Het Vlaams Parlement heeft woensdagavond het geamendeerde stikstofdecreet goedgekeurd. Volgens de meerderheidspartijen ging het om het ‘hoogst haalbare’ decreet. Voor strengere regels is er geen democratische meerderheid, klonk het. Het decreet werd meerderheid tegen oppositie goedgekeurd, maar bij CD&V onthield Tinne Rombouts zich. Bart Dochy van CD&V bleef afwezig bij de stemming, net als Bart Van Hulle van Open VLD. Beiden toonden zich in het verleden kritisch voor het decreet.
In oktober leverde de Raad van State een erg kritisch advies af over het voorstel van stikstofdecreet dat N-VA en Open VLD, zonder coalitiepartner CD&V, hadden ingediend in de zomer. Dat advies nam een aantal sleutelelementen van de geplande stikstofaanpak, zoals het gebruik van impactscores en drempelwaarden, op de korrel.
De teksten werden vervolgens herschreven en bijgestuurd en in november 2023 bereikte de Vlaamse meerderheid, nu mét CD&V erbij, een nieuw stikstofakkoord met een aantal aanpassingen. Dat akkoord werd in een nieuwe tekst gegoten. De meerderheid wilde die tekst graag nog voor het kerstreces goedgekeurd krijgen in het parlement, maar op vraag van de oppositie werd eerst een advies van de Raad van State gevraagd.
Kritisch advies
Dat advies werd maandag afgeleverd en klonk opnieuw behoorlijk kritisch. Zo gaf de Raad van State kritische opmerkingen over het gebruik van de impactscore (die uitdrukt wat de bijdrage is van een project op de hoeveelheid stikstof die een natuurgebied aankan). De Raad was ook opnieuw kritisch voor de aanpak met drempelwaarden. Die drempels – verschillend voor industrie en landbouw – bepalen of een bedrijf of landbouwer kan vrijgesteld worden van de passende beoordeling (een grondig milieuonderzoek) of niet.
De meerderheidspartijen trachtten woensdag in de plenaire vergadering de kritiek te weerleggen. Zo is de impactscore volgens hen grondig wetenschappelijk onderbouwd. ‘Wij vinden het niet onze rol om vragen te stellen bij wetenschappelijke modellen’, zei Wilfried Vandaele, fractieleider van N-VA. ‘Dat laten we over aan de instituten die hier op hebben gewerkt, zoals VITO.’
Compromis
Maar tegelijk gaf Vandaele ootmoedig toe dat de voorliggende tekst een compromis is, met tekortkomingen. ‘Op alle suggesties van de Raad van State ingaan, konden we niet’, zei hij. ‘Zoals elk decreet is wat voorligt immers geen louter juridisch werkstuk, maar het resultaat van een politiek vergelijk, van een evenwicht tussen standpunten. Wat nu voorligt, is het hoogst haalbare. Er is geen democratische meerderheid om een strenger decreet goed te keuren en ook niet om een minder streng decreet goed te keuren.’
Tinne Rombouts van CD&V onthield zich bij de stemming. ‘Het voelt voor mij als kiezen tussen de pest en de cholera’, zei ze. ‘De weg was al niet fraai en nu staan er vraagtekens bij de juridische robuustheid van het decreet, hoewel er gigantische inspanningen worden verwacht van mensen op het terrein. Dat alles maakt dat ik na overleg met mijn fractie dit decreet niet zal goedkeuren.’
‘Zelfs de meerderheid lijkt te beseffen dat dit decreet binnen enkele maanden van de tafel wordt geveegd door het Grondwettelijk Hof’, concludeerde Stefaan Sintobin van Vlaams Belang.
Maar opnieuw naar de tekentafel trekken, was volgens de meerderheidspartijen geen optie. ‘Als we zouden terugkeren naar een wit blad, zouden we een nieuwe methode moeten verzinnen, een nieuwe MER-studie moeten laten uitvoeren’, zei Steven Coenegrachts van Open VLD. ‘En niemand garandeert dat het volgende parlement daar dan wel een akkoord over zou vinden. Dat is drie tot vijf jaar stilstand, een periode waarin elke ondernemer een passende beoordeling zou moeten laten uitvoeren.’
Het resultaat is dus een decreet dat geldt tot 2030. ‘Daarna wacht opnieuw de tekentafel’, zei Coenegrachts. Het idee is dat de volgende meerderheid een nieuw systeem uitwerkt, niet langer op basis van depositie, maar op basis van emissie.
Rechtszekerheid tot 2030
‘Maar dat betekent dus dat landbouwers maar zekerheid hebben tot 2030, daarna zien we wel’, zei Mieke Schauvliege van Groen. ‘Jullie bieden een rechtszekerheid van enkele jaren aan de bedrijven. Eigenlijk zou er een kader moeten liggen tot 2050, enkel dan kan je echte rechtszekerheid bieden voor alle ondernemers in Vlaanderen.’ De voorliggende tekst is volgens haar niets anders dan een nooddecreet om de kiezers te paaien.
‘De indieners beweren dat ze hiermee een vergunningenstop hebben vermeden’, besloot Bruno Tobback van Vooruit. ‘Maar daarmee vertellen ze maar de helft van het verhaal natuurlijk. Wat ze echt hebben vermeden is een vergunningenstop voor de verkiezingen, want zodra er een vernietiging zal zijn uitgesproken, is die vergunningenstop er per direct opnieuw.’
