Verborgen netwerken

De Bilderberg-conferentie 2013 is afgelopen. Ze bleef wat in de schaduw van de G8-conferentie in Noord-Ierland. Niet verwonderlijk eigenlijk. Over de besloten vergadering Bilderberg weten we eigenlijk bitter weinig. Dat is overigens ook de bedoeling van deze organisatie. Anonymous Agencies, Backstreet Businesses, and Covert Collectives: Rethinking Organizations in the 21st Century van Craig Scott gaat precies over dergelijke geheime organisaties als Bilderberg, die zich ‘onder de radar’ bevinden.

Scott ziet twee bewegingen. De meeste organisaties proberen juist zo openbaar mogelijk te zijn: ze besteden uitgebreide middelen aan branding en ze proberen zo transparant mogelijk te zijn, of toch die indruk te wekken. Maar tegelijk vliegt een groeiend aantal bedrijven en verenigingen onder de radar. Ze verbergen hun identiteit en hun activiteiten. Maar toch moeten ze communiceren met hun doelgroepen. Hoe doen ze dat?

Afhankelijk van de mate waarin organisaties zich zichtbaar maken, kunnen we ze volgens de auteur opdelen van licht naar donker. Deze donkere, dus meer verborgen, organisaties kunnen geheime genootschappen zijn, geheime netwerken van bedrijven en bedrijfsleiders, maar ook georganiseerde misdaad, delen van de ondergrondse economie, terroristische cellen, geheime inlichtingendiensten, anonieme steungroepen, zelfs onlinehaatgroepen.

In het boek neemt de auteur organisaties als Anonieme Alcoholisten (AA) onder de loep, maar ook de KKK, Bilderberg en zelfs Skull and Bones, een geheim studentengenootschap aan Yale. Het kernpunt van Scott is dat dergelijke ‘donkere collectieven’ of geheime netwerken belangrijke organisaties zijn. Het boek heeft het niet over een of ander wereldcomplot. Wel over het feit dat er veel meer gelobbyd wordt door discrete organisaties dan door zichtbare groepen. We zouden de fout kunnen maken hun belangrijkheid te onderschatten, doordat we het belang van een organisatie afmeten aan de hoeveelheid communicatie die ze uitstuurt.

Veel bedrijven die we kennen, besteden ongelooflijke hoeveelheden tijd en geld om ervoor te zorgen dat ze zeer zichtbaar zijn. Chief communication officers en andere pr-consultants zijn belast met activiteiten als het beheer van het imago, branding van de organisatie en het handhaven van een positieve reputatie.

“Het is makkelijk om de miljoenen dollars van de bedrijfsnamen op Times Square te zien, maar wat zien we niet?”, vraagt Scott zich af. Ondanks de transparantie die bedrijven meer en meer aan de dag leggen, gebruiken ze nog altijd andere kanalen die voor waardecreatie kunnen zorgen. Zoals al of niet verborgen netwerken waar lobbywerk loont.

Scotts onderzoek naar verborgen organisaties toont aan dat gevestigde ideeën over organisaties en hun publieke communicatie niet uniform toepasbaar zijn.

Craig Scott, Anonymous Agencies, Backstreet Businesses, and Covert Collectives: Rethinking Organizations in the 21st Century, Stanford University Press, 2013, 272 blz., 45 euro

THIERRY DEBELS