VOLGA EN NEVA

Moskou, Petersburg.

DOLLARS EN DECOLLETÉS.

Gedrongen Russen staan op de parkings bij hun Mercedes 600, een mobilofoon en een bundel dollars in de hand. Moskovieten zeilen achter ballonnen door Sviaz Expocomm 1998. Je struikelt over een wandelende Nokia-telefoon en Siemens exposeert brutaal op enkele passen van Alcatel. Russische hostessen met diep decolleté en ellenlange benen serveren de internationale expo-erotiek.

Rusland is een vechtmarkt voor Alcatel Bell. De Russische uitvoer van het Wellesplein stijgt en zit in de bedrijfstop- 10 met 2 miljard frank. De markt blijft echter aarzelen en acht aanbieders vechten om een kleine koek. Mark Gunst van Alcatel Moskou: “Sviaz ’97 was veel slordiger, je ziet een groeiende professionalisering. In 1998 komen de Russen om zaken te doen, we ontvangen delegaties uit het hele land. De liberalisering van de Russische markt is gestart. We krijgen veel vragen over de licentiëring van onze producten. De Russen duiken diep in de techniek en ondiep in de zakelijke kant van contracten.” Combelga – een joint van Belgacom en Alcatel Bell – is één van de huidige tien telecombedrijven in Moskou (Julien De Wilde: “We zijn niet gehaast, de kans bestaat echter dat we ons terugtrekken uit die samenwerking. Het is niet onze roeping om te participeren in telecomoperatoren”). Grote wedijver en een zware tarievenslag bestaan, de internationale hotels wippen voor hun aansluiting van hot naar haar.

PETERSBURG.

Zeshonderdvijftig kilometer noordwest fabriceert Alcatel ZAO kabels & connectoren en stelt centrales samen aan het Obvodny Kanaal, de waterweg tussen de Neva en de Botnische Golf. De centrumstraten van Petersburg zijn bekijkenswaardig voor wie niet de benen of de veren van zijn huurwagen breekt in de asfaltkuilen. Voorbij het rijke hart hangt een grauwsluier over de fabrieken en de flatgebouwen. Drie op tien van de jongeren heeft min of meer een baan in Petersburg.

Het interieur van Alcatel ZAO verschilt geen spetter van het interieur van een Belgische Alcatel-vestiging. “De werknemers arbeiden hier in een omgeving die stukken beter is dan wat zij thuis kennen,” zegt Julien Van Neste, ingenieur en Gentenaar. Hij leidt de Peterburgse fabriek en de verkoop van de centrales (switching) in Rusland. Achter een deurtje op de bovenverdieping toont hij de toestand voor Alcatel neerstreek in het gebouw. Vuil, afbladderend, armoedig. Het eeuwige Rusland?

Julien Van Neste was dertig jaar actief bij Alcatel Gent (400 medewerkers) in onderzoek, verkoop, productie, algemene leiding. In Geel bedragen de totale arbeidskosten (loon, ondersteuning) 1,8 à 2 miljoen frank per man, in Petersburg 0,5 à 0,7 miljoen frank. Vrachtwagens rijden twee à drie dagen over het traject tussen België en Petersburg. De Russische douane zet de zaken op hun kop en int een tarief van 5% voor de invoer van systemen en 25 tot 30% voor componenten. Dat stimuleert de kant-en-klaar invoer en hindert de lokale productie. Julien Van Neste besteedt 85% van zijn tijd aan marketing en verkoop; 15% aan productie. Achter Julien Van Neste dekt de kaart van Rusland een volledige muur. Vliegen van Petersburg naar Novosibirsk, halverwege Siberië, vraagt acht uur. Een klant van Aeroflot is een fatalist. Vaak vergezelt Monique Van Neste haar man op zijn zakentrips (zij leest boeken tijdens de onderhandelingen). “De Russen waarderen haar aanwezigheid want zo zien ze dat wij geen eendagsvliegen zijn,” glimlacht Julien Van Neste.

Stunde Null voor Alcatel aan de Neva was 1988. De bedoeling was om Bell te kopiëren; met een fabriek als Geel, een chipsbakkerij als Mietec en een componentenbedrijf als Gent. Dan wisselde het regime. Julien Van Neste: “Om hier vandaag te kunnen verkopen, moet je ook produceren, eist de overheid. Dat is een evenwichtsoefening, hoe ver mag je niet te ver gaan? In 1992 werd Lenbell gesticht, een joint met 75% Bell, 10% Gimv en 15% lokale investeerders. Vorig jaar werd Lenbell opgedoekt en omgedraaid tot Alcatel ZAO, een 100%-dochter van Alcatel Bell, de toegevoegde waarde van de andere partners was miniem.”

Alcatel Rusland wordt gereorganiseerd tot een landorganisatie met 400 medewerkers. Van de zes divisies zit de zwaarste in Petersburg. Julien Van Neste: “Onze filosofie is klantgedreven, de eerste vraag luidt meestal, we willen een centrale, dan volgen de transmissie, de access en de mobiele telefoon.” Een gebruikersclub brengt regelmatig de klanten naar Petersburg voor demonstraties, discussies en ontspanning. Het principe is dat er per 10.000 lijnen, ook in Noord-Siberië, een service-kantoor geïnstalleerd wordt bij de klant. In de fabriek toont een kaart met lampjes waar een centrale staat, flikkert het lampje rood op dan is er een probleem.

De Russische installed base is 16 miljoen lijnen; 7 miljoen lijnen zijn nieuw, 9 miljoen lijnen oud. Alcatel is de grootste leverancier, gevolgd door Siemens, Ericsson en NEC. Jaarlijks installeert Rusland 2,5 tot 3 miljoen lijnen, Alcatel verkoopt er 750.000. Julien Van Neste: “De PTT’s zijn onze doelgroep, elke provincie – de 85 oblasts – heeft haar eigen PTT. Per PTT worden twee leveranciers toegelaten. In vijftig oblasts hoort Bell erbij, in 35 niet. We zijn wel een certifiëring aan het verwerven om ook bij de dertig te kunnen leveren. De huidige vraag is te zwak om ze met een achttal aanbieders te delen.”

In Moskou krijgt Sviazinvest meer haar op de tanden. Sviazinvest bezit de meerderheid in elk van de 85 PTT’s en coördineert steeds opvallender de bestellingen. “Het eerste oogmerk van de operatoren is een hogere kwaliteit van de telefoondienst. Er is dus een belangrijke vervangingsmarkt voor lijnen, echter slechts op de nieuwe lijnen wordt geld verdiend,” zegt Julien Van Neste. “Het inkomen uit een nieuwe aansluiting is 600 à 800 dollar. Het abonneegeld is 50 frank per maand per abonnee.”

Frans Crols