‘We focussen op het behoud van de index’

Volgende week maandag leggen de vakbonden het land plat, als protest tegen de in hun ogen asociale besparingsmaatregelen van de regering-Di Rupo. Maar ook als waarschuwing voor wat nog komen kan. “Straks mag niet worden gemorreld aan de index”, benadrukt Jan Vercamst, voorzitter van de liberale vakbond ACLVB.

Het gemeenschappelijke vakbondsfront is opnieuw een feit. Zowel de ‘overlegvakbond’ ACV als de ‘strijdvakbond’ ABVV houdt op 30 januari een algemene staking in de privésector, de eerste sinds die tegen het Generatiepact van 2005 (zie kader Algemene stakingen boeken amper resultaat). Ook de liberale ACLVB doet mee. “Wij noemen onszelf een overlegvakbond. Wel, van dat overleg is de voorbije weken te weinig sprake geweest”, zegt ACLVB-voorzitter Jan Vercamst. “De vakbonden hebben na de betoging van 2 december en na de staking van de openbare diensten op 22 december duidelijk gemaakt dat ze aan tafel wilden zitten met de regering. Bepaalde elementen uit het regeerakkoord doen onze wenkbrauwen fronsen. Er wordt wel eens gezegd dat 42 procent van de lasten op de schouders van de werkenden en de sociaal verzekerden terechtkomt. Maar eigenlijk gaat het veel verder. Er wordt geen toekomstvisie geboden aan een grote groep werknemers voor wie brugpensioen en vervroegd pensioen niet meer mogelijk is. De dalende werkloosheidsuitkeringen leiden tot verarming. De sociale partners zijn ontvangen door de regering, maar ten gronde discussiëren over een bijsturing van de maatregelen was niet mogelijk. Alles verliep ook veel te traag.”

TRENDS. “We zijn aan het lijntje gehouden”, zegt uw ABVV-collega Rudy De Leeuw.

JAN VERCAMST. “Inderdaad. Er was enkel ruimte om te morrelen in de marge. Onze technici voerden gesprekken met kabinetschefs en zo probeerden we de impact van een aantal maatregelen te verzachten. We wilden iets doen voor de mensen die zich in het stelsel van het tijdskrediet bevinden en een deel van hun pensioenrechten dreigen te verliezen. Die vormen van contractbreuk moesten eruit.

“Maar we willen meer uit het overleg halen. Er moet worden ingezet op werkgelegenheidsgroei met kwalitatieve jobs, en de koopkracht moet bewaard blijven. Ondertussen waart het spook van het overslaan van een indexaanpassing rond. We weten dat de Nationale Bank binnen een week of twee op de proppen komt met een studie over de index. Het is voor de regering zeer verleidelijk een indexaanpassing over te slaan. Ik heb de cijfers in Trends gelezen: 1,4 miljard voor ambtenaren en sociale uitkeringen is rap gevonden. Neem daar een indexsprong in de privésector bij en de begrotingsoperatie voor 2012 is bijna gerealiseerd. Wij waren niet zo happig om te staken, maar de boodschap van de leden is duidelijk: een tijdelijke bevriezing van de lonen kunnen wij niet aanvaarden.”

Het overslaan van een indexaanpassing staat niet in het regeerakkoord.

VERCAMST. “Is het daarom geen optie? Dat geloof ik niet. Het is een gemakkelijke manier om op korte tijd het tekort in de begroting dicht te rijden. Het zal gebeuren op de rug van werknemers, ambtenaren en sociaal verzekerden. Wij moeten een signaal geven aan de regering. Wij leggen bij de staking de focus op het behoud van de index.”

De jongste algemene staking dateert van 2005. Toen werd actie gevoerd tegen het Generatiepact. Het pact werd toch uitgevoerd, net als het Globaal Plan in 1993 dat de vakbonden ook geprobeerd hebben tegen te houden met een algemene staking.

VERCAMST. “Dat klopt. Maar het laatste wat we willen afgeven, is de index. Sommige mensen denken: een indexaanpassing overslaan is ook maar één keer 2 procent loonsverhoging die niet wordt doorgevoerd. Wij hebben berekend wat zo’n maatregel voor het loon tijdens een carrière betekent. Voor een jonge werknemer is dat een hele som. Een aanpassing van 2 procent niet doorvoeren op bijvoorbeeld een brutojaarloon van 27.940 euro, betekent voor een dertigjarige dat hij aan het einde van zijn loopbaan 27.937 euro minder verdiend zal hebben. Daar wordt niet bij stilgestaan. Een maatregel zoals de notionele-intrestaftrek kost de burger ook al gauw 600 euro per jaar. En dan heb ik het nog niet over de armoede die nog dreigt toe te nemen. 15 procent van de Belgen leeft onder de armoedegrens, 22 procent van de kinderen tussen 0 en 2 jaar leeft in armoede.”

De maatregelen die andere landen nemen gaan verder dan in België. Kijk naar de arbeidsmarkt in Duitsland. Toch staakt u. Is dat niet vreemd?

VERCAMST. “Die vijfeurojobs doen de armoede in Duitsland toenemen. Een alleenstaande kan dat niet meer bolwerken. De samenleving verpaupert, ook bij ons.”

Is een job niet de beste oplossing tegen armoede?.

VERCAMST. “Ik volg die redenering. Ik pleit echter niet alleen voor het activeren van de werknemers, maar ook van de werkgevers. Wij eisen al jaren een leeftijdsbewust personeelsbeleid. De werkdruk voor oudere werknemers moet naar beneden, maar dat gebeurt te weinig.

“Ik vraag aan onze leden of het brugpensioen wel zo heilig is. De meesten zeggen neen, maar ze werden er wel in geduwd. Veel bruggepensioneerden hebben nog een hypothecaire lening af te betalen en hebben kinderen die nog studeren. Voor hen is dat financieel zeer moeilijk. Ze vragen ook om langer in het arbeidscircuit te blijven, maar wel via arbeid die niet te zwaar is. Ook de stress voor bedienden neemt toe. Na de herstructurering van 2008-2009 is de economie opgeveerd, maar de aanwervingen bleven uit. De werkdruk is zwaarder geworden.”

U zegt dat het sociaal overleg niet goed verloopt. Maar vorig jaar hebt u het interprofessioneel akkoord geparafeerd, waarna uw achterban het afkeurde. Idem bij het ABVV. De werkgevers zijn daar nog altijd boos over.

VERCAMST. “Ik stond persoonlijk voor 100 procent achter het interprofessioneel akkoord. Ik heb er in het nationaal comité van de vakbond vurig voor gepleit. Maar dan volgde het vragenuurtje. Ik hoorde toen anekdotes van op de werkvloer. Werkgevers hadden al gezegd dat ze de reële loonstijging van 0,3 procent die in 2012 kan worden toegekend, zouden proberen te ontwijken. Vanuit Unizo kwam er kritiek op de loonindex. Dat heeft de sfeer doen kantelen. Uiteindelijk was de verhouding 45 procent pro het akkoord en 55 procent tegen.”

U hebt een klacht ingediend bij de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) omdat u van oordeel bent dat de loonnorm vrije loononderhandelingen tegenhoudt. Wat is de reactie van de IAO?

VERCAMST. “Wij verwachten uitsluitsel in maart, voor de sociale verkiezingen. Vrijheid van onderhandelen is een van de basisbeginselen van ons overleg.”

De technologiefederatie Agoria zegt: als je de loonnorm aanvalt, kan je ook de automatische indexering aanvallen.

VERCAMST. “Het ene heeft niets met het andere te maken. De markteconomie kan je sociaal corrigeren met het indexmechanisme. In de energie- en voedingssectoren zijn de prijzen zeer volatiel. Prijsafspraken tussen werkgevers jagen de prijzen van bepaalde producten de hoogte in. Die producten zitten in de indexkorf en de automatische indexering zorgt voor sociale correcties. Als we die indexkorf laten vallen, hebben werkgevers vrij spel.”

ALAIN MOUTON

“Prijsafspraken tussen werkgevers jagen de prijzen van bepaalde producten de hoogte in. De indexering corrigeert dat”