Ik heb ooit een verrekijker gekocht op een paradijselijk eiland. De verkoopster was een hartelijke dame. Ik mocht mijn tijd nemen. Want geduld, zei ze, is de moeder aller deugden. En net dat geduld wordt hoe langer hoe meer een schaars goed. En dan nemen we dwaze, impulsieve beslissingen, want we worden meegesleept door vrij primitieve emoties.
Wachten? We vervelen ons, en we wachten tot de buitenwereld ons bezighoudt. Gustave Flaubert schrijft over Madame Bovary die ging shoppen uit verveling, en dan veel te dure dingen kocht die haar ruïneerden. Vervolgens shopte ze voor minnaars. Haar leven eindigde met een tragische zelfmoord. We zijn allemaal Madame Bovary’s geworden. We kunnen geen twee minuten wachten of de smartphone moet worden bovengehaald.
Onder invloed van de Amerikanen willen ook wij steeds meer instant gratification, onmiddellijke genoegdoening. De tijdshorizon van beleggers wordt steeds korter. Zwaarlijvigheid, alcoholmisbruik, speelschulden zijn andere uitingen van eenzelfde probleem: de tijd tussen nu en de beloning moet zo kort mogelijk zijn. We nemen de tijd niet meer voor weloverwogen beslissingen.
In sommige situaties is de toestand ronduit dramatisch. Ondanks de meest alarmerende berichten over de opwarming van de aarde, is alle hoop nog niet verloren. Het enige wat de mensheid nu moet doen, is relatief kleine offers brengen om over enkele tientallen jaren een vrij waarschijnlijke catastrofe te vermijden. Maar we weten dat er weinig kans zal zijn dat we zulke offers brengen. De meeste regeringen beseffen immers maar al te goed dat ze dit soort besparingen politiek niet zullen overleven. We willen onze pleziertjes en we willen ze nu. Meer dan ooit.
De parabel over de krekel en de mier is al lang niet meer populair; breng wat offers in de zomer en je komt de winter probleemloos door. Enkel de N-VA durft nog te pleiten voor korte economische pijn, met de belofte dat deze ons zal leiden naar meer economische (Vlaamse) welvaart. Bijna alle partijen pleiten voor besparingen die niemand zal voelen. Ik heb dat altijd een irritante aanpak gevonden. Zuiver volksbedrog.
Is er dan geen andere weg als we wat meer overdacht te werk willen gaan? Als we op lange termijn (financiële) gezondheid willen veiligstellen? Psychologen van Northeastern deden een leuk experiment. Studenten konden kiezen tussen een som geld nu of een veel aantrekkelijkere som later. De meesten kozen voor de onmiddellijke voldoening. Er was echter één groep die beduidend meer voor de toekomst koos. Deze groep was gevraagd door de onderzoekers om zich voor de beslissing te concentreren op dankbaarheid. Blijkbaar stimuleert focus op dankbaarheid onze langetermijnattitude. We zijn dankbaar voor onze ouders en familie, vrienden, vereniging, onderwijs, media. En we beseffen dan blijkbaar dat er nog een toekomst is na vandaag.
Dat is een leuk inzicht. Het sluit aan bij de gekende techniek van ‘tel je zegeningen’. Niet alleen voel je je dan beter, maar je bent waarschijnlijk ook dankbaar. Want een goed gevoel op zich helpt blijkbaar niet om de lange termijn voor ogen te nemen.
Wees dus dankbaar. Dit is natuurlijk een probleem voor een oppositiepartij. Als de N-VA ons wil aansporen te besparen, zal ze ons dus eerst moeten helpen dankbaar te zijn. Voor Di Rupo I? Voor de splitsing van BHV? Ik zal maar stoppen, ik voel al wat er aan de hand is. We zijn niet dankbaar meer. We zijn niet dankbaar dat we hier wonen en niet in Libië. We zijn onze koningen niet dankbaar. We zijn niet dankbaar dat we kranten en tijdschriften kunnen lezen, dat de belastingdiensten onze rechten respecteren en dat de koolmees fluit. We zijn onvoldoende dankbaar voor ons gematigd klimaat. En voor de kwaliteit van onze kunstenaars en wetenschappers. We zeuren over langer moeten werken voor ons te laag pensioen, over het verhogen van belastingen op de liquidatiebonus en over te weinig regen voor onze tuin.
Ik hoop dat mijn bankier deze column leest. Mijnheer Buelens, we zijn zo dankbaar dat u nu al zolang onze klant bent. Om onze dankbaarheid te concretiseren bieden wij u… Als er dan een echt geschenk volgt, en geen verdoken bankproduct, zou het weleens kunnen dat ik samen met mijn bankier de lange termijn voor ogen neem. In de hoop natuurlijk dat ook zijn bonus enkel op lange termijn is.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
We willen onze pleziertjes en we willen ze nu. Meer dan ooit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier