Wachten op de bom

De allereerste en grootste wens van de Iraanse regering voor 2009 is dat het land niet gebombardeerd wordt, noch door Israël, noch door een Amerikaanse regering in haar laatste levensweken. Ze zal dus de gesprekken met de zeslandengroep van onderhandelaars (China, Rusland, de Verenigde Staten en het Europese trio Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland) zo lang mogelijk trachten te rekken. Ze zal een kat-en-muisspel blijven spelen met het toenemend gefrustreerde Internationaal Atoomagentschap. Intussen zal het land uranium blijven verrijken en steeds dichter het punt naderen waarop het in staat is een atoombom te bouwen. Het is dan ook waarschijnlijk dat het binnen een paar jaar dat doel zal bereiken.

Ondanks zijn olie zit de Iraanse economie diep in de put. Als de olieprijs nog meer daalt, zal het ongenoegen onder de bevolking toenemen. Massale weerstand tegen het regime is er echter niet, en het is weinig waarschijnlijk dat die in 2009 de kop opsteekt. Het regime zal wel de pijn van de sancties voelen, maar tegelijk vinden dat ze die wel kan overleven.

Het grootste politieke evenement op de Iraanse kalender zijn de presidentsverkiezingen. President Mahmoud Ahmadinejad wordt in brede kringen verweten dat hij van de economie een knoeiboel heeft gemaakt. Meer pragmatische leiders zullen dan ook trachten hem opzij te schuiven. De voormalige president Akbar Hashemi Rafsanjani, die gekant is tegen Ahmadinejad, is niet meer verkiesbaar omdat hij in februari 75 wordt, maar Mehdi Karroubi, een gewezen parlementsvoorzitter, en Muhammad Khatami, een andere ex-president, zouden wél kunnen opkomen voor de pragmatische vleugel. Zoals tevoren zullen uitgesproken hervormingsgezinden geweerd worden door doorlichtingscomités en de conservatieve clerus.

Het laatste woord, ook over nucleaire kwesties, blijft echter nog altijd voor ayatollah Ali Khameini, de opperste leider. Ondanks geruchten dat hij met Ahmadinejad overhoop ligt, heeft Khamenei hem toch in grote lijnen altijd gesteund. Enkele pragmatici hebben bredere verkiezingen voor de opperste leider voorgesteld en een vaste ambtstermijn van zeven jaar. Khamenei is aan de macht sinds hij de vader van de revolutie, ayatollah Ruhollah Khomeini, opvolgde na diens dood in 1989. Hij wordt 70 in juli en zou in goede gezondheid verkeren.

Ongeacht of Ahmadinejad in het zadel blijft, ziet het ernaar uit dat Khamenei nog veel jaren de macht in handen zal houden. Vooral als Iran in 2009 aan een bombardement kan ontsnappen, zal hij zijn campagne om nucleaire capaciteit te verwerven voortzetten en ervoor zorgen dat het een doorn in het oog van Amerika blijft. (T)

de auteur is redacteur midden-oosten en afrika van the economist.

Xan Smiley