Verzekeraars liggen wakker van de lage rente

Verzekeringsbedrijven die in België actief zijn, liggen vooral van de lage rente wakker. Dat blijkt uit een tweejaarlijkse sectorstudie van PwC. Ook Moody’s zette enkele weken geleden het licht op oranje omdat de lage rente de rendabiliteit en de solvabiliteit van de Europese verzekeraars dreigt aan te tasten.

Terwijl verzekeraars in de hele wereld zich vooral over technologie en cyberrisico’s zorgen maken, bezorgt in België één topic hen meer hoofdbrekens: de lage rente. Dat is de conclusie van de studie Banana Skins Insurance 2019 die werd uitgevoerd door PwC.

“Meer dan dertig chief executive en chief risk officers van Belgische verzekeringsmaatschappijen hebben onze vragen beantwoord”, zegt Dirk Vangeneugden, partner van PwC België. “Velen maken zich zorgen over politieke en macro-economische ontwikkelingen, zoals de brexit, handelsoorlogen, protectionisme. Die hebben geleid tot een vertraging van de economische groei en een verdere daling van de rente in Europa, zowel op korte als lange termijn. Het licht staat in de sector duidelijk op oranje. De vrees voor turbulentie is nooit eerder zo groot geweest.”

Dalend beleggingsrendement

De lage rente treft de Belgische verzekeringssector op twee manieren. In de eerste plaats heeft ze een negatieve impact op de financiële winsten die verzekeraars puren uit hun beleggingsportefeuille. Drie kwart van die beleggingen zijn obligaties. In het verleden was het een gangbare praktijk dat verzekeraars een minder goed technisch resultaat (als er meer schadegevallen moeten worden uitgekeerd dan er premie-inkomsten zijn) goedmaakten met hun beleggingsinkomsten. Door de aanhoudend lage rente is dat moeilijk geworden.

“Obligaties met hoge rendementen uit het verleden komen binnen enkele jaren op vervaldatum en moeten worden herbelegd in effecten met een veel lagere opbrengst”, legt Sabine Wuiame, chief risk officer van AXA Belgium uit. Uit het jaaroverzicht dat de sectorfederatie Assuralia recentelijk publiceerde, blijkt dat het beleggingsrendement (inclusief meerwaardes, exclusief tak23) is gedaald van 4,2 procent in 2012 tot 2,7 procent in 2018 (zie grafiek). De verwachting is dat die dalende curve de volgende jaren zal doorzetten.

Verzekeraars hebben de voorbije jaren actie ondernomen om het effect van de dalende rente op te vangen, zegt Wuiame: “In België zijn in het verleden nogal wat producten met een gegarandeerd rendement verkocht. Via terugkoopacties zijn sommige verzekeraars erin geslaagd de kapitaalvereisten verbonden aan die producten in te perken. Daarnaast moeten de garanties voor nieuwe contracten in lijn worden gebracht met de marktrente. Diversificatie van de investeringen, bijvoorbeeld in vastgoed en leningen, liet ons toe het financiële rendement enigszins op peil te houden.”

Een tweede negatieve gevolg van de lage rente is dat levensverzekeraars beperkt worden in de mogelijkheden om hun klanten een aantrekkelijk aanbod te doen. Momenteel bedraagt het gemiddeld gegarandeerde rendement van een tak21-levensverzekering 0,75 procent. Het goede nieuws is dat de verkoop van levensverzekeringen niettemin een heropleving kent. Nogal wat klanten zijn het minimumrendement van 0,11 procent op een spaarboekje beu, en kiezen toch voor een spaarverzekering op langere termijn. Daardoor steeg het premie-incasso in levensverzekeringen vorig jaar met 6 procent tot 15,9 miljard euro.

“Klanten blijven producten met een gegarandeerd rendement vragen, al is er ook meer vraag naar tak23-producten (waarvan de opbrengst is gekoppeld aan een beleggingsportefeuille, nvdr)”, stelt Wuiame vast. “Die kunnen een hoger rendement bieden, maar zijn onderhevig aan de volatiliteit van de markten. Daarom hebben verzekeraars hun aanbod uitgebreid met hybride producten die garantie en rendement combineren.”

Sterke solvabiliteit

Uit de studie van PwC blijkt dat de Belgische verzekeringssector vreest dat de lage rente nog vele jaren zal aanhouden. “Sinds midden dit jaar is de rente op een aantal overheidsobligaties, zelfs op de lange termijn, negatief. Dat zal onvermijdelijk een impact hebben op de winstgevendheid”, geeft Hans De Cuyper, voorzitter van Assuralia en CEO van AG Insurance toe.

Ook het kredietwaardigheidsbureau Moody’s maakt zich zorgen. Het verlaagde enkele weken geleden de vooruitzichten voor de Europese levensverzekeraars van ‘stabiel’ tot ‘negatief’. Moody’s vreest dat de solvabiliteitsratio’s van de Europese verzekeraars zullen dalen, terwijl de winst onder druk staat. Tegelijk waarschuwt het bureau ervoor dat verzekeraars in illiquide activa van een lagere kwaliteit zullen investeren.

De Cuyper is ervan overtuigd dat de solvabiliteit van de Belgische verzekeringssector voldoende sterk is om een lange periode van lage rente te overbruggen. Vorig jaar steeg de globale solvabiliteitsratio tot 203 procent. Dat betekent dat de sector twee keer zoveel kapitaal aanhoudt dan hij wettelijk verplicht is. De Cuyper: “De voorbije jaren hebben verschillende verzekeraars hun huis op orde gesteld zodat ze hun verplichtingen kunnen nakomen.”

Ook Wuiame vindt dat de meeste Belgische verzekeraars blijk geven van een gezond risicobeheer: “AXA België houdt rekening met een Japan-scenario, waarin de rente vele jaren laag blijft. Daarom is de sector zeer conservatief bij het berekenen van de kapitaalvereisten. Ten slotte gaat veel aandacht naar de kostenbeheersing en een goed schadebeheer, wat de afhankelijkheid van de financiële resultaten vermindert.”

Cyberrisico’s

Op wereldschaal maken verzekeraars zich vooral zorgen over de operationele risico’s die de snelle technologische veranderingen en cybercriminaliteit meebrengen. In België komen technologie en cyberrisico’s op de tweede en de vierde plaats van bekommernissen (zie tabel). “Technologisch zijn de uitdagingen velerlei”, zegt Wuiame. “Er zijn de IT-investeringen. Er is de ontwikkeling van een klantentraject waarin beleving centraal staat en die een wendbare IT-cultuur vergt. Er zijn nieuwe technologieën, artificiële intelligentie, datagebruik, … Daarbovenop moet je je afvragen welke zaken je kunt uitbesteden om de kosten te drukken.”

“Er is het risico dat niet investeren in de nieuwe technologie een impact heeft op de concurrentiepositie van het bedrijf”, zegt Vangeneugden. “Nogal wat verzekeraars zitten met een erfenis aan verouderde IT-systemen en businessmodellen. Het komt er dus op aan de juiste keuzes te maken. Welke IT-systemen, welke technologieën krijgen de voorkeur?”

Cyberrisico’s nemen steeds grotere proporties aan. “Onze grootste zorg is het stelen van data”, zegt Wuiame. “Een verzekeringsmaatschappij heeft veel gevoelige gegevens over haar klanten. Een datalek is een van onze ergste nachtmerries, omdat er een groot risico op reputatieschade aan vasthangt.”

Nog een opmerkelijke vaststelling: Belgische verzekeraars lijken minder wakker te liggen van de klimaatverandering dan hun collega’s in de rest van de wereld, blijkt uit de PwC-studie. “Ten onrechte”, vindt Wuiame. “Het is een risico dat op de middellange termijn een belangrijke impact kan hebben. Misschien is België nog redelijk gespaard gebleven van de gevolgen. Maar als stormen en overstromingen als gevolg van de klimaatverandering toenemen, kan dat aanleiding geven tot hogere schade-uitkeringen.”