Deutsche Bank wil een zakenbank én een universele bank blijven. Dat wordt geen eenvoudige oefening, en niet alle aandeelhouders zijn daarmee gelukkig.
Vandaag houdt Deutsche Bank haar algemene aandeelhoudersvergadering. Het is weinig waarschijnlijk dat CEO Anshu Jain daar op handgeklap zal worden ontvangen. Jain wil de strategie van Deutsche Bank bijsturen, maar gaat daarin volgens veel investeerders niet ver genoeg. De zakenbankactiviteit blijft voor hem primordiaal, maar de banden met de retailbank doorknippen doet hij niet.
Nieuw plan
Een beetje van alles blijven doen, maar van alles een beetje minder. Zo laat het nieuwe strategische plan van Deutsche Bank zich gemakshalve samenvatten. De zakenbank zal netto met 130 tot 150 miljard euro ingekrompen worden. En het filiaal Postbank, de huisbank van veel modale Duitsers, wordt afgesplitst en naar de beurs gebracht.
Er lag een tweede, radicaler scenario op tafel: het afzonderen van alle retailbankactiviteiten. Daardoor zou Deutsche Bank een gespecialiseerde zakenbank zijn geworden, terwijl er een aparte retailbank zou ontstaan zijn uit de fusie van de consumentenbank van Deutsche Bank en haar filiaal Postbank. Een aantal aandeelhouders en analisten is voorstander van deze ingrijpende keuze. De twee banken zouden dan kunnen vertrekken van hun eigen strategie, sterktes en kapitaalnormen.
Maar omdat het onduidelijk bleef of een Europese zakenbank over voldoende liquide middelen zou beschikken zonder toegang tot klantendeposito’s, ging dit verhaal niet door. Ook regulatoren maakten informeel bezwaar. Banken met weinig diversiteit aan inkomsten liggen momenteel niet in de bovenste schuif. Bovendien zijn de inkomsten van een zakenbank zeer volatiel. Ze evolueren mee met het cyclische karakter van de economie en de markten. Exit het idee om van Deutsche Bank een soort Europese versie van Goldman Sachs te maken.
Deutsche Bank besliste de depositobank onder haar eigen vlag en embleem te behouden. Maar van de 730 kantoren gaan er 200 dicht. De bank zal zich ook terugtrekken uit een tiental landen waar de activiteiten verlieslatend zijn. Daarnaast zet ze in op digitalisering, wat de efficiëntie ten goede moet komen. De hele operatie zal naar schatting duizenden banen kosten. Eind 2014 telde het concern 98.000 werknemers, van wie 45.000 in Duitsland. Alle maatregelen samen moeten een besparing van 3,5 miljard euro opleveren.
Teleurstellende winst
Het gaat al een aantal jaren niet zo geweldig met Deutsche Bank. De rendabiliteit staat onder zware druk. Vooral de obligatiehandel, de vroegere geldkoe, laat het afweten. De winstmarges zijn fors geërodeerd. Aan de andere kant nemen de kosten gelieerd aan regelgeving toe. Onlangs werd Deutsche Bank nog veroordeeld tot 2,5 miljard euro boete wegens het manipuleren van rentetarieven (in het kader van het zogenoemde Libor-schandaal). De bank heeft de voorbije jaren al bijna 7 miljard euro aan boetes betaald.
De nettowinst over het eerste kwartaal van 2015 kwam uit op een teleurstellende 559 miljoen euro, een halvering van het resultaat in vergelijking met een jaar eerder. In 2013 maakte Deutsche Bank amper 681 miljoen euro winst op een balanstotaal van 1600 miljard euro. Dat was goed voor een return op activa van 0,04 procent. Dat vinden investeerders niet prettig. Vorig jaar was er 1,7 miljard euro nettowinst, maar toch noteert het aandeel maar tegen 0,6 keer de boekwaarde, zowat de helft van de waardering die Amerikaanse zakenbanken als JPMorgan Chase en Goldman Sachs genieten.
Een ander probleem van Deutsche Bank zijn de zwakke kapitaalratio’s. De bank is een van de minst gekapitaliseerde grootbanken ter wereld. Dat noodzaakte haar vorig jaar al tot een kapitaalverhoging van 8 miljard euro. Maar eigenlijk volstond dat bedrag enkel om de leverage ratio (verhouding eigen vermogen op balanstotaal, los van het risicogewicht) boven de verplichte 3 procent te duwen. De bank begrijpt dat ze de lat hoger moet leggen en wil tegen 2020 aan 5 procent komen. Maar meer kapitaal betekent dat het rendement op eigen vermogen zakt, en ook dat vinden aandeelhouders niet prettig.
Andere Europese banken, zoals UBS, Crédit Suisse, Royal Bank of Scotland en Barclays, kozen ervoor uit de weinig renderende handel in obligaties, valuta en grondstoffen te stappen, of die activiteiten minstens fors terug te schroeven. Zij gaan meer de weg op van het deposito- en vermogensbankieren. Maar dat doet Deutsche Bank niet. De bank wil een zakenbank blijven die haar bedrijfsklanten een toegangs- en handelsplatform tot de financiële markten biedt. Niet toevallig was CEO Anshu Jain tussen 2004 en 2012 de architect van het succes van de zakenbank van Deutsche Bank.
Geen alternatief
Dat succes is de voorbije jaren getaand, maar Jain is ervan overtuigd dat de kansen zullen keren. Hij rekent erop dat de rente weer stijgt en dat de economie in Europa weer aanknoopt met groei. Het eerste kan leiden tot een opstoot van de handel in obligaties en valuta, het tweede moet de vraag van bedrijfsklanten naar kredieten en complexere financiële producten stimuleren.
Wat ook meespeelt, is een gebrek aan alternatief. UBS kon radicaal voor vermogensbeheer kiezen omdat daar de roots van de bank liggen. En Barclays heeft in het Verenigd Koninkrijk een stevige retailactiviteit waarop het kan terugvallen. Voor Deutsche Bank is terugplooien op het retailbankieren geen aantrekkelijk vooruitzicht. Door de felle concurrentie met lokale spaarkassen is consumentenbankieren in Duitsland een activiteit met een zeer lage winstmarge. In de ontwikkeling van vermogens- en fondsenbeheer zal de bank meer investeren en mikt ze op groei, maar ze heeft niet de sterke vertrekbasis van Zwitserse collega’s als UBS en Crédit Suisse.
En dus blijft Deutsche Bank vasthouden aan het model van de universele bank, waarbij de zaken- en consumentenbank onder hetzelfde dak blijven. Van een radicale koersverandering, zoals in het nieuwe strategische plan werd aangekondigd, lijkt niet echt sprake. De tweedeling van een bank voor particulieren en een zakenbank, waarop veel investeerders hadden gerekend, komt er niet.
Maar of de ‘kleine oplossing’ waarvoor het management heeft gekozen zal volstaan om de rendabiliteit op te vijzelen, is maar zeer de vraag. In zakenbankieren geldt de wet van de grote getallen. Het zijn de grote wereldspelers die met de vetste brokken en de meeste winst gaan lopen. Het probleem is dat wie een belangrijke rol als globale zakenbank wil spelen, zwaar moet investeren in technologie en compliance, en de relatief zwakke balans van Deutsche Bank zet een rem op die investeringen.
Weinig vertrouwen
Na de aankondiging van de nieuwe strategische koers ging de beurskoers meteen lager. Dat lijkt erop te wijzen dat beleggers weinig vertrouwen hebben in de strategische keuzes. Zij willen vooral dat Deutsche Bank haar winst op eigen vermogen omhoog brengt.
Het management van Deutsche Bank is ervan overtuigd dat de instelling als globale universele bank een antwoord kan formuleren op de strengere kapitaalregels en de uitdagende marktomstandigheden. Maar de cijfers lijken de bank ongelijk te geven. Gespecialiseerde banken, of de specialisatie nu consumenten- of zakenbankieren betreft, kunnen een hoger rendement voorleggen dan universele banken die van alles wat blijven doen en daardoor hun kapitaal en investeringen moeten verdelen over verschillende takken.
Los van de besognes van Deutsche Bank en haar aandeelhouders zou het voor Europa en de Europese bedrijfswereld niet slecht zijn dat er minstens één grote Europese zakenbank overleeft.
De markt wordt nu al gedomineerd door de grote Amerikaanse spelers zoals JPMorgan Chase, Goldman Sachs, Merrill Lynch (Bank of America), Morgan Stanley en Citigroup. Zonder Europese tegenpool dreigt de hegemonie van Wall Street op de kapitaalmarkten totaal te worden. Op een moment dat grote Europese bedrijven hun financiering verschuiven van de banken naar de markten, zou dat geen goed nieuws zijn.
Patrick Claerhout
Van een radicale koersverandering, zoals in het nieuwe strategische plan werd aangekondigd, lijkt niet echt sprake.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier