VERDELING VAN DE MACHT

Depolitiseert de politiek zichzelf ?

De nieuwswaarde, en meer nog de gevoelswaarde, van het nummer dat in de Belgische politieke klasse dezer dagen ten tonele wordt gevoerd, is gering en zo mogelijk nog afnemend maar het zonderlinge nummer is toch veelbetekenend. De politiek gaat zichzelf depolitiseren en vergadert daarover bij de Kamervoorzitter, maar het depolitiseren begint met het niet-publiek bespreken ; dit is reeds een duidelijke inbreuk op de eerste stelregel van de politiek, althans de democratische.

Is dit een hond die in zijn eigen staart bijt, of een poging om over de eigen schaduw te springen ? Er is overigens geen informatie nodig om de vraag te beantwoorden. Depolitiseren is het tegendeel van politiseren, en dit laatste is inherent aan de politiek.

MACHT.

Ik zou de edele beoefenaars van het vak, huidige en toekomstige, eraan willen herinneren dat het in de politiek gaat over de toewijzing van beschikbare macht : een proces waarmee strijd en verandering gemoeid zijn in de democratische politieke partijen, via verkiezingen, coalities en noem maar op. De veel geroemde unanimiteit, na dialoog en overleg uiteraard, komt tenslotte neer op een andere wijze van verdeling van de politieke macht maar de macht blijft de inzet.

Wanneer de politici economische sectoren privatiseren, wil dit eenvoudig zeggen dat zij macht afstaan (zij het misschien slechts potentiële) en overdragen aan managers, nationale of supra-nationale. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht (het woord macht krijgt hier een enigszins andere bijklank) is eveneens een overdragen van politieke macht, de eigenlijke dan, aan de oneigenlijke gevestigde macht maar de macht blijft in het spel.

Ook indien de macht bijna toevallig in handen zou komen van slachtoffers of van hun vaders, of met het etiket “extern” uitgeoefend zou worden door deskundigen (wetenschappers, politologen uiteraard ook), steeds blijft die macht uiteindelijk de inzet en beslissend en uiteraard hetgeen voor ogen moet worden gehouden doorheen de vele schermen die opgetrokken worden om de werkelijkheid aan het oog te onttrekken.

ONTHOUDING.

Hebben de goeden de overwinning behaald op de slechten ? Weinig veranderingen in de wereldgeschiedenis hebben evenmin deze voorstelling gekregen. Het zonderlinge is dat ditmaal de politiek zich bij de slechten schaart, althans impliciet, en een gedeelte van de macht afstaat.

Het zichzelf depolitiseren roept bij mij de herinnering wakker aan het zichzelf annexeren, dat ik in het Vlaanderen van deze eeuw enkele keren heb zien gebeuren maar zou de politiek nu abdiceren ?

Allicht hoopt men in de politiek dat het niet zo’n vaart zal lopen, dat uiteindelijk het machtsspel voortgaat achter andere schermen, en dat de ervaren spelers aan het langste eind zullen trekken. Het bewijs daarvan wordt geleverd door de geschiedenis van een aantal meestal kortstondige para-politieke bewegingen van alle aard. De geste is misschien voorbijgaand, maar de malaise zit dieper.

De eigenlijke politieke actoren, de politieke partijen, zien in deze edele onthouding minstens een voorbijgaand alibi voor een opeenstapeling van mislukkingen. De politieke partijen staan politieke macht af om verantwoordelijkheid te kunnen overdragen ; nu aan het gerecht, maar tevoren ook reeds aan de economie en uiteraard aan Europa. Drie jaar geleden scheelde het zelfs maar weinig of wij hadden ook de uiteindelijke verantwoordelijke van deze onttakeling, eerste minister Dehaene, aan Europa afgestaan.

ALTERNATIEF.

De ontbinding gaat voort, en het is zonderling dat de grootste politieke partij van het land, de CVP, het bestaat zichzelf voor te stellen als het boegbeeld van dit België. Althans zonder gevaar voor tegenspraak, want men kan toch moeilijk de Waalse socialisten en a fortiori de Vlaamse als mogelijke boegbeelden naar voren schuiven.

Het echte alternatief voor de mislukking van een of meer politieke partijen is de vooruitgang van een of meer andere. Dit alternatief werd zelfs met naam en voornaam ingevuld : VLD, Verhofstadt. Een andere partij, het Vlaams Blok, is niet eens een alternatief geworden door haar eigen tekortschieten en niet door het isolement waarin zij door de andere partijen werd gehouden.

De conclusie van het sombere beeld wordt bevestigd : het werk van de politieke verandering komt toe aan politici, niet aan “externen” ; het valt dus toe aan de eigenlijke politieke machtsformaties, namelijk de partijen.

LODE CLAES

Lode Claes is voorzitter van de redactie-adviesraad.