VOETBALRECHT

Veel geld en nationale trots

Het welzijn van grote delen van de Europese bevolking wordt in de komende weken bepaald door het voetbal. Geen enkele sector heeft zoveel invloed op het welbevinden als het voetbalbedrijf, behalve misschien de medische sector hoewel er vast mannen bestaan die een dwarslaesie minder erg vinden dan het verlies van de Rode Duivels in een finale.

Eind vorig jaar nam het Europees Hof een beslissing in de zaak van profvoetballer Jean-Marc Bosman en Royal Football Club Luik. Deze beslissing heeft verregaande gevolgen voor het voetbalbedrijf. Het Hof vindt dat het transfersysteem en de nationaliteitsclausules in het voetbal strijdig zijn met artikel 48 van het EEG-verdrag. Dat artikel 48 gaat over het vrij verkeer van werknemers in Europa. Vrij verkeer is een lovenswaardig principe, maar het wordt in dit geval veel te star toegepast door het Hof.

ANDERS.

De nationaliteitsregel houdt in dat een club per competitiewedstrijd slechts een beperkt aantal buitenlandse spelers mag opstellen. In Ajax bijvoorbeeld moeten genoeg Hollandse jongens zitten en in Juventus genoeg Italianen, zodat het bij een finale niet alleen gaat om veel geld maar ook om nationale trots. Al sinds David en Goliath bestrijden volksstammen elkaar door de sterkste of de slimste af te vaardigen. Voetbal is niet alleen een kwestie van techniek binnen de krijtlijnen, maar ook van meedeinen en meetrillen in de tribunes.

Het Europees Hof verbiedt voetbalclubs nu spelers uit andere lidstaten van de Europese Unie uit te sluiten. Als het elftal van Club Brugge straks uit elf verschillende nationaliteiten bestaat, wordt het voetbal anders. Ik vind niet dat rechters moeten bepalen welk soort voetbal we te zien krijgen.

PRODUCT.

Net omgekeerd ging het bij Hooters, een Amerikaanse restaurantketen die gekenmerkt wordt door slecht eten dat door schaarsgeklede dames op tafel wordt gegooid. Het is een succesformule in het preutse Amerika. Hooters betekent zoiets als “toeters”, maar het woord heeft ook afgeleide betekenissen. U begrijpt wat ik bedoel.

Hooters kreeg een rechtszaak aan de broek omdat er nooit mannen in dienst werden genomen. Hooters stelde dat een restaurant met schaarsgeklede heren een heel ander product is, en de Amerikaanse rechter gaf het bedrijf gelijk.

Welnu, voetbalcompetitie met nationale elftallen is een heel ander product dan met vage Europese teams. De Ronde van Frankrijk is ook veel minder interessant geworden, toen de nationale wielerploegen vervangen werden door internationaal samengestelde teams.

CONTRACT.

De zaak Bosman is vooral bekend geworden wegens het verbod van transferbetalingen nà het contract. In de voetballerij worden enorme transferbedragen betaald : zo gaf AC Milan ooit meer dan 300 miljoen frank voor Ruud Gullit. De hoogte van de transferbetaling hangt samen met de marktwaarde van de speler ; als die nog onder contract staat bij een club, zit er ook een afkoopsom in het transferbedrag.

Jean-Marc Bosman was niet meer onder contract, maar toch mocht Club Luik nog geld voor hem vragen. Ze vroegen veel meer dan Duinkerken, dat Bosman wel wilde hebben, kon ophoesten. Zo bleef Bosman zonder werk. Dat is niet goed te praten.

Toch valt er in veel gevallen iets positiefs te zeggen over transferbetalingen, zelfs voor voetballers die niet meer onder contract staan. Transferbedragen zijn immers ook een vergoeding voor de scoutings- en opleidingskosten. Dat speelt in elk bedrijf.

DE KLOS.

In de metaalsector bijvoorbeeld worden jongeren opgeleid tot lasser. Een opleiding is een investering. Blijft de jonge lasser in het bedrijf werken, dan wordt die investering terugverdiend. Als hij te vroeg vertrekt en zijn kennis meeneemt, profiteert de nieuwe werkgever daarvan. Het bedrijf dat hem heeft opgeleid is dan de klos.

Om dit te voorkomen, kan het bedrijf ervoor zorgen dat de jongere meebetaalt aan zijn opleiding, door hem in het begin een lager loon te betalen dan hij elders zou kunnen verdienen (denk aan het leercontract). Men kan ook promotie in het vooruitzicht stellen om zo de jonge werknemers aan zich te binden.

In de voetballerij ligt dat anders : daar zijn geen loonschalen en promotiemogelijkheden. Je kan het hooguit tot kapitein van het team schoppen. De voetballerij had dus transferbedragen bedacht om de opleiding van jonkies tot “cruyffies” terug te verdienen. Nu moeten ze wat anders bedenken.

WELZIJN.

Na de uitspraak van het Europees Hof verwacht ik een stijging van de transferbedragen én van de gemiddelde contractduur van profvoetballers. Voetbalclubs mogen nog steeds transferbetalingen vragen voor spelers onder contract. Ze hebben er dus belang bij die contracten zo lang mogelijk te laten duren. Ze kunnen hun opleidingskosten alleen nog afwentelen op spelers die ze onder contract verkopen, en niet meer nà het contract. Daardoor zal de vraagprijs voor spelers onder contract stijgen.

Of na de zaak Bosman – Club Luik het welzijn van de voetballers en de clubs toeneemt, is maar zeer de vraag. Maakt dat echter wat uit, als Oranje straks weer Europees kampioen wordt ?

JULES THEEUWES

Dr. Jules Theeuwes is hoogleraar economie aan de Rijksuniversiteit Leiden.