Verboden op de bar te dansen

Halverwege de nieuwe spoorlijn van Kuala Lumpur naar de ook al nieuwe luchthaven KLIA ligt het station Putrajaya-Cyberjaya. Sinds enkele jaren is Putrajaya, op ongeveer 40 kilometer van Kuala Lumpur, de nieuwe hoofdstad van Maleisië. Het nabijgelegen Cyberjaya is dan weer het centrum van de Multimedia Super Corridor ( MSC), de Maleise poging tot Silicon Valley-kloon. Het werkt allemaal nog niet perfect. De man voor mij heeft problemen met zijn elekronische ticket bij het enige beschikbare uitgangspoortje. Dat duurt zo lang dat ik samen met enige anderen de aansluitende shuttlebus naar Cyberjaya voor mijn neus zie wegrijden. Zwaaien en roepen baten niet, zodat we in de hete zon een uur mogen wachten op de volgende.

Putrajaya is al grotendeels klaar: reusachtige moderne regeringsgebouwen en een moskee in neo-arabische stijl, omringd door nieuw aangelegde woonbuurten met redelijk grote rijtjeshuizen en winkelcentra. Zoals bij meer nieuwe hoofdsteden is niet op ruimte gekeken. In vergelijking daarmee is het verderop gelegen Cyberjaya – ondertitel: ” The Intelligent City” – nog meer een industrieterrein in opbouw. De bus zet me af bij een busstationnetje met enkele restaurantjes waar het verrassend druk is. Een van die tentjes heet Cyber International Food, een nabij gelegen superette Smart Supermarket.

Het kastje en de muur. De weinige al functionerende bedrijven liggen ver uit elkaar. Van de bekende merken herken ik enkel DHL en Fujitsu. Als je dit zo ziet, begrijp je dat je over deze fameuze MSC de voorbije tijd niet veel meer vernomen hebt. De grootste verwezenlijking is ongetwijfeld de op een heuvel gelegen Multimedia University, waarvan de frisse, witte gebouwen met felblauwe daken er al weer vier jaar staan. Ook hier is het druk, al kost het me enige moeite om iemand te vinden die kan uitleggen wat er zoal gestudeerd kan worden. Ook nieuwe universiteiten in intelligente steden hebben de nodige kastjes en muren. Uiteindelijk bemachtig ik een studiegids. De universiteit telt op haar twee vestigingen (Malacca en hier) samen al 12.000 studenten en naast de nodige ingenieursstudies kan men zich toeleggen op richtingen als digitale media, film en animatie, media-innovatie, software engineering en het beheer van multimediatechnologie. Naast pure ICT krijgt ‘content’ dus de nodige aandacht. Volgens het Malaysia Yearbook 2002 is een nieuw zwaartepunt van de MSC sowieso de e-village, waarbij ‘e-‘ staat voor entertainment.

Reizen in Maleisië en Singapore was dit jaar misschien nog boeiender dan anders, in de nasleep van zowel het leeglopen van de dotcom- en telecomzeepbellen als 11 september. Bovendien gaat de Maleise eerste minister Mahathir Mohammed komend jaar op pensioen, wat alom leidt tot terugblikken op zijn twintigjarige regeerperiode. Mahathir zelf is in elk geval niet onverdeeld gelukkig. Zijn beleid van positieve discriminatie heeft de positie van de bumiputra – Maleiers en andere autochtone bevolkingsgroepen – weliswaar versterkt ten opzichte van de meer bedreven Chinezen en Indiërs. Maar daardoor zijn de bumiputra ook gemakzuchtig geworden, aldus Mahathir. Misschien dat ze daardoor ook te gemakkelijk de mooie beloften geloven van de radicale islampartij PAS. In een lezing voor de Harvard Club of Malaysia ( New Straits Times, 30 juli) was hij dan ook ongewoon scherp voor zijn volksgenoten: “Hard werken, risico nemen en geduld oefenen, is geen onderdeel van hun cultuur. (…) Het kwaliteitsidee wordt meestal niet begrepen door de Maleiers. Het resultaat is broddelwerk. Er is geen fierheid.” Bovendien zijn ze de mensen niet dankbaar die hun dit alles gegeven hebben (lees: de regeringspartij UMNO). Mede in de nasleep van 11 september voelt Mahathir zich gemangeld tussen enerzijds zijn Chinese en Indische coalitiepartners, die er zich aan storen als hij verklaart dat Maleisië een islamitische staat is, en zijn meer radicale geloofsgenoten.

Blijven of weggaan. Des te verrassender was dat ook zijn collega Goh Chok Tong van Singapore enkele weken later een vergelijkbare toon aansloeg. Want Singapore is toch in meerderheid Chinees en hard werkend? Ook Goh Chok Tong voelt de hete adem van radicale moslims waarvan een aantal zelfs bindingen met Al-Qaeda zou hebben en een aanslag had proberen te plegen. Nog merkwaardiger is het dan dat je ook deze premier hoort oreren over de ware islam, waarvan de geest niet begrepen wordt door de fundamentalisten. Nog feller ging hij tekeer tegen jonge, verwende landgenoten die erover denken te emigreren nu het even wat slechter gaat met de stadstaat. Geëmotioneerd vroeg hij: ” Are you a stayer or a quitter?” ( The Straits Times, 19 augustus).

Maar zoals bij Mahathir was er ook een element van zelfkritiek. De kenniseconomie – daar wordt dagelijks over geschreven in deze landen – vraagt vooral om kritische en creatieve professionals en misschien is de sfeer in dit land voor deze mensen wat te benauwend geworden. Democratie is inderdaad niet het belangrijkste selling point van Singapore of Maleisië. Goh Chok Tong kreeg dan ook opvallend veel bijval toen hij het idee opperde dat het verbod om in de kroegen op de bar te dansen misschien moest worden opgeheven.

Dany Jacobs [{ssquf}]

De auteur is hoogleraar strategisch management aan de Rijksuniversiteit Groningen en associate dean van TSM Business School, de business-school van de universiteiten van Groningen en Twente.

In de Multimedia University is het druk, ook al kost het me enige moeite iemand te vinden die kan uitleggen wat je zoal kan studeren.