Verkiezingsbeloften. Kijk naar mijn daden

Louis Tobback beloofde zijn kiezers ooit zich voor de TGV te werpen, maar hield zijn woord niet. Nemen politici het publiek altijd in het ootje ? Neen, zo blijkt uit een Antwerps onderzoek naar woord en daad van Margaret Thatcher.

Of de voormalige Britse premier Margaret Thatcher een bekwame politica was, daarover spreekt dr. Teun De Rycker zich niet uit. Maar haar beleid kwam overeen met haar woorden. Dat is de konklusie van een wetenschappelijke studie die De Rycker samen met licentiaat Jens Cnops verrichtte en waarvan de bevindingen zopas gepubliceerd werden door het Centrum voor Ekonomische Vorming en Onderzoek (CEVO) van de Handelshogeschool Antwerpen, de instelling waar De Rycker doceert en Cnops studeerde.

De Rycker, die een taalwetenschapper is en zich bezighoudt met ekonomische kommunikatie, wilde weten hoe betrouwbaar de informatie-uitwisseling inzake ekonomisch beleid is die via het verkiezingsprogramma plaatsvindt tussen politici en kiezers. Het onderzoek van De Rycker en Cnops gebeurde vanuit een public choice-benadering. De public choice is een teorie die de basisbegrippen en -regels van de ekonomisch-wetenschappelijke analyse toepast op het politiek gedrag, de politieke instellingen en het demokratisch besluitvormingsproces. “Men gaat ervan uit, ” zo vat Cnops samen, “dat het politiek beleid sterk beïnvloed wordt door maximalizatie van eigenbelang, zowel vanwege de politici als vanwege de kiezers. Binnen deze benadering komen verkiezingsprogramma’s van de toekomstige of huidige politieke producenten in zekere zin overeen met de kiesintenties van de kiezers/konsumenten. Zij verplichten de betrokken partijen tot niets. ” Argwaan vanwege de kiezer is dus gewettigd en beloften van politici worden best met een flinke korrel zout genomen.

ECHTE KEUZE.

Cnops en De Rycker vergeleken de effektieve regeringsmaatregelen van Margaret Thatcher met haar ekonomische beloften tijdens de kiescampagnes. We waren enigszins verbaasd, bekent De Rycker, toen we ontdekten dat Thatcher haar woord wèl gestand had gedaan.

De studie van Cnops en De Rycker betreft vijf ekonomische beleidspunten : de strijd tegen de inflatie, de belastinghervorming, de privatizering, de hervorming van de vakbondswetgeving en de strijd tegen de werkloosheid. De twee Antwerpse onderzoekers gingen na welke beloften Thatcher in haar verkiezingsprogramma’s van 1979, 1983 en 1987 deed en wat zij daarvan vervolgens ook effektief uitvoerde.

“We gingen na of ze de resultaten bereikte die ze nastreefde dat was soms het geval, en soms ook niet maar eigenlijk wilden we vooral weten of ze de maatregelen die ze voordien aan de kiezers had beloofd, ook ten uitvoer bracht zoals beloofd, ” zegt De Rycker. “Uit ons onderzoek blijkt dat de Britse kiezer die het programma van de Konservatieven ten tijde van Thatcher ernstig nam, de beleidsmaatregelen van de komende jaren nagenoeg volledig kon voorspellen. Een rationele politieke keuze op basis van het programma was dus wel degelijk mogelijk. “

RESULTATEN.

Thatcher scoort, wat beloften betreft, het zwakst in haar anti-inflatoir beleid. Hier werden de beloofde maatregelen slechts in de eerste regeringsperiode ook werkelijk in praktijk gebracht. De hervormingen van de belastingen, de privatizeringen en de hervorming van de vakbondswetgeving werden echter volledig uitgevoerd zoals beloofd. Dat geldt ook voor de strijd tegen de werkloosheid, hoewel de beloften hier eerder vaag en algemeen waren terwijl ze in de andere domeinen vaak zeer konkreet en gedetailleerd waren. “Binnen het public choice-perspektief zijn onze empirische bevindingen op zijn minst merkwaardig, ” konkluderen De Rycker en Cnops met een Brits understatement.

Wat Thatchers vooropgestelde doelstellingen betreft, werden deze voor de vakbondswetgeving en de belastinghervormingen volledig gehaald. Voor het anti-inflatiebeleid, de privatizeringen en de strijd tegen de werkloosheid was dit slechts in beperkte mate het geval.

Het kan bevreemding wekken waarom twee Vlaamse onderzoekers een analyse maken van Britse verkiezingsbeloften en niet eerst nagaan wat de Belgische partijen terechtbrengen van hun beloften. De Rycker zegt dat hij een dergelijke studie overweegt, maar dat om praktische redenen eerst het Thatcherisme werd ontleed. “De Thatcher-periode is een zeer omlijnd en afgesloten tijdperk. Het kan dus gemakkelijk wetenschappelijk onderzocht worden. In België is een omlijnd en afgesloten tijdperk van een konkreet ekonomisch beleid niet voorhanden. Evenmin spelen in onze politieke kultuur verkiezingsprogramma’s zo’n belangrijke rol als in Groot-Brittannië waar deze programma’s veel omvangrijker, konkreter en gedetailleerder zijn. “

P.B.

“Het ekonomisch beleid van Margaret Thatcher ; Een public choice benadering aan de hand van de verkiezingsprogramma’s” door Jens Cnops en Teun De Rycker, CEVO-onderzoeksrapport 94/06, Handelshogeschool, Korte Nieuwsstraat 33, 2000 Antwerpen.

TEUN DE RYCKER, JENS CNOPS Hoe betrouwbaar is de ekonomische boodschap van politici ?