Water is niet vanzelfsprekend

De Watergroep reikt als grootste drinkwaterleverancier van het land zijn sectorgenoten de hand. “Waarom zouden we niet proberen één groot Vlaams waterproductiebedrijf te maken?”

De Watergroep telt 3 miljoen klanten, maar Herman Van Autgaerden, sinds december voorzitter van De Watergroep, en directeur-generaal Boudewijn Van De Steene, rusten niet op hun lauweren. Ze kijken vooruit. “Schaalvoordelen winnen nog aan belang in onze sector. Waarom zouden we dan niet proberen tot één grote maatschappij voor waterproductie te komen?”

Dat kan een eerste stap zijn in de richting van één Vlaamse waterprijs. “Een Limburger betaalt bij ons 1,58 euro voor een kubieke meter water, een West-Vlaming 2,15 euro”, stipt Van Autgaerden aan. “Waarom zouden we daar de interne solidariteit niet wat groter maken? We hebben in elk geval de ambitie het denkproces daarover op gang te brengen.”

Het typeert de nieuwe wind die door het bedrijf waait. Een goed halfjaar na zijn aantreden als directeur-generaal van de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening (VMW) lanceerde Van De Steene begin 2013 de nieuwe naam De Watergroep, een nieuw logo en een hernieuwde missie: ‘Water. Vandaag en morgen’.

Daarin staat duurzaamheid centraal: gezond drinkwater leveren, het liefst zo goedkoop mogelijk. Met als extra uitdagingen de groeiende bevolking, de klimaatverandering en de druk op de waterbronnen. De Watergroep investeert daarom fors in technologische kennis. 250.000 euro per jaar gaat naar onderzoek en ontwikkeling door de eigen medewerkers, 400.000 euro naar Operaqua, een samenwerkingsverband met de Vlaamse onderzoeksinstelling VITO en het Nederlandse KWR. Operaqua bestudeert bijvoorbeeld de behandeling van zoute waterstoffen.

Dankzij die technologie kan De Watergroep ook almaar beter afvalstoffen uit het water halen, om ze te hergebruiken. In het ontijzerings- en onthardingsproces van grondwater recycleert ze jaarlijks zo’n 700 ton ijzerslib, dat gebruikt wordt door producenten van biogas, en 4000 ton kalkkorrels, die een tweede leven vinden bij fabrikanten van bouwmaterialen.

Mature markt

Op een omzet van net geen 440 miljoen euro zijn die 4700 ton echter klein bier. De Watergroep levert drinkwater in 171 van de 308 Vlaamse gemeenten. Daarmee is ze veruit de grootste in een markt die wordt gedomineerd door vier grote spelers: De Watergroep, TMVW, AWW en Pidpa. Knokke, het West-Vlaamse IWVA en de Vlaams-Brabantse IWVB zijn de enige andere overblijvende drinkwaterbedrijven.

De drinkwatersector is een mature markt, met weinig mogelijkheden tot groei. Het is doorgaans wachten tot stedelijke regies of intercommunales besluiten dat het zinniger is op te gaan in een groter geheel. Zo verkochten in de jongste vijftien jaar Diest, Sint-Truiden, Vilvoorde, Heusden-Zolder, Tongeren, Ieper en Sint-Niklaas hun waterbedrijf aan De Watergroep.

Om sommige van die contracten wordt fel gebikkeld. Zo lonkte ook het Brusselse Vivaqua stevig naar Hoeilaart, dat begin dit jaar voor De Watergroep koos. Eind dit jaar wordt ook de Intercommunale Watermaatschappij (IWM), die 120.000 klanten telt in Hasselt, Leopoldsburg, Glabbeek, Kortenaken, Landen, Linter, Tienen en Zoutleeuw, in het net opgenomen.

“Onderschat dit werk niet: je moet infrastructuur onderhouden, een laboratorium bemannen, waterleveringsplannen implementeren en je technologisch blijven aanpassen aan de almaar veeleisender Europese en Vlaamse regels. Hoe verdienstelijk je werk ook is, dat kan je met 40 of 50 mensen niet blijven bolwerken”, verklaart Van De Steene:

Door de inpassing van de IWM-gemeenten bedient De Watergroep nu heel Limburg. “Dat brengt synergievoordelen met zich, die onze kostprijs en dus de drinkwaterfactuur onder controle helpen te houden”, weet Van Autgaerden.

Samenwerking

Dat consolidatieproces mag van de twee toplui zelfs uitmonden in één groot Vlaams waterbedrijf. “We hebben 6,5 miljoen inwoners. In Europees opzicht ben en blijf je daarmee een kleine speler. Eén productiemaatschappij, met daaronder distributiehubs per provincie, kan perfect. Al zal politiek Vlaanderen daar uiteindelijk de beslissende duw aan moeten geven.”

Ook zonder fusie werken de waterbedrijven al samen. AWW, TMVW en De Watergroep richtten in 2010 Aqua.Duct op. De bedoeling is tegen 2019 de waternetten van de drie te verbinden, omdat het waterleveringscontract tussen het Brusselse Vivaqua en TMVW dan afloopt. “We voelen wel een commerciële vertraging, omdat er nu plots zeer competitieve prijzen worden geboden”, merkt Van De Steene op. “Maar de 24 miljoen euro aan investeringen die we voor dit jaar hadden gepland, behouden we zeker.”

Aan Aqua.Duct hangt een prijskaartje van zo’n 130 miljoen euro, waarvan De Watergroep 30 miljoen voor haar rekening neemt. “Daarvoor breiden we enkele van onze waterwinningsinstallaties uit, zoals die van Kluizen in Evergem. Maar het is een illusie te denken dat Vlaanderen ooit zonder Waals water zou kunnen. Bovendien is het Waalse water van prima kwaliteit: na zeventig jaar in de ondergrond heeft dat bijna geen behandeling meer nodig.”

Alles samen investeert De Watergroep zowat 50 miljoen euro in haar leidingennetwerk. Veel delen daarvan dateren van de periode 1945-1970, en komen aan het einde van hun levenscyclus. “Maar we moeten er tegelijk rekening mee houden dat het waterverbruik slinkt”, reageert Van Autgaerden. “Nieuwe huizen moeten tot 10.000 liter regenwater kunnen stockeren. Dat is prima voor het milieu, maar het weegt uiteraard op onze omzet.”

Andere paden

Hoewel de levering van drinkwater aan inwoners nog altijd zowat 90 procent van de omzet uitmaakt, bewandelt het bedrijf ook andere paden. Rioleringen en de levering van proceswater aan de industrie zijn nu al goed voor een kleine 10 procent van de omzet. De businessunit Industrie & Services is al een klein decennium bezig met het ontwerp, de bouw en het beheer van proceswaterinstallaties. Daarbij helpt de afdeling bedrijven uit vooral de voedings- en chemische industrie afvalwater te hergebruiken in hun processen en/of biedt ze hun een alternatief voor grondwater uit kwetsbare lagen. Op het palmares staan intussen projecten bij Taminco, Farm Frites, Citrique Belge, Spano, Rousselot, Incopack, Taminco, EOC, Marine Harvest Pieters, Bravi, PepsiCo-dochter Veurne Snack Foods en Oleon & Fuji Oil. “Nu leveren we ongeveer 6 miljoen kubieke meter proceswater per jaar. Dat moeten we kunnen verdubbelen”, meent Van Autgaerden.

Voor het beheer van rioleringen is er RioPACT, waarin De Watergroep samenwerkt met Aquafin. Dertien gemeenten zijn inmiddels aangesloten bij RioP, een formule waarbij RioPACT het rioleringsstelsel van hen overneemt. Veertig andere gemeenten kozen voor RioAct, waarbij ze een jaarlijks herzienbare overeenkomst sloten om hun rioleringen te laten beheren. “Vorig jaar traden Leuven en Kortrijk toe, dit jaar hoop ik op nog een tiental nieuwe gemeenten”, zegt Van De Steene.

Ook daar zijn de groeimogelijkheden echter relatief beperkt, met nog een kleine 70 gemeenten die de riolering in eigen beheer uitbaten. “Op langere termijn, twintig tot dertig jaar, zullen de schaalvoordelen ook daar leiden tot een consolidatie. We willen ons zeker mengen in dat proces, maar dat is niet voor morgen.”

Buitenland

“Ik vind trouwens dat we beter onze middelen bundelen op Vlaams niveau. Zo is er al AquaFlanders, een overkoepelend orgaan waarin alle waterbedrijven zitten. Daar zouden we de discussie moeten voeren over waar we op lange termijn naartoe moeten. Maar de politiek moet daar meer push aan geven. Kijk naar het verkiezingsmemorandum van Voka: in de zeventig bladzijden staan welgeteld twee zinnetjes over water. Water lijkt zo vanzelfsprekend, terwijl het dat eigenlijk niet is.”

Die vanzelfsprekendheid blijkt ook uit de prijs: 2 euro voor 1000 liter water. “Water is een grondrecht”, stelt Van Autgaerden. “Maar we pleiten resoluut voor de afschaffing van de 15 kubieke meter gratis drinkwater die elke particulier elk jaar krijgt. 8 procent van onze klanten is intussen beschermd. Dat zet druk op de tarieven, op onze resultaten en vooral op onze marge om te investeren.”

“We blijven een eigenaardige fabriek: we investeren in state-of-the-artinstallaties, om dan te zeggen ‘gebruik zo weinig mogelijk van ons product’. En intussen betalen particulieren veel geld om hier water uit Wales of Italië in flessen te kunnen kopen.”

LUC HUYSMANS, FOTOGRAFIE MICHEL WIEGANDT

“We pleiten resoluut voor de afschaffing van de 15 kubieke meter gratis drinkwater die elke particulier elk jaar krijgt”