Vlaamse boeken naar alle hoeken

Misschien dropt de Sint een prentenboek van de Hasseltse uitgeverij Clavis bij u thuis ? Kinderen uit IJsland, Japan en Brazilië bladeren mee.

Het kinderprentenboek ‘Die kleine Hexe feiert Weihnachten‘ trok eind vorig jaar de bestsellerslijst van Zwitserland. Van de Duitstalige uitgave raakten intussen 60.000 stuks verkocht ; van de oorspronkelijke Nederlandstalige versie amper 3000. Geen nood : het werk van de Vlaamse Lieve Baeten is ook al verschenen in IJsland en Japan. “Vlaanderen is een kruispunt van culturen en dat is onze sterkte,” reageert de Hasseltse uitgeefster Agnes Verboven (46 j.). “Vergeet dat ene Europa. In onze visie op kinderen zijn we zo verschillend als maar kan. In Scandinanivië is een kind een Pippi Langkous : stout met kapotte jeans. In het katholieke Zuid-Europa zijn kinderen bambini : schattig, opgedirkt. Een Zweeds kinderboek krijg je in Zuid-Europa moeilijk verkocht ; eentje uit Vlaanderen kan zowel in Zuid- als in Noord-Europa. Vlaanderen is een culturele smeltkroes. Bovendien hebben we een traditie van “plaatjes tekenen” : van de Vlaamse primitieven tot onze striptekenaars.”

RAMP.

Agnes Verboven, licentiate economie, en echtgenoot Philippe Werck (45 j.), industrieel ingenieur, zijn al sinds 1978 bezig met kinderboeken. In de Hasseltse Kapelstraat openden ze dat jaar de kinderboekenhandel Poespas. “Het begin was een ramp,” herinnert Agnes Verboven zich. “Maar het heeft ons veel geleerd. Wat ? Eén : kwaliteit is geen garantie voor verkoop. En, twee : distributie en verkoop zijn dé struikelblokken voor beginnende uitgevers : dikwijls krijgen ze hun uitstekende boeken niet eens in de markt.”

Verboven en Werck wilden eigenlijk ook zelf kinderboeken gaan uitgeven. Maar moesten wel eerst knowhow opdoen. Voor de Nederlandse uitgever De Ruiter gingen ze in Vlaanderen educatieve boeken slijten, waartoe ze in 1981 de bvba Clavis oprichtten. “We wilden leren hoe je boeken moest distribueren en verkopen én de naam Clavis stilaan gekend laten worden.” In 1984 gooide Clavis dan vijf eigen titels op de markt, maar met weinig succes. “Niemand wist dat we boeken wilden uitgeven. Dat was ons probleem. We hadden geen goede manuscripten.”

“Achteraf kan je er wel eens om lachen,” zegt Agnes Verboven. “Maar in 1984 was het alles of niets. Vandaag weten we dat een fonds van 250 titels een minimum is. Je verdient niets met één boek ; je maakt geld door oplage, door hoeveelheid. Als uitgever kan je maar goed bestaan als je een uitgebouwd fonds hebt. De oude titels zorgen voor de fond. Onze stock blijft stijgen, maar dat maakt ons niet bezorgd, integendeel.”

Clavis tekent nu op jaarbasis voor 60 tot 65 nieuwe titels. Jaarlijks worden er voor de uitgeverij zo’n 550.000 boeken gedrukt ; de meeste bij de Turnhoutse drukker Proost, diegene waar veel “flapwerk” aan te pas komt in Singapore. Het grootste deel, 350.000 stuks, verschijnt niet in het Nederlands. Die trekken de wereld rond : vooral naar Duitsland, maar ook naar Scandinavië, de VS, Japan, IJsland, Brazilië, Slovenië, of Korea. Het buitenland voor Clavis is dat alles wat niet Nederlandstalig is, dus ook Wallonië staat voor 50 % van de omzet. In Vlaandereen haalt Clavis zo’n 10 % marktaandeel binnen het segment van het betere lees : duurdere kinderboek. Infodok/Davidsfonds, Altiora, Lannoo en Standaard zijn, in dat segment, de belangrijkste medespelers.

VLAANDEREN IS TE KLEIN.

“Vanaf 1989 zijn we onze boeken ook gaan verkopen in het buitenland, uit pure economische noodzaak,” verduidelijkt Philippe Werck. “We wilden niet tot aan ons pensioen “kantje-boordje” werken. Vlaanderen is te klein voor dure prentenboeken.” De zaken lopen blijkbaar niet slecht : sinds augustus jongstleden opereren Agnes Verboven en Philippe Werck met hun 8 vaste medewerkers vanuit een gloednieuw pand in Hasselt, een investering van 17,5 miljoen frank.

Sinds anderhalf jaar tekent bvba Clavis ook voor Mozaïek : educatieve non-fictie kinderboeken. Verboven : “Alleen zo kunnen we de productie opdrijven zonder onszelf concurrentie aan te doen.”

Wanneer rechten verkocht worden aan een buitenlandse uitgever of wanneer er in co-editie wordt gewerkt, probeert Clavis de productie in eigen handen te houden. “Dat maakt het pas interessant. Maar we kunnen beginnende auteurs en illustratoren niets garanderen. Op tien boeken zit er slechts één bestseller. Pas na voldoende buitenlands succes kunnen de auteurs er echt wat van rapen. Lukt dat niet, dan moeten ze om de centen kadertjes tekenen op een reclamebureau en raakt hun talent voorgoed verloren. Want Vadertje Staat wil wel eens een werkbeurs toekennen aan gevestigde namen, maar beginners krijgen niks.”

AGNES VERBOVEN EN PHILIPPE WERCK (CLAVIS) Culturele smeltkroes sterkt Vlaanderen als producent van kinderprentenboeken.