Volksraadpleging overLange Wapper is niet bindend

Antwerpen moet zich op 18 oktober uitspreken over de Lange Wapper. Wat is de draagwijdte van de volksraad-pleging?

Waarover gaat de Antwerpse volksraadpleging op 18 oktober?

De 450.000 inwoners van de stad mogen – er is geen stemplicht – deze vraag beantwoorden: ‘Moet de stad Antwerpen een gunstig advies geven voor de stedenbouwkundige vergunning van de Oosterweelverbinding op het huidige voorziene tracé tussen Zwijndrecht/Linkeroever en Merksem/Deurne. Ja of nee?’

Eigenlijk wordt bedoeld: bent u voor of tegen de Lange Wapper, de brug over de stad die de ring ontsluit? Van een tweede vraag over de tunnel die door het studiebureau Arup/Sum werd uitgewerkt, is geen sprake meer.

Wat is het resultaat van een nee-stem?

Dat hangt ervan af. Als er minder dan 10 procent Antwerpenaren opdaagt, kan de volksraadpleging zonder meer genegeerd worden. De Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM), de bouwheer van het project, gaat ervan uit dat de mensen die de intentie hebben om te stemmen, eerder tegen zijn. BAM probeert dus de voorstanders – volgens sommige opiniepeilingen de zwijgende meerderheid – te mobiliseren.

Als er een duidelijk ‘nee’ volgt, kan het Antwerpse stadsbestuur de volksraadpleging negeren, maar die kans is klein. Buiten het referendum over de Koningskwestie werden alle referenda braaf nageleefd in België. Als het stadsbestuur de Vlaamse regering een negatief advies geeft over de stedenbouwkundige vergunning, kan Peeters II perfect beslissen, zoals havenschepen Marc Van Peel stelt, om dat te negeren.

Dit is dan ook een niet-bindende volksraadpleging. Artikel 33 van de grondwet stelt dat alle macht uitgaat van ‘de natie’. Bovendien worden de machten uitge-oefend “op de wijze bij de grondwet bepaald”. De grondwet laat echter geen referenda toe en daarom kan de natie haar macht zo niet uitoefenen. Meer nog: de Raad van State oordeelt dat zelfs een niet-bindende volksraadpleging wegens haar politieke weerslag tegen de geest van de grondwet ingaat.

Een tweede argument: de volksraadpleging mag alleen gaan over een gemeentelijke bevoegdheid. De gevolgen van een nee strekken zich echter ver buiten Antwerpen uit. De Vlaamse regering zou het nee naast zich kunnen leggen met het argument dat het fileleed en de economische weerslag heel Vlaanderen aangaan. Voorlopig is onduidelijk of dit gebeurt.

Wat is het resultaat van een ja-stem?

Logischerwijze zal het project dan worden gerealiseerd. Echter, het BAM-tracé dat ter tafel ligt, is al achterhaald. Bouwheer Noriant stelt dat sommige delen van het traject niet voldoen en aangepast moeten worden. Zo dreigt het verkeersknooppunt aan het Sportpaleis uit te groeien tot een mobiliteitsramp. Een ja kan dus niet strikt worden nageleefd.

Is er een compromis mogelijk, dat het project geen jaren vertraagt?

Daar wordt in stilte aan gewerkt. Met de aanpassing van de aangevraagde bouwvergunning – en een bredere visie op de ruimtelijke ordening – kunnen de situatie rond het Sportpaleis en enkele kwalijke milieueffecten worden aangepakt. Dat zou een politieke uitweg kunnen bieden: het BAM-tracé komt er niet. Maar de Lange Wapper wel.

Door Hans Brockmans

De politiek werkt in stilte aan een compromis. Het BAM-tracé komt er niet, de Lange Wapper wel.