Verkeerd getrouwd

Wie zijn postje te danken heeft aan zijn schoonvader, krijgt het respect niet cadeau. Dat is het onfortuinlijke lot van Berat Albayrak, de minister van Financiën van Turkije.

Het moet met knikkende knieën zijn geweest toen Berat Albayrak vorige vrijdagnamiddag zijn ‘nieuw economisch plan’ voor Turkije bekendmaakte in het imposante Dolmabahçepaleis in Istanbul. De hele dag al zocht de wisselkoers van de lira nieuwe dieptepunten op. Op een gegeven moment was de Turkse munt zowat een vijfde van haar waarde verloren, in nauwelijks enkele uren tijd. Voor een minister van Financiën geen ideale omstandigheden om te scoren.

God mag weten wat er echt in het hoofd van Albayrak omging. Heeft hij zijn ministerpostje al beklaagd? Hij kreeg het vorige maand toegeschoven door zijn schoonvader, niemand minder dan de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Een vergiftigd geschenk, zo blijkt. Wees maar eens minister van Financiën van een land waarin de kapitaalmarkten alle vertrouwen hebben verloren. Vijf jaar geleden moest je voor een dollar slechts 2 lira betalen, vorige vrijdag sloot de wisselkoers af op 6,4 lira, meer dan drie keer zoveel.

Het zat Albayrak ook niet mee. Diezelfde dag had de Amerikaanse president Donald Trump economische sancties afgekondigd tegen Turkije voor het vasthouden van een Amerikaanse predikant. Het was de directe aanleiding voor de tuimeling van de lira. Albayrak probeerde zijn toehoorders te overtuigen met het beloften over het afkoelen van de oververhittende economie en het beperken van het gapende tekort op de lopende rekening. Maar waar de wisselmarkten zaten op te wachten – een drastische verhoging van de rente door de Turkse centrale bank – kreeg Albayrak niet over zijn lippen. Dan kon ook moeilijk. Volgens zijn schoonvader zijn intresten “een instrument van exploitatie”.

Oliesmokkel

Het wordt voor Albayrak niet gemakkelijk te leven met de fratsen van zijn schoonvader. Economische problemen zijn volgens Erdogan het werk van vijandelijke, buitenlandse krachten. Achter de val van de lira zitten de westerse “intrestvoetlobby” en kredietratingagentschappen. Om “de economische oorlog” het hoofd te bieden, moeten de Turken “het goud en de dollars van onder hun hoofdkussens halen en inwisselen voor lira’s”, aldus Erdogan. Zo’n praat maakt het alleen maar erger voor Albayrak, en zeker ook voor de vele Turkse bedrijven die hun leningen in dollar of euro met de minuut duurder zien worden.

Albayrak moet nochtans goed geweten hebben waaraan bij begon. Want een dommerik kan hij moeilijk zijn. Hij studeerde aan de Universiteit van Istanbul, spreekt vloeiend Engels, heeft een MBA van een Amerikaanse universiteit, en is zes jaar CEO geweest van Calik Holding, een Turkse groep actief in onder meer energie, telecom en media. Maar als je in het bootje van een autocraat als Erdogan stapt, geraak je er nog moeilijk uit. Zeker als je de echtgenoot bent van zijn oudste dochter, met wie je drie kinderen hebt.

Niet dat Albayrak een ongeschonden blad is. De Turkse krant Cumhuriyet noemt zijn naam in de zaak van de Paradise Papers, de in 2017 gelekte mails over internationale belastingontwijking. Albayrak spande een proces aan tegen de krant voor laster, maar niet voor feitelijke fouten. Volgens Rusland was Albayrak ook betrokken bij de oliesmokkel door de terreurorganisatie IS, maar die beschuldigingen zijn nooit hardgemaakt. Albayrak was toen de Turkse minister van Energie, en streek de plooien glad met een akkoord over de bouw van een gaspijplijn van Rusland naar Turkije.

Staatsgreep

Een zeker charisma heeft Albayrak wel, naar verluidt. Volgens waarnemers zou hij zelfs tot de meer capabale figuren behoren in de Turkse regering. Maar het stigma van nepotisme zal hij wellicht nooit van zich kunnen afschudden. In 2015 nam hij deel aan de verkiezingen voor de AKP, de partij van Erdogan, die toen al gepromoveerd was van premier tot president. Albayrak was nauwelijks verkozen in het parlement, of hij werd al minister van Energie, een belangrijke post in het energie-afhankelijke Turkije. Wat de markten over hem denken, bleek bij zijn aanstelling als minister van Financiën: de lira kreeg een flinke klap en de Turkse obligatierente piekte.

Albayrak wijkt zelden van de zijde van Erdogan, ook niet tijdens de mislukte staatsgreep van 2016, toen hij zijn schoonvader vergezelde in het vliegtuig naar Istanbul. Dat was een gevaarlijke vlucht, aangezien de coupplegers het luchtruim beheersten. Die hondsgetrouwheid zal de lira niet helpen, want die maakt wél een gevaarlijke vlucht, een duikvlucht. Samen allicht met de reputatie van Albayrak.