VALLENDE DOMINO’S?

Elke dag is er nieuw onheil bij de banken. De grote strop van UBS, omwille van het engagement van de Zwitserse megabank in het speculatieve fonds LTCM, zorgde voor een vlucht uit de bankaandelen. De Japanse banken zitten in een zware crisis. Vallen de banken op langere termijn met bosjes zoals tijdens de Depressie?

Willy Breesch is de voorzitter van de Belgische Vereniging der Banken, de bedrijfstakorganisatie van de banken in België. Na de fusie van Cera en ABB met KB-Almanij is hij de voorzitter van de raad van bestuur van KBC Bankverzekeringsholding.

TRENDS. Vertrekt u optimistisch naar de jaarlijkse vergadering van het Internationaal Muntfonds ( IMF) en de Wereldbank, het belangrijkste forum van publieke en privé-bankiers?

WILLY BREESCH (BELGISCHE VERENIGING DER BANKEN). De vergadering van het IMF in 1997 was superoptimistisch. Hongkong had net vreedzaam China versterkt. De stemming is vandaag volledig omgeslagen. Rusland heeft door zijn moratorium voor de buitenlandse leningen miljarden genaast van de westerse banken. In Indonesië sterven mensen opnieuw van honger. De werkloosheidsramingen hebben het over miljoenen nieuwe ontslagen. De westerlingen onderschatten de weerslag van de groeiende crisis op hun economie en welstand.

Heeft u in uw lange loopbaan al een dergelijke situatie meegemaakt?

Neen. Heel veel komt nu samen, niet alleen de financiële of de economische problemen. Ook morele vraagstukken worden met grotere scherpte gesteld. Mentaal zijn we er niet op voorbereid.

De woorden “systemic risk” duiken op. Is er meer aan de hand dan verspreide explosies?

Een implosie of een onoverstijgbaar systemic risk is er nog niet. De regeringen passen op. Het Amerikaanse beleggingsfonds LTCM is meteen gered door zijn crediteurbanken, onder de leiding van de Federal Reserve Bank. Parallel met dergelijke incidenten van jonge datum groeit de discussie over controles op het kapitaalverkeer. Frankrijk neemt het voortouw, de Britse premier Tony Blair mengt zich in het debat met zware kritiek op het IMF. Om de bijsturing niet te laten ontsporen, moet er een onderscheid worden gemaakt tussen de internationale directe investeringen en de kortetermijnbewegingen. Een belangrijke les is dat niet alle nationale bank- en toezichtssystemen voldoende sterk zijn om de kortetermijnbewegingen gezond op te vangen. Ik verwelkom stappen als die van het Bazelcomité voor Banktoezicht, dat dertien principes voor de interne controle van banken op wil leggen.

De Belgische banken lijden onder het financiële noodweer?

Met mijn collega’s van de grote Belgische financiële instellingen stel ik ten eerste vast dat onze kredieten in de zwaar getroffen gebieden gering zijn door onze conservatieve traditie. Ten tweede blijven de soliditeit en de resultaten van onze banken behoorlijk. Vorig jaar is er al zwaar geprovisioneerd voor de kredieten aan de opkomende markten. De meerwaarden op de participaties van de banken, door de florissante beurskoersen, zijn terechtgekomen in de reserves van onze instellingen.

Werden de limieten voldoende snel verlaagd?

Onze banken hebben hun kredietplafonds voor de probleemlanden al vanaf de tweede helft van vorig jaar sterk verlaagd. Wel zie ik hoe het risicobeheer op geconsolideerde basis steeds maar moeilijker wordt door de combinatie van meer landen, meer tijdzones, meer klanten en meer producten.

Beginnen we aan een serie van vallende domino’s? De Belgische bankiers zijn behoudend en voorzichtig. Door de overnames – gedacht kan worden aan BBL bij ING – geraken onze banken in woeliger water.

Ik verwacht geen domino-effect. BBL zit in een bankengroep met een grotere buitenlandse traditie dan zijzelf had en die de Belgische grootbanken hebben. Dat is echter geen bres in de behoudende opstelling van de Belgische banken. In de theoretische veronderstelling dat er noodweer zou zijn bij ING, verliest BBL daardoor niet de voordelen van haar eigen, conservatieve risicobeheer, de autonomie van een lokale bank en de invloed van de toezichthouder, de Commissie voor het Bank- en Financiewezen.

Zal de euro voor stabiliteit blijven zorgen?

In België is een disciplinerend mechanisme als de euro niets nieuws. De Belgische frank zit al vele jaren vastgeklonken aan de Duitse mark. De markten zijn nog steeds overtuigd dat euroland een goede zaak is, dat de euro er zal komen en de convergentie van het muntbeleid, de begrotingen, de inflatiebestrijding zal standhouden.

En de zogenaamde asymmetrische schokken?

Akkoord, de klassieke instrumenten – bijvoorbeeld, een devaluatie, protectionisme – vallen weg, en zullen moeten worden opgevangen door een grotere solidariteit tussen de landen-leden van de Economische en Monetaire Unie (EMU) en door, in het slechtste geval, tijdelijke afwijkingen toe te staan van de strakke regels.

Is het Stabiliteitspact een sterke dam?

De boete van het Stabiliteitspact zal nooit worden opgelegd. Er zal bij de EU-landen een pro-actief beleid zijn om het niet zover te laten komen. De boetes zijn er als theoretische stok achter de deur. Onderschat ook niet de ingesteldheid van de Europese politieke leiders, er klinken aan de top geen afwijkende meningen.

De banken worden structureel armer. Waar kunnen zij het inkomen vergaren om hun overinvestering in informatietechnologie, medewerkers en kantoren te verdienen? De korte- en de langetermijnrente neigen naar elkaar?

De zogenaamde transformatiemarge, het winstgevend omzetten van kort depositogeld in lang geld voor kredieten, komt onder druk te staan. Alle banken zijn daarom al lang bezig om hun rendabiliteit op te vijzelen met zogenaamde buitenbalansproducten, zoals beleggingsfondsen, corporate finance, effectiseren enzovoort. De bankiers springen voorzichtig om met de meerwaarden die zij boeken op hun grote portefeuille Belgische overheidsobligaties. Deze meerwaarden worden slechts mondjesmaat gerealiseerd om hun toekomstige rendement niet aan te tasten en om fiscale redenen.

FRANS CROLS