie gelooft dat nu? Wat schiet er ook van over? Ville something? (Energyville, nvdr.)… ik weet dat ik heel cynisch ben deze namiddag (grijnst).”

U ziet toch nog een toekomst voor onze industrie?

DE WILDE. “Absoluut, maar als we niets doen aan de randvoorwaarden en alleen maar blijven discussiëren, ziet het er niet goed uit. Echt niet goed. En wat weg is in de industrie, is weg voor vele jaren.”

U hebt Bekaert lang geleid en gevolgd. Het schrapt ruim 600 banen, alleen al in België.

DE WILDE. “Bekaert is een bedrijf dat innoveert, jaren werkt aan een product als zaagdraad voor zonnepanelen en daarmee de wereld verovert. En dan groeit dat plots zo snel omdat die business in Europa sterk gesubsidieerd wordt, tot iedereen merkt dat het niet langer houdbaar is. Die explosieve groei was dus kunstmatig. Dan moet je niet schrikken als dat naar beneden dondert. Ik ben ervan overtuigd dat Bekaert nog producten in de pijplijn heeft. Misschien dat er door de snelle afbouw van de zonnepanelenmarkt een klein hiaat is gevallen, maar Bekaert is niet dood hé.”

Maar Bekaert had wel mogen wijzen op de problemen voor zaagdraad

DE WILDE. “Ik denk niet dat Bekaert iets verzwegen heeft. Dat gaat allemaal heel vlug. Ik hoor van Koen Debackere, de algemeen beheerder van de KU Leuven, dat een tiental Leuvense spin-offs in hightech de voorbije weken een kwart van zijn orderboek is kwijtgespeeld. Gecancelled. Dat is nu eenmaal industrie.”

U hebt Bekaert gemoderniseerd, in de BRIC-landen gelanceerd en de beurskoers doen stijgen tot boven 90 euro. Denkt u dat wordt geprutst aan uw mooie erfenis’?

DE WILDE. “Er wordt gedaan alsof de grootste ramp over Bekaert is gekomen, maar het is nog altijd een prachtig bedrijf. Stel dat Bekaert de zaagdraad niet had gehad, zou ArcelorMittal of een ander dat product ongetwijfeld hebben ingepalmd. Waren we dan gelukkiger? Waren we dan beter af?

“Wat is nu de consequentie? Niet voortdoen zoals ze bezig zijn? Nee, ze moeten twee keer zo hard voortwerken zoals ze bezig zijn. We zijn veel te kritisch voor Bekaert. We maken hier nu zo’n drama van, maar we zeggen niet hoeveel duizenden jobs de jongste tien jaar werden gecreëerd.”

Bekaert had u moeten inhuren als communicatieverantwoordelijke…

DE WILDE.(grijnst) “Ik weet niet of het correct is, maar dat is mijn appreciatie als buitenstaander. Het is allicht wat overdreven, maar misschien is de conclusie dat subsidies voor zonnepanelen de oorzaak zijn geweest van het probleem.”

U hebt Roland Junck en Christian Reinaudo aangetrokken als CEO bij Nyrstar en Agfa. Hebt u een neus voor talent?

DE WILDE. “Ik heb ook mensen in jobs gezet die dat niet aankonden. Het was niet altijd een schot in de roos. We moeten daar heel bescheiden in zijn. De managementgoeroe Peter Drucker zei dat je niet diegenen die de taak niet aankunnen iets moet verwijten, maar degene die ze aangeworven heeft. Daar zit veel waarheid in.”

Toen u vertrok bij Bekaert zei u ‘er komt een dag dat je een oude vent bent en men je nog enkel duldt, en daar moet je voor opletten’. Toen was u 61.

DE WILDE. “Ik kan dat allemaal aan omdat ik gezond ben. Mijn vrouw klaagt wel elke dag dat ik te veel doe (lacht), maar ik doe dat nu eenmaal graag. En ik hoop dat men mij niet gewoon maar duldt.”

Heeft dat te maken met de vrees voor het zwarte gat?

DE WILDE. “Misschien een beetje. Ik beken eerlijk dat ik niet zou weten hoe ik zou overleven mocht ik nu plots niets meer te doen hebben en nog altijd de gezondheid hebben die ik nu heb. Je kan niet alle dagen 36 holes golfen of 120 kilometer fietsen.”

Hebt u nog andere plannen voor de toekomst?

DE WILDE. “Het klooster afmaken bij de zusters Apostolinnen in Wetteren. Ze bouwen een nieuw klooster en kinderdagverblijf, en ik begeleid dat. De financiering is rond. De zusters hebben er 50 jaar niets aan veranderd, maar nu willen ze dat alles in één dag klaar is (lacht). Ik ben ook nog voorzitter van het Prins Albertfonds en zit in de muziekkapel Koningin Elisabeth. Maar dat is ontspanning.”

Is er iets in uw leven waar u spijt van hebt?

DE WILDE. “Slechts van één ding. In 1968 kreeg ik een beurs van een Amerikaanse stichting en kon ik naar de Rice universiteit in Houston. Ik was net getrouwd en wij zagen niet in hoe wij daar konden overleven met alleen die beurs. Ik herinner mij de eerste keer dat ik uiteindelijk in Houston was en die prachtige campus zag… ik heb daar echt staan wenen. Maar ik heb altijd zeer veel geluk gehad. Ik heb nooit langer dan vier jaar in dezelfde job gezeten en ik heb ook het geluk gehad om John Goossens, de latere baas van Belgacom, heel snel te leren kennen. Hij heeft mij leren te durven.

“Ik ben een gelukkig man.” (Klopt gauw af op de houten salontafel.)

BERT LAUWERS, FOTOGRAFIE CHRISTOPHE KETELS / IG

“We moeten eerst enkele grote rampen meemaken voor we tot de vaststelling komen dat het niet juist zit”

“Misschien waren de subsidies voor zonnepanelen de oorzaak van het probleem van Bekaert”