Het nieuwe jaar is nog maar pas begonnen en het is al volop menens in Genève. Daar spreken Amerikaanse en Russische afgevaardigden elkaar over de situatie in Oekraïne. Sinds president Vladimir Poetin tienduizenden manschappen en oorlogsmaterieel bij diverse grenszones met Oekraïne heeft gemobiliseerd, vrezen velen een Russische militaire invasie. We merken het amper in onze media, maar Europa balanceert op de rand van een grootschalige oorlog, voor het eerst sinds het einde van de Koude Oorlog.
Poetin heeft al gewonnen. De internationale gemeenschap gedoogt al jaren hoe Rusland grenzen, mensenrechten en diplomatie met wapens schoffeert. De invasie van Georgië in 2008, de verovering van de Krim en de verdoken bezetting van Oost-Oekraïne sinds 2014, de feitelijke Russische corridor in Nagorno-Karabach na het conflict tussen Azerbeidzjan en Armenië in 2020, de onheilige alliantie met het Assad-regime in Syrië: de lijst is lang.
Tegenover die systematische militaire Russische agressie zetten Europa en de Verenigde Staten alleen economische en financiële sancties. Dat zijn speldenprikken die de Russische gas- en olie-economie amper treffen en die het Kremlin aanmoedigen om nog stoutmoediger te provoceren. Sterker nog: westerse sancties zijn politieke cadeaus voor een regime dat thuis populariteit zoekt met paranoïde propaganda over westerse samenzweringen en de buitenlandse bedreiging van Moeder Rusland.
President Poetin ruikt bloed. Oekraïne is voor hem heilige Russische grond. Het Amerika van Joe Biden wil focussen op China. Duitsland, de belangrijkste Europese natie, is verslaafd aan Russisch gas sinds zijn uitstap uit kernenergie. Zal een kersverse Duitse kanselier zijn hele economie en industrie durven te riskeren omwille van Oekraïne? China zal vooral sympathie tonen, want Oekraïne is hun Taiwan. En de rest telt gewoon niet mee.
Het Amerikaans-Russische overleg komt er nadat Poetin in ultimatumstijl een rist eisen formuleerde die de klok van de Europese geschiedenis dertig jaar terug willen draaien, toen de Sovjet-Unie het IJzeren Gordijn dwars door Europa trok. Poetin wil dat gordijn opnieuw optrekken. Hij vraagt dat de NAVO-alliantie Oekraïne en Georgië als mogelijke leden uitsluit. Hij wil vetorecht over NAVO-troepen op het grondgebied van alle voormalige Sovjetrepublieken, waaronder de kwetsbare Baltische staten. De macht zal er voortaan komen uit de lopen van Russische tanks en geweren.
Dat de regering-Biden in deze omstandigheden met Rusland wil overleggen, is alweer een overwinning voor Poetin. Die kan blijven scoren met blufpoker in de wetenschap dat hij bereid is veel meer te verliezen dan de anderen. Europa is zorgvuldig uit het topoverleg geweerd. Dat spreekt boekdelen over ons geopolitieke gewicht en het verhoogt opnieuw de slaagkansen van Poetin. Wij moeten bang afwachten of het Amerika dat Afghanistan heeft gedumpt, dat Iran en Noord-Korea laat betijen, nog maar eens de engelbewaarder van Europa wil spelen. Joe Biden wijdde vorig jaar zowaar een mondiale top aan democratie. Hij mag het nu bewijzen.
President Poetin kan blijven scoren met blufpoker in de wetenschap dat hij bereid is veel meer te verliezen dan de anderen.
Oekraïne zou voor Europa veel meer waard moeten zijn dan voor de Verenigde Staten. De Franse president Emmanuel Macron wil het kersverse Franse presidentschap van de Europese Unie wijden aan Europese soevereiniteit, ook aan onze buitengrenzen. Terecht, maar vooral te flauw en te laat. Wij praten, Poetin handelt. Zolang Europa geen militaire macht wil projecteren, zolang Europese landen niet bereid zijn samen fortuinen en levens op te offeren voor invloed aan onze oostzijde, zal Rusland stap voor stap zijn invloed uitbreiden en ons in de westerse hoek van ons continent duwen. Poetin doet aan rauwe machtspolitiek en wint omdat de tegenstander forfait geeft.
De auteur is visiting fellow bij het Itinera Institute in Brussel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier