India, niet lang geleden het kneusje onder de opkomende markten, legt goeie economische cijfers op tafel. Dat is deels te danken aan toeval. Premier Narendra Modi heeft grootse plannen, maar op een echte economische transformatie moeten de 1,3 miljard Indiërs nog altijd wachten.
Brazilië en Rusland hebben hun grondstoffen, China heeft zijn enorme arbeidsreserve en zijn productieketens. En wat heeft India? Armtierige infrastructuur, chronische stroomonderbrekingen en oeverloze bureaucratie. Terwijl drie van de vier BRIC-landen jarenlang een mooie wedstrijd konden lopen, leek India nooit uit de startblokken te zullen komen.
Tot de Bharatiya Janata Party van Narendra Modi in mei vorig jaar een eclatante verkiezingsoverwinning behaalde. Modi was de man die van de deelstaat Gujarat een economisch succes had gemaakt. Nergens anders in India werden zoveel nieuwe productievestigingen geopend. Zou de charismatische — en volgens sommigen autoritaire — Modi zijn succes nog eens overdoen als premier van India?
Het tij is in elk geval gekeerd. Terwijl Rusland, Brazilië en China vandaag klappen krijgen, kan Modi goede cijfers voorleggen. In het fiscale jaar 2014-2015 — dat eindigde in maart — groeide de economie met 7,4 procent, tegen 6,9 procent een jaar eerder. Daarmee doet India beter dan rivaal China.
Analisten zijn sceptisch. Het mooie groeicijfer is grotendeels te danken aan een nieuwe berekeningsmethode, zeggen ze. In werkelijkheid zou de groei voor 2014-2015 uitgekomen zijn op een bescheidener 5,5 procent. Andere goede cijfers zijn dan weer te danken aan meevallers, vooral de daling van de olieprijs, een mooi geschenk voor een grote olie-invoerder als India. Het hielp de inflatie te bedwingen, en het tekort op de lopende rekening terug te brengen tot een draaglijke 1,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). In dat gunstige klimaat bleef de roepie stabiel, en kon de centrale bank een reeks renteverlagingen inzetten.
Ondanks de scepsis, komen de buitenlandse investeerders over de brug. Terwijl de instroom van buitenlands kapitaal in alle landen wereldwijd vorig jaar afnam, kon India een toename registreren, aldus de kredietverzekeraar Coface. In 2014 gingen in India 641 nieuwe bedrijfsprojecten van start, een stijging met 47 procent tegen een jaar eerder. In China startten 931 nieuwe projecten op (+4%).
Achterkamerdeals
Is dat vertrouwen in India verantwoord? Een aantal initiatieven van Modi is beloftevol, zoals de aangekondigde uniforme belasting op goederen en diensten. India is een lappendeken van lokale en deelstaatheffingen, een enorme rem op het economische verkeer. Vrachtwagens moeten om de haverklap halthouden om belastingen te betalen. De stroomlijning van de heffingen zou de groei 1 tot 1,5 procentpunt hoger sturen, aldus het IMF. Een andere economische flessenhals, de gebrekkige infrastructuur, wil Modi aanpakken met grootscheepse investeringen in spoor- en autowegen. Tot 2017 moet er elke dag 30 kilometer aan nieuwe autowegen bij komen.
Intussen doet Modi de overheidsmolen beter draaien, volgens de Aziëspecialist Nicolas Van Broekhoven, directeur van de vermogensbeheerder Value Square. “Sinds Modi aan de macht is, worden ambtenaren die hun doelstellingen niet halen, overgeplaatst naar een andere regio. Voordien kwamen ambtenaren amper opdagen, of waren ze niet te bereiken.”
Ook de achterkamerdeals tussen toppolitici en industriëlen lijken verleden tijd. De veiling van rechten op steenkoolontginning en mobilofonie is naar verluidt netjes verlopen. Bedrijfsleiders riskeren ook niet langer contracten te verliezen aan concurrenten zonder scrupules. “Vroeger moesten we een wedstrijd lopen op één been, maar dat is nu voorbij”, zei Anand Mahindra, het hoofd van het industriële conglomeraat Mahindra, enkele maanden geleden aan de Financial Times.
De armoedebestrijding wordt efficiënter en fraudebestendiger. De artificieel goedkope gasflessen voor de armen zijn vervangen door rechtstreekse subsidies. De maatregel elimineerde niet alleen een hoop rompslomp, hij stopte ook de diefstal van gasflessen uit het gesubsidieerde circuit. Van de voedselsteun verdwijnt nog altijd naar schatting 40 procent. Aadhaar — een door de vorige regering opgezette databank met de biometrische gegevens van intussen 850 miljoen Indiërs — moet afrekenen met dergelijke lekken. Modi wil Aadhaar ook gebruiken om de armen toegang te geven tot bankdiensten, gelinkt aan hun biometrische gegevens. Dat helpt het geldverkeer te formaliseren, en de belastinginkomsten op te trekken. Minder dan 3 procent van de Indiërs betaalt vandaag inkomstenbelastingen.
Belastingclaims
Alle plannen en verwezenlijkingen van Modi wijzen in dezelfde richting: een overheid die beter haar werk doet, en stevig aan het roer blijft. De staat speelt een zware rol in de Indiase economie. Als eigenaar van honderden bedrijven controleert zij rechtstreeks een vijfde van de economische activiteiten. De agenda van Modi is een modernisering van dat staatskapitalisme, aldus analisten. India moet de democratische versie worden van China.
Een mooie illustratie daarvan is de halfslachtige houding tegenover privatisering. De regering laat privébedrijven bieden op licenties voor steenkoolontginning, maar weigert Coal India te privatiseren, de staatsmoloch die het grootste deel van de Indiase steenkool uit de grond haalt.
Een ander voorbeeld zijn de banken, voor het merendeel in staatshanden, en zo overladen met slechte kredieten dat ze amper in staat zijn te investeren in de groei van de Indiase economie. Modi belooft beterschap. De banken zullen geen telefoontjes meer krijgen van ambtenaren in Delhi als een zakenman met politieke connecties weer eens een lening nodig heeft. Anderzijds maakt de Indiase centrale bank een einde aan de gewoonte van de banken altijd opnieuw geld te pompen in verlieslatende bedrijven. Indiase zakentycoons maken al te vaak misbruik van de staatsbanken om overdreven risico’s te nemen en daarna hun leningen niet terug te betalen. Maar van privatisering van de banken — hét middel tegen politieke inmenging en wanbeleid — wil Modi niet weten.
India heet buitenlandse investeerders welkom, maar met mate. Bedrijven in sectoren als bouw en spoorwegen mogen voor 100 procent in buitenlandse handen overgaan, voor defensie en verzekeringen gaat Modi niet verder dan 49 procent. Daarnaast gelden vele andere beperkingen, zoals de behoefte aan overheidstoestemming.
En terwijl Modi op zijn vele diplomatieke reizen India aanprijst bij buitenlandse investeerders, krijgen multinationals in zijn land belastingclaims van miljarden dollars aan hun been, uit het niets. Ook managers van buitenlandse investeringsfondsen vinden plots een brief in de bus met het verzoek achterstallige belastingen te betalen. De fiscus beroept zich op een wet over retrospectieve belastingen, gestemd onder de vorige regering. Modi beloofde een einde te maken aan het ‘taksterrorisme’, maar laat die wet ongemoeid.
Plattelandseconomie
Modi omklemt stevig het stuur, maar zal de auto rijden? Zal India zijn bestemming bereiken, welvaart voor iedereen? “Westerlingen verwachten te veel te snel”, zegt de in India geboren en getogen Pinakin Patel, vermogensbeheerder bij JP Morgan Asset Management, verantwoordelijk voor Azië. “Modi neemt zijn tijd. Hij is verkozen voor vijf jaar, maar rekent op zijn herverkiezing. Het keren van de Indiase tanker ziet hij als een tienjarenplan. Dat ontgaat het Westen.”
Toch heeft Modi veel minder tijd dan hij denkt. Volgens schattingen moet India elk jaar 10 miljoen jobs creëren om de jeugdige bevolking uit de werkloosheid te houden. Betere scholing zou al helpen, samen met een hervorming van de arbeidsmarktregulering, die tot de meest rigide ter wereld behoort. De vraag is waar de jobs vandaan moeten komen. De industrie zag haar aandeel in het Indiase bbp afkalven tot 13 procent. Via de campagne ‘Make in India’ probeert de overheid dat op te krikken tot 25 procent tegen 2022. Het probleem is dat automatisering de industrie almaar minder arbeidsintensief maakt.
Ook van de Indiase IT-sector kan het niet komen. Die is van wereldklasse, maar te klein en te hoogtechnologisch om het groeiende arbeidsleger werk te geven. “India moet blijven focussen op niches, zoals IT of generische geneesmiddelen”, zegt Patel. “Maar in feite is het land een landbouweconomie. Daar is niks mis mee. Alleen gaat er veel te veel productie verloren, door de slechte wegen en de gebrekkige logistiek. Koeltransport is een zeldzaamheid in India. De exodus naar de steden is niet nodig, als de overheid investeert in de plattelandseconomie. Ik ben optimistisch. But things take time in India.“
Jozef Vangelder
Van privatisering van de banken – het probate middel tegen politieke inmenging en wanbeleid – wil premier Modi niet weten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier