Vlaamse boer verdient gemiddeld 8 procent minder dan modale werknemer

Het gemiddelde arbeidsinkomen per familiale arbeidskracht op een boerderij bedraagt 44.705 euro. Dat is 8 procent minder dan het gemiddelde inkomen van een Vlaamse loontrekkende. Maar er zijn enorme verschillen in de landbouw. Groenteteelt onder glas is heel rendabel, runderteelt leverde het voorbije decennium vooral miserie op.

Zopas werd het Landbouwrapport 2024 Vlaanderen gepubliceerd. Het bevat een schat aan informatie, op een moment dat boze en vertwijfelde boeren grote delen van Vlaanderen lamleggen. Met de Vlaamse landbouw is het niet bijster goed gesteld, blijkt uit het rapport, gemaakt door de Vlaamse administratie Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

Het begint al met het inkomen. Het gemiddelde arbeidsinkomen per familiale arbeidskracht op een boerderij bedraagt 44.705 euro. Dat is 8 procent lager dan het gemiddelde inkomen van een Vlaamse loontrekkende: 48.595 euro. “Dat is duidelijk veel te weinig”, reageert Pascal Flisch, analist bij de financieel-economische gegevensverschaffer Trends Business Information. “Terwijl landbouwers veel meer uren werken dan een gemiddelde werknemer.”

Toch moet dat cijfers sterk worden genuanceerd. Het gaat om een gemiddelde. Tuinbouwbedrijven doen het goed, met een gemiddeld arbeidsinkomen per familiale arbeidskracht van 84.100 euro. Bijzonder riant zijn de inkomens bij de glasgroentebedrijven: gemiddeld 135.800 euro per familiale arbeidskracht.

Die bedrijven zijn doorgaans ook veel gezonder dan andere takken van de landbouw. In varkensbedrijven bedraagt het gemiddelde arbeidsinkomen per familiale arbeidskracht 39.500 euro. De rendabiliteit in de varkenssector is dan ook zwak. Helemaal onderaan bengelen de vleesveebedrijven. Van 2013 tot 2022 leed die sector elk jaar verliezen. Het gemiddelde arbeidsinkomen per familiale arbeidskracht bedraagt er amper 12.200 euro. “Een zeer magere vergoeding”, concludeert het landbouwrapport over deze noodlijdende sector.

Lees verder onder de tabel

Miljarden subsidies

Vleesvee is dan ook de sector die per landbouwbedrijf het meest teert op Europese subsidies. Een vleesveebedrijf krijgt gemiddeld 11.287 euro rechtstreekse steun. De glastuinbouw krijgt geen rechtstreekse steun.

Het totale subsidiebedrag voor de landbouw blijft hoog. Voor Vlaanderen ging het van 2014 tot 2020 om 1,980 miljard euro. Voor 2021 tot 2027 bedraagt de totale steun 1,942 miljard euro. Een deel is rechtstreekse steun: geld voor de boeren, onder meer in functie van de grootte van de bedrijven. Een tweede pijler is plattelandsontwikkeling. Die is meer divers, en omvat bijvoorbeeld ook innovatiesteun. Tussen 2023 en 2027 zal één derde van het budget plattelandsontwikkeling besteed worden aan maatregelen rond klimaat, milieu, biodiversiteit en dierenwelzijn. Het gros van het budget voor plattelandsontwikkeling wordt deels door de Vlaamse overheid aangebracht.

Boeren zijn oud

De vergrijzing slaat ook toe in de landbouw. De gemiddelde leeftijd van de landbouwer is 56 jaar (in 2009 was dat 52 jaar). 15 procent van de boeren is jonger dan 40 jaar, een kwart is ouder dan 65. In 2009 was 19 procent ouder dan 65 jaar, en 20 procent jonger dan 40 jaar. Bovendien vermindert hun aantal. In 2022 waren er 22.449 landbouwbedrijven, in 2012 waren er dat nog 25.217. Dat is een daling met 11 procent. Bovendien heeft slechts 13 procent van de bedrijfsleiders ouder dan 50 jaar een vermoedelijke opvolger. Vooral in de kleinere bedrijven zijn er opvolgingsproblemen.

Landbouwers bezitten wel vrij veel grond. De totale oppervlakte landbouwgrond in 2022 bedroeg 619.806 hectare. Daarvan is 40 procent eigendom van boeren, 60 procent wordt gepacht. De gemiddelde prijs van landbouwgrond in 2022 bedroeg 66.288 euro per hectare (een stijging met 69% in tien jaar). De gemiddelde pachtprijs per hectare bedroeg 424 euro (een stijging met 45% in tien jaar).

Moeilijke analyse

De gemiddelde omzet per bedrijf bedraagt 263.756 euro, een groei met 23 procent versus 2012 (214.938 euro), aldus het Landbouwrapport 2024 Vlaanderen. “In reële termen zijn de bedrijven daarmee armer geworden”, waarschuwt Pascal Flisch van bij Trends Business Information. “Want de prijzenindex is in diezelfde periode met bijna 30 procent gestegen”.

Een financieel-economische analyse van de landbouwsector blijft moeilijk. Ook de gegevensbank Trends Business Information deed een poging voor Trends. Het registreerde 31.126 bedrijven actief in landbouw en aanverwanten. Maar daarvan zijn er 22.277 eenmanszaken, en 8.865 rechtspersonen. Eenmanszaken leggen geen balansen neer. Maar ook van de 8.865 rechtspersonen legden slechts 4.252 bedrijven balansen neer voor het boekjaar 2022. “Dat maakt een statistische analyse moeilijk”, zegt Pascal Flisch. “Het toont het gebrek aan transparantie in de sector”.

Op basis van de 4.252 neergelegde balansen blijkt dat een kwart van de landbouwbedrijven goed rendabel is. Zij houden aan het einde van het boekjaar minstens een kwart miljoen euro cash over, waarmee ze eventueel verder kunnen investeren of dividenden uitkeren. Ook de solvabiliteit, dus de mate waarin bedrijven niet te veel schulden hebben, is behoorlijk. Bij 58 procent van de landbouwbedrijven bestaat meer dan een kwart van het balanstotaal uit eigen middelen. “Het gaat uiteindelijk toch niet zo slecht met de landbouwers”, besluit Pascal Flisch. “Maar er zijn heel weinig balansen neergelegd, met misschien ook heel grote verschillen tussen de landbouwsectoren”.