Wassily Kandinsky

De schilderijen die Kandinsky in Rusland maakte, zijn niet bijster bekend. De Zwitserse Fondation Gianadda biedt de gelegenheid om ze te ontdekken.

Wassily Kandinsky werd geboren in Moskou in 1866 en stierf in 1944 in Neuilly, als Frans staatsburger. Belangrijker is echter dat hij in 1922 professor werd aan het Bauhaus, waar hij bevriend geraakte met Klee en Feininger. Vóór zijn Bauhaus-periode – aan het begin van de eeuw – verbleef hij in München en daarna in Berlijn, waar hij aansloot bij de Secessionisten, alvorens zelf in 1911 de befaamde groep Der Blaue Reiter op te richten, samen met Franz Marc.

Hoewel hij uitvoerig rondreisde (in 1929 ontmoette hij Ensor in Oostende) heeft Kandinsky zijn Russisch vaderland nooit verloochend. Na de Oktoberrevolutie, meer bepaald in 1918, werd hij in de nieuwe sovjetstaat trouwens belast met de organisatie van de musea en met de hervorming van het kunstonderwijs. Maar in 1921 ontstonden er wrijvingen met de overheid, en ging Kandinsky vrijwillig in ballingschap.

Die Russische jaren van de kunstenaar zijn schier onbekend, maar stilaan komen ze toch aan de oppervlakte. Niet alle avant-gardewerken werden verbrand of verkocht, zoals de nazi’s deden met de doeken van Kandinsky (en van zoveel andere zogenaamd ‘ontaarde’ kunstenaars) in 1937.

De Fondation Gianadda in Martigny, in het Zwitserse Wallis, toont nu een aantal merkwaardige werken afkomstig van het Ermitage, van de Tretiakov-galerij in Moskou, maar ook uit Erevan, Nijni-Novgorod en Astrakan. Hier kan men een belangrijk deel van het Russische modernisme ontdekken in schilderijen, gravures en pentekeningen. Het Rusland van Kandinsky is niet zo feeëriek en naïef als dat van een Chagall maar, net zoals deze laatste, is de schilder bijzonder goed op de hoogte van de folkloristische tradities, de religieuze kunst van de iconen, het volksgeloof. Samen met de invloed van de Duitse expressionistische stromingen, voerden die Kandinsky naar de abstracte kunst. Zo ontstond bijvoorbeeld in 1909 ‘De Rode Muur’, een schilderij waarin allegorie en symbolisme gekoppeld worden aan een onthutsende zoektocht naar levendige kleuren.

Om Kandinsky te begeleiden in zijn terugkeer naar de heimat, schotelt de tentoonstelling veertig werken van de schilder voor en nog eens tachtig van andere Russische schilders zoals Gontcharova, Malevitch, Rodtchenko, Tatlin, Rozanova en de verbazingwekkende Lentoulov. Een tentoonstelling die u zeker niet mag missen.

Fondation Gianadda, CH-1920 Martigny, Zwitserland. Tot 12 juni, alle dagen van 10.00 tot 18.00 uur. Tel. (00-41)27.722.39.78.

Alain Delaunois