Volg het geld

Het komende jaar trekt Italië het grote lot. Tegen de zomer krijgt het land de eerste tranche van het geld dat de Europese Commissie ophaalt om EU-lidstaten te helpen om te herstellen van de coronacrisis. Italië krijgt een onevenredig groot aandeel: 209 miljard van de 750 miljard euro.

Een kapitaalinjectie van die omvang is nooit gezien. Zelfs het Marshallplan was na de Tweede Wereldoorlog niet zo gul voor Italië, rekening houdend met de omvang van de economie en de inflatie. Of het Europese herstelfonds een even grote transformatie op gang brengt, hangt van verschillende factoren af.

De eerste vraag is of het bedrag wel klopt. De verdeling is deels afhankelijk van de omvang van de klap die de economie gekregen heeft. Midden 2020 zat het bbp van Italië 17,3 procent onder het peil van een jaar daarvoor. Dat was slechter dan het EU-gemiddelde. Maar in Spanje of Frankrijk was de schade groter.

De tweede vraag is of de overheid het soort projecten kan bedenken dat de Commissie kan goedkeuren: hoe groener en digitaler, hoe beter. De derde vraag is of al het geld zijn bestemming bereikt. Een van de doelstellingen zal zijn om middelen te sluizen naar het zuiden van het land, om de welvaartskloof met het rijke noorden te dichten. Eerdere pogingen mislukten, doordat te veel geld bij de georganiseerde misdaad terechtkwam.

Maar de belangrijkste vraag is of de beleidsmakers bereid zijn de pijnlijke structurele hervormingen door te voeren die het land al meer dan twee decennia ontlopen heeft. De coalitie van premier Giuseppe Conte omvat de centrumlinkse Democratische Partij (PD) en de anti-establishmentpartij Vijfsterrenbeweging (M5S). Ze lijkt redelijk duurzaam, ondanks haar fragiele meerderheid in de Senaat. Maar de M5S heeft een zwak voor nationalisaties en de PD heeft historische banden met de arbeidersbeweging, die in het verleden pogingen geblokkeerd heeft om van Italië een moderner en efficiënter land te maken.