Voor rubber en ivoor (en andere Belgische histories)

België bestaat 175 jaar en dat merkt u ook op de Antwerpse Boekenbeurs (nog tot 11 november). Een tricolore selectie.

Aan de kop van het omvangrijke peloton boeken over verleden en heden van dit brokkelige koninkrijk, van dit landje van culturele brocante en politieke bricolage, vinden we het eerste deel van de groots opgezette, driedelige Nieuwe geschiedenis van België (Lannoo, 678 blz., 24,95 euro). Dit is niet het zoveelste encyclopedische knutselwerk, noch de 289ste brave geïllustreerde kroniek-in-grote-stappen, maar lijvige en gelukkig ook leesbare politieke geschiedschrijving op hoog niveau. Het had allemaal best nog iets kritischer gemogen en sporadisch hadden we meer uitweiding gewenst, maar al bij al verdient dit boek zijn zelf gekoesterde label standaardwerk.

Vreemd genoeg stopt dit eerste luik niet bij de Eerste Wereldoorlog, maar al in 1905. Ook opvallend is dat de meeste tijdvakken in dit deel ingevuld worden door historici met een vrijzinnige stempel (zoals Els Witte van de VUB en Eliane Gubin van de ULB), terwijl de hoofdredacteurs vooral uit katholieke universiteiten stammen (zoals Mark Van den Wijngaert van de KU Leuven en Michel Dumoulin van de UCL). En nog frappant: dit is een werk met zowel Vlaamse als Waalse auteurs. Het boek verschijnt dan ook tegelijkertijd bij de Vlaamse uitgeverij Lannoo en het Franstalige Editions Complexe: zowaar een Belgisch project. Het tweede deel (1905-1945) wordt verwacht in februari 2006, het derde deel (1945-heden) in september 2006.

Professor Els Witte tekende ook, samen met Jan Craeybeckx en Alain Meynen, voor de geactualiseerde editie van de klassieker Politieke geschiedenis van België (Standaard, 584 blz., 24,95 euro). Alle politieke tendensen, electorale verhoudingen en regeringen passeren de revue. Een no-nonsense overzicht dat ook inzicht biedt in de Belgische politiek. Het fenomeen paarse regering, de toenemende invloed van de media en de stijgende populariteit van extreemrechts krijgen extra aandacht.

In De helden van 1830 (Meulenhoff/Manteau, 205 blz., 18,95 euro) ontrafelt Jeroen Janssens feiten en mythes over de Belgische Omwenteling. Met tongue-in-cheek ontmaskert de jonge historicus nogal wat vermeende helden en heroïsche taferelen. Hij vertelt ook wat er nadien gebeurde met enkele bekende oud-strijders van die woelige herfst in 1830.

België was nog maar aan zijn tweede koning toe en het aanvankelijke Europese enthousiasme voor de jonge (zij het onverwacht, op een diefje tot stand gekomen) staat sloeg om in kritiek of op zijn minst argwaan. Oorzaak daartoe waren de wreedheden in Congo, waar koning Leopold II zijn generaals rücksichtslos naar rijkdom liet zoeken. Niet alleen Congolezen moesten het ontgelden. In Voor rubber en ivoor (Van Halewyck, 445 blz., 27,50 euro) zoekt de Gentse professor Daniel Vangroenweghe de ware toedracht van de terechtstelling van de Britse ivoorhandelaar Stokes.

Luc De Decker