‘Verzamelaars moeten met hun stukken leven’

Voor de vele Belgische kunstverzamelaars is Art Basel het hoogtepunt van het jaar. Volgende week opent tegelijk Design Basel, de topbeurs voor vintage meubilair, antiek en kunstjuwelen.

Bazel verandert midden juni traditiegetrouw van saaie Zwitserse zakenstad in een bruisend shopwalhalla voor kapitaalkrachtige verzamelaars van hedendaagse kunst. 65.000 bezoekers plunderen letterlijk de stands van 300 standhouders in de hallen van de Basel Messe.

Ook liefhebbers van design vinden sinds 2005 de weg naar de stad voor de beroemde zusterbeurs Design Basel. Die is compleet anders opgevat dan Art Basel: een mooier gebouw, een selectie van ‘maar’ veertig galerijen en veel minder volk. De beurs serveert de top uit de toegepaste kunsten: vintage meubilair, Franse antiek, hedendaags designmeubilair, modern glaswerk, zeldzaam keramiek en avant-garde juwelen. Bijna allemaal pièce unique.

Ons land is opvallend goed vertegenwoordigd met drie galeristen. Caroline Van Hoek presenteert hedendaagse juwelen, Victor Hunt toont hedendaags design en Pierre Marie Giraud brengt glaswerk en keramiek mee. Maar met tien exposanten blijven de Fransen zwaar in de meerderheid. Chauvinistisch als ze zijn, scoren Franse galeristen nog altijd met twintigste-eeuws meubilair van ‘hun’ ontwerpers als Prouvé, Le Corbusier, Perriand en Jeanneret.

“In Frankrijk aanziet men een kunstgalerie als een bron van kennis en cultuur. En Fransen zijn natuurlijk trots op hun erfgoed. Zwitserland telt minstens even goede meubelontwerpers, maar ze zijn minder chauvinistisch”, lacht Marianne Goebl, de Zwitserse directrice van Design Basel en zusterfiliaal Design Miami. Ze werkte voor de cosmeticareus L’Oréal en de meubelgigant Vitra voor ze de beurzen mocht leiden.

TRENDS. Terwijl zowat de hele kunstwereld op Art Basel rondloopt, blijft Design Basel het kleine zusje. Hoe komt dat?

MARIANNE GOEBL. “De markt voor hedendaags en vintage design is veel kleiner dan die voor hedendaagse kunst. De klanten zijn ook jonger. Er zijn minder galeries, minder verzamelaars, minder beurzen, minder veilingen, minder hoge prijzen en minder speculatie in dat segment. Maar het tij keert, merk ik. Ik zie op grote kunstveilingen en kunstbeurzen meer en meer decoratieve objecten, design en juwelen opduiken.”

Nu de Chinese kunstmarkt erg boomt, lonken grote kunstbeurzen als Art Basel en Frieze naar Hongkong en China om daar een filiaal te openen. Denkt Design Basel daar ook over na?

GOEBL. “Absoluut. De designmarkt floreert nog niet zo als de kunstmarkt in het Verre Oosten. Lokaal zijn er ook niet veel galeristen gespecialiseerd in toegepaste kunst. En als er al handelaars zijn, verkopen zij stukken van westerse ontwerpers. Er is niet veel aanbod, maar wel veel vraag. Uit China en Rusland zakken veel serieuze verzamelaars af naar onze beurzen. Ze kopen zowel antieke als hedendaagse stukken en zijn goed op de hoogte. We maken ons huiswerk om te zien of een overstap wel interessant is. Art Basel begint volgend jaar in Hongkong. Wie weet volgen wij ook wel.”

De kunst- en antiekbeurs Tefaf in Maastricht heeft sinds een paar jaar ook een aparte designsectie waar vooral modern twintigste-eeuws design wordt verkocht. Beschouwt u dat als een concurrent?

GOEBL. “Niet echt. We lokken twee totaal verschillende publieksprofielen. Tefaf krijgt verzamelaars van antiek, oude meesters en moderne kunst over de vloer. Dat is een compleet andere wereld. Wij verwelkomen vooral hedendaagse kunstverzamelaars, designcollectioneurs en musea. Er zijn inderdaad handelaars die op beide beurzen exposeren, maar dat doen ze om twee publiekssegmenten aan te spreken met een verschillende selectie. De ongeschreven regel is: wat je meebrengt op Design Basel, mag je nog nergens anders getoond hebben. De verzamelaars rekenen erop dat je primeurs toont op de beurs. En ze merken het ook als je geen nieuwe stukken exposeert.”

Zichzelf respecterende kunstbeurzen hebben vettingcomités met specialisten die op voorhand alle kunstwerken en kunstobjecten checken op authenticiteit en kwaliteit. Wat doet Design Basel?

GOEBL. “Wij hebben twee comités. Het eerste is een selectiecomité dat de standplaatsaanvragen evalueert op kwaliteit, concept en niveau. Onder meer de Brusselse glas- en keramiekspecialist Pierre Marie Giraud zit daar in. Daarnaast is er een vettingcomité dat alle stukken checkt op originaliteit vóór de beurs opent. Het comité loopt gewoon alle stands af en controleert alles wat te koop is. Soms worden er wel eens kunstobjecten geweigerd, bijvoorbeeld als ze overgerestaureerd zijn of als het re-edities zijn van originele meubels. De vetting is levensbelangrijk voor een beurs. Als een klant nu iets koopt op Design Basel, dan weet hij dat het authentiek is. In het segment van de Jean Prouvé-meubels is er bijvoorbeeld nogal wat namaak. Grote specialisten als Patrick Seguin investeren heel hun leven om originele meubels te vinden en catalogen te publiceren. De vetting bewijst dat zij geen last hebben van die namaak.”

Op de jongste zusterbeurs Design Miami werd een vintage zetel van Pierre Paulin verkocht voor 100.000 euro en een originele schuilhut van Jean Prouvé voor 700.000 euro. Wie zulke objecten koopt, durft die toch amper te gebruiken? Is functionaliteit nog een issue bij dat soort designtopstukken?

GOEBL. “Ik vind het belangrijk dat verzamelaars ook met hun aankopen leven. Daarvoor zijn ze uiteindelijk ooit gemaakt. Het zijn wel stevige investeringen, maar het blijft meubilair of decoratie. En dat hoort niet in een bankkluis. Als een museum een stuk koopt, ligt dat anders, dan weet ik dat zij het object kunnen tentoonstellen. Dan wordt het plots toegankelijk voor een enorm groot publiek.”

U werkte jaren voor de meubelgigant Vitra. Is er een verband met uw job bij Design Basel?

GOEBL. “Vitra organiseert elk jaar tijdens Design Basel een party op zijn campus vlakbij Basel. Ik heb in 2007 ook Vitra Editions gelanceerd, een project voor limited edition-meubilair bij Vitra. Nu ik voor Design Basel werk, kom ik met diezelfde designers in contact. Maar in plaats van meubilair in massa maken ze nu unieke stukken voor een artistiek publiek. Sinds ik voor Design Basel werk, heb ik veel meer bewondering voor galeristen. Zonder hen zouden veel projecten van ontwerpers commercieel niet haalbaar zijn.”

Design Basel, van 12 tot 17 juni in Hal 5 van de Basel Messe.

THIJS DEMEULEMEESTER

“De ongeschreven regel is: wat je meebrengt op Design Basel, mag je nog nergens anders getoond hebben”

Marianne Goebl, Design Basel