VROUWEN

Wetenschapper Charles Darwin oordeelde dat de man zorgde voor het voedsel en de bescherming (jager en krijger). Volgens de evolutietheorie was de vrouw van nature uit de verzorgster, wiens belangrijkste taak het was kinderen te baren en op te voeden. Ruw samengevat: vrouwen zijn brave broedmachines.

Wie deze theorie wil weerleggen, verwijst wel eens naar het massale gebruik van de minnen of voedsters in het achttiende-eeuwse Frankrijk. Van de 21.000 geborenen die in 1780 in Parijs werden geregistreerd, werd slechts 5% door de eigen moeder gevoed. Daaruit blijkt een ontzettende moederlijke onverschilligheid. Wie niet veel geld voor een goede min had, stond het kind af in erg hachelijke omstandigheden. De sterftegraad lag erg hoog. Het leek er wel op dat de ouders gewoon massaal af wilden van ongewenste kinderen.

In haar monumentale studie Moederschap veegt de 53-jarige Amerikaanse sociobiologe Sarah Blaffer Hrdy (spreek uit: Hurdie) de broedmachinetheorie gezwind van tafel. Dat mag niet verbazen van een feministe, die drie kinderen grootbracht én een academische loopbaan uitbouwde. Dat wil ze nu net in haar boeiende, zij het soms wat wijdlopige turf aantonen: carrière sluit kinderen niet uit en vice versa. Hrdy, nochtans zelf geboekstaafd als feministe, gaat daarbij opvallend genuanceerd te werk. Via talloze voorbeelden uit de dierenwereld en uit diverse culturen laat ze zien dat vrouwen weliswaar een bepaalde aanleg hebben om kinderen op te voeden, maar ze maken ook heel rationele afwegingen. Het beeld van de zichzelf wegcijferende, opofferende moeder klopt niet.

Dat merken we ook in het tijdperk van de minnen in Frankrijk. De moeders beseften dat ze eerst een eigen bestaanszekerheid moesten opbouwen. Als een moeder voor een bepaalde baby bleef zorgen, zou ze dan haar baan verliezen? Als ze haar baan verloor, hoe bleven zij en haar gezin dan in leven? Slechts weinig moeders wilden hun kind naar een onbekende min sturen (met veel kans op de dood van de baby). Vult Hrdy aan: “Maar velen probeerden wel de druk te verlichten die op het verkeerde moment geboren baby’s op hun welzijn en toekomstperspectieven uitoefenden. Daar kwam dan ook nog de grote invloed bij van vaders die, onder andere, hun echtelijke rechten weer opeisten.”

Hedendaagse werkende moeders hoeven zich niet schuldig te voelen, meent Hrdy. In de geschiedenis hebben vrouwen altijd gestreefd naar een hogere status, omdat dit de kans vergroot dat zowel zijzelf als de nakomelingen overleven. Ambitie en kinderen gaan dus wel samen.

Sarah Blaffer Hrdy, Moederschap – Een natuurlijke geschiedenis. Spectrum, 672 blz., 1420 fr.

ldd