Verstandige Wapper tegen recessie

Moet België, of Vlaanderen, als de bliksem Lange Wapper-bruggen en andere infrastructuur bouwen om de dreigende recessie te lijf te gaan? Ja, want de economie heeft nood aan een portie keynesiaans stimuleringsbeleid. België investeert bovendien met 1,5 procent van zijn bpp al jaren te weinig in infrastructuur. Dat is de helft van het Europese gemiddelde, en te weinig om de afbrokkeling van de bestaande infrastructuur te compenseren. Dat ondermijnt onze concurrentiekracht. De deelstaten kunnen een nieuw elan geven aan deze investeringen, want ze zijn bevoegd, en Vlaanderen heeft de middelen.

Bouwen dan maar, die Oosterweelverbinding inclusief Lange Wapper in Antwerpen? Niet zo vlug. De Amerikaanse econoom Robert Barro toonde aan dat het hoogste economische en maatschappelijke rendement wordt geboden door waardevermeerderend onderhoud van bestaande infrastructuur. Geen Lange Wapper dus, maar een structurele verbreding van bestaande verkeersbeddingen rond Antwerpen en andere steden. En verstandige investeringen hoeven geen verarming te betekenen voor de overheid, want tegenover de extra schulden staan dan rendabele activa. Geen Lange Wapper, maar Verstandige Wapper dus, als middel tegen het huidige uitzonderlijke falen van de markt.

Die marktsector handelt nochtans rationeel. Financiële spelers bouwen hun overmatige schulden af, de bange consument wil reserves opbouwen, en de voorzichtige bedrijfsleider aarzelt om te investeren. Maar als iedereen tegelijk rationeel handelt, dan worden de economie, de kredietverlening en de beurs getorpedeerd. Het is zoals soldaten die synchroon over een brug marcheren. Zo versterken ze de trillingen, en zo kan de brug instorten. Vandaag is er maar één partij die tegendraads kan handelen, in de andere richting de brug kan overtrekken en de vernietigende trilling kan breken: de overheid.

De jaren dertig maakten duidelijk dat in zo’n uitzonderlijke situatie het marktmechanisme de economie moeilijk weer aan de praat krijgt. De klant koopt geen auto omdat er geen werk is in de fabriek, en de fabriek werft niet aan omdat er geen klanten zijn. Overheidsbestedingen moeten die patstelling doorbreken, was het recept van de Britse econoom John Maynard Keynes om de depressie van de jaren dertig te overwinnen. En dat wordt wereldwijd ook het recept van de volgende maanden om een nieuwe zware recessie te vermijden, met Nobelprijswinnaar voor economie Paul Krugman in de rol van de eigentijdse Keynes.

Ook België is die weg al ingeslagen. De begroting 2009 is officieel in evenwicht ingediend, maar iedereen weet dat onder de laag verf een stevig tekort schuilt, precies om de economie in moeilijkheden te ondersteunen. Maar meer dan een tijdelijk scheutje keynesiaanse stimulering kunnen we ons niet veroorloven. De bezorgdheid over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën en de financiering van de vergrijzing kan maar heel even in de ijskast, omdat vorige regeringen in de goede tijden het hebben vertikt om reserves aan te leggen. En de crisis mag geen alibi worden om contraproductieve uitgaven een hand boven het hoofd te houden, of onrendabele investeringen erdoor te jagen. Zo had Keynes het ook niet bedoeld. (T) Focus.

De beurzen staan op een scharnierpunt, blz.30

Door Daan Killemaes