Buitenlanders maken de beste analyses van een land. Een goed voorbeeld daarvan is Clinton/Trump. L’Amérique en colère. Voor dit boek volgde de Franse sterjournaliste en ex-tv-anker Christine Ockrent de campagne voor de Amerikaanse presidentverkiezingen op de voet. Voor haar is het duidelijk: met Donald Trump lijkt de verkiezingscampagne meer en meer op reality-tv. Niet de inhoud telt, maar de vorm. “Gebrek aan kennis is een troef geworden, geen handicap”, schrijft Ockrent. De Republikeinse presidentskandidaat is daar het schoolvoorbeeld van. Afgezien van zijn anti-immigratiediscours en zijn isolationistische standpunten is weinig bekend over het verkiezingsprogramma van Trump. Hij spuit daarover veel mist. Zo is zijn standpunt over het homohuwelijk en abortus onduidelijk.
Volgens Ockrent zijn de uitspraken van Trump veel minder spontaan dan ze overkomen. Zijn populistische discours zou het resultaat zijn van een minutieuze voorbereiding. Zijn verhalen over complotten van de pers tegen hem en de tegenstand in zijn eigen partij moeten zijn positie als underdog versterken. Daarin is hij vergelijkbaar met Hillary Clinton. Ook haar publieke uitspraken worden allemaal voorbereid en afgetoetst. Al komt het bij haar vaak minder spontaan over.
Volgens Ockrent heeft Trump weinig kans om president te worden. Daarvoor heeft hij de minderheden te vaak geschoffeerd. 60 procent van de Amerikanen uit de etnische minderheidsgroepen zou hem haten. Toch sluit de Franse journaliste een overwinning van Trump niet volledig uit. Dat zou volgens haar de grootste verrassing in de Amerikaanse geschiedenis zijn. De Amerikaanse grondwet is zo opgesteld dat een dema-goog eigenlijk nooit president kan worden. Het systeem van voorverkiezingen en verkiezingen met kiesmannen is met opzet zo complex. Als een ongeleid projectiel toch president wordt, zijn er nog altijd de checks-and– balances met de controle van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat.
Ockrent besteedt minder aandacht aan de diepere oorzaken van het succes van Trump. Dat de Amerikaanse middenklasse aan het verdwijnen is en dat vooral de lagere blanke middenklasse zich bedreigd voelt door de globalisering, wordt maar zijdelings vermeld. Voor de bedreigde middenklasse is de Amerikaanse elite verantwoordelijk voor alles wat fout loopt. En net Donald Trump zet die elite een neus. Dat hij lang tegen die elites aanschurkte, is blijkbaar geen probleem.
Volgens Ockrent heeft Europa zich lange tijd miskeken op hoe de Verenigde Staten met de media omgaan. Er is een Amerika dat naar CNN kijkt en op Twitter actief is. Die Amerikanen staan kritisch tegenover Hillary Clinton, maar moeten ook niet weten van de clowneske Trump. Daarnaast is er een Amerika dat de toonaangevende media de rug toekeert. Dat deel van de bevolking voelt zich aangetrokken tot de Republikeinse presidentskandidaat. “Hij lijkt een man die snel en eenvoudig beslissingen kan nemen, en dat maakt hem interessant”, schrijft Ockrent.
Christine Ockrent, Clinton/Trump. L’Amérique en colère, Robert Laffont, 2016, 288 blz., 20 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier