Het maatwerkbedrijf ‘t Veer neemt op 24 augustus afscheid van Herman Wenes. Hij was er 35 jaar boegbeeld, voortrekker, inspirator, motivator, CEO en alleskunner. “Maatwerkbedrijven tillen eigen mensen en de reguliere bedrijven naar een hoger niveau.”
Bij ‘t Veer noemen ze het ‘een adieu langs de grote poort’, Herman Wenes prefereert ‘een komma in een loopbaan’. Het is maar hoe je het bekijkt. Zeker is dat het maatwerkbedrijf ‘t Veer verder moet zonder Herman Wenes. Met hem verdwijnt een boegbeeld van de sector. Wenes kijkt met een mix van trots en weemoed terug op zijn loopbaan. Maar overheersend is de voldoening dat hij zijn droom als wereldverbeteraar en overtuigde mei ’68’er heeft kunnen waarmaken. “In de jaren zeventig werd voor het eerst het idee gelanceerd een gesloten psychiatrische instelling om te vormen naar een min of meer open insteling. Zonder risico’s te nemen. De bedoeling was het taboe van de psychiatrie te doorbreken en re-integratie te bevorderen. De grote bezieler was dokter MargaretaVan Essche, de hoofdpsychiater van de kliniek in Menen. Zij was mijn grote leermeester. Ik werkte bij haar als sociaal assistent. Wat begon als een test, leidde tot de oprichting van een bedrijf: ‘t Veer. De naam is symbolisch. We willen mensen van de ene kant overzetten naar de andere kant.”
De zogenoemde fabrieken van de toekomst zullen niet enkel en alleen technologisch zijn, ze zullen ook divers en sociaal zijn
Intussen zijn bijna 700 mensen naar de andere oever gebracht. Dat is toch een prestatie.
HERMAN WENES. “Ik heb gewoon mijn verdomde plicht gedaan. Eigenlijk is het niet zo uitzonderlijk. Het is waar alle ondernemers voor staan: een praktische oplossing bedenken voor een theoretisch probleem. Ik voelde mezelf een ondernemer zoals een andere. Het enige verschil was dat mijn eindproduct mensen waren. Ik kan u verzekeren dat ik veel verborgen talenten heb ontdekt door vertrouwen te geven en motivatie te schenken.”
Welke waren de mijlpalen in 35 jaar ‘t Veer?
WENES. “De eerste mijlpaal was ongetwijfeld de verhuizing van Rekkem naar Menen in 1985. De intercommunale WIER (nu bekend als WVI, nvdr) hielp ons maar matig om een site te vinden. De doorbraak kwam van twee mensen van de stad Menen. Ik ben toenmalig burgemeester Fernand Dehaene en gewezen schepen Herwig Vandenbulcke bijzonder dankbaar. Een tweede hoogtepunt was de oprichting van een eerste enclave (een platform met medewerkers uit een maatwerkbedrijf, dat zich in een regulier bedrijf vestigt, nvdr) bij Sadef in Gits. Dat wees op een grote openheid van de reguliere bedrijven tegenover onze sector. Bedrijven beseffen dat ze niet alleen een economische maar ook een sociale roeping hebben. De derde mijlpaal was het feit dat we erin geslaagd zijn grotere opdrachten binnen te halen. Dat soort contracten zorgt voor tewerkstelling en stabiliteit.”
De reguliere bedrijfswereld kampt al jaren met krapte op de arbeidsmarkt. Hoe kijkt u daar tegenaan?
WENES. “Ik erger me dood als het gaat over de lage werkzaamheidsgraad of over het piekende aantal langdurig zieken. De reden waarom de capaciteit onvoldoende wordt ingevuld ligt op het niveau van jobinhoud, van stress en van de balans werk-privé die niet in evenwicht geraakt. Het is een vicieuze cirkel, die alle alarmbellen zou moeten doen afgaan.
“Maatwerkbedrijven kunnen daar een oplossing bieden. Zij zijn experts in werkbaar werk. Dat gezegd zijnde, is het ook een feit dat mensen zich graag nestelen in zekerheden. Daar is niets abnormaals aan. Waarom zou ik mij op de markt gooien als ik de kans loop bij mislukking mijn vroeger opgebouwde statuut te verliezen?”
Waar ligt de oplossing?
WENES. “Er is een mindshift nodig. Te beginnen met administratieve overheden en alle mogelijke wetten, procedures, regelgeving, enzovoort. Laten we op dat gebied eindelijk eens wat flexibiliteit aan de dag leggen en ruimer denken dan het veilige en heilige eigen statuut. Daarin schuilt een opdracht voor de overheid. Ik ben ervan overtuigd dat dan snel een mindshift bij de burger zal komen, want niemand zit graag niets te doen op kosten van een ander.”
Zijn maatwerkbedrijven een opstapje naar een betere wereld?
WENES. “Wij verleggen steentjes in de rivier. Een klein steentje zal de nieuwe grote stroming van inclusie en verantwoord sociaal ondernemerschap bestendigen. Ik zeg bestendigen, want die nieuwe stroming is er al. Het is er een met kansen en respect voor iedereen. Het is toch ethisch niet verantwoord dat iemand die om allerlei redenen niet over de klassieke vaardigheden beschikt, in de onderste schuif van de maatschappelijke kast moet belanden. Want zeg nu zelf: wat is ‘klassiek’, wat is ‘normaal’, wie heeft een afstand tot de arbeidsmarkt?”
Hebt u een probleem met die uitdrukking?
WENES. “Ligt die afstand aan de persoon of de markt? Een gewone ondernemer start vanuit een gat in de markt, een sociale ondernemer vanuit een gat in de samenleving. De sociale en de reguliere economie moeten daar eens goed over nadenken en alle schotten openzetten. Want de markt en de samenleving mogen elkaar niet tegenspreken.”
U pleit voor een nieuw soort ondernemerschap?
WENES. “Inderdaad. Dat is de enige weg naar de toekomst. Ik baseer mij op het boek van Jef Colruyt, die stelt dat de toekomst maakbaar is, als we dat zelf willen. We kunnen trends zoals de digitalisering of de robotisering inzetten als middelen om meer welvaart en welzijn te creëren. Om werk ‘werkbaar’ te maken, zullen we voluit moeten inzetten op begeleiding enerzijds en automatisering anderzijds. Burgers, en vooral beleidsmensen, dragen daarin de grootst mogelijke verantwoordelijkheid.
“Je kunt er niet omheen: de inkomensongelijkheid is er wereldwijd niet op verbeterd. Inkomensongelijkheid is de drager van ongelijke kansen, van ongelijke wapens en dus van het verlies en het wegvallen van potentieel. Met verzuring als gevolg. Verzuring staat dan weer garant voor toenemende sociale spanningen en een sociaal probleem wordt almaar sneller een economische uitdaging. Een economisch model dat grote ongelijkheid in stand houdt, faalt. Ook daar wacht een opdracht voor de ondernemer van de toekomst. We bevinden ons op een scharniermoment. De schaarste aan kapitaal is verschoven naar de schaarste aan grondstoffen en geschoolde werkkrachten. Dat overtuigt bedrijven om het over een andere boeg te gooien. De zogenoemde fabrieken van de toekomst zullen niet enkel en alleen technologisch zijn, ze zullen ook divers en sociaal zijn. Het zal trouwens moeten, want de consument zal daar rekening mee houden en niet-verantwoord ondernemen afstraffen. Dat is een trend die veel bedrijven al begrepen hebben. If you are not part of the solution, you are part of the problem.”
Herman Wenes over
De concurrentie van gevangenissen
“Ik heb het er altijd moeilijk mee dat voor gevangenissen andere spelregels gelden. Ze bieden werk aan zonder dat daar een loon voor moet worden betaald. Ik vind dat niet kunnen. Zolang de economie boomt, dragen we daar niet meteen de gevolgen van. Maar wat als het conjunctureel minder zal gaan?”
Subsidies
“Die bedragen 40 procent. Ik vind dat een eerlijk systeem omdat het voor een goed evenwicht zorgt tussen kosten en baten. Mensen die werken, dragen bij aan het systeem en op die manier kost werken in een maatwerkbedrijf geen geld aan de overheid. Er is een return on investment en dan heb ik het enkel nog maar over de financiële kant van de zaak.”
Het beleid
“Het probleem is dat een beleid op federaal niveau niet altijd strookt met wat op regionaal niveau wordt beslist. “Na 34 jaar kan ik niet anders dan vaststellen dat alles permanent veranderd is: de administratie, de procedures, alles. Dat maakte de zaken er niet gemakkelijker op. Soms vraagt een mens zich af: waarom moet alles zo ingewikkeld zijn?”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier