Umbrië

Wijnen uit de groene long

De duizenden bezoekers die de steden Perugia en Assisi jaarlijks aantrekken, merken tijdens hun tochten doorheen dit wondermooie gebied en dikwijls tot hun verbazing dat Umbrië ook voortreffelijke wijnen voortbrengt.

TEKST : HARRY DE SCHEPPER

Met een oppervlakte van 5800 ha heeft Umbrië slechts een (kwantitatief) bescheiden wijngaard. In dit heuvelachtig gebied de Apennijnen zijn niet veraf treft men meer witte druivelaars aan dan rode. Het landschap lijkt heel erg op dat van Toscane met dezelfde sfeer en mistige ochtendstonden, veroorzaakt door de rivieren (Tevere, Topino, Teverone) die de wijnzones doorkruisen. De wijngaarden van Umbrië leunen aan bij deze van Toscane en staan wat in de schaduw van de grote chianti’s en andere brunello’s.

In Umbrië wordt jaarlijks zowat 200.000 hl wijn geproduceerd. Meestal wit met Trebbiano en Grechetto. De rode wijnen worden met Sangiovese gemaakt en kunnen met de Toscaanse rode wijnen vergeleken worden. Her en der vindt men ook wat Chardonnay en Cabernet Sauvignon, maar deze worden niet altijd door de officiële DOC’s erkend. Ze kunnen evenwel als Vino da Tavola ofwel Indicazione Geografica Typica (ITV) verhandeld worden en zijn gewoonlijk van een uitstekende kwaliteit.

Een zeer typische druif voor Umbrië is de Sagrantino. Meerdere wijngaarden, vooral in het zuiden, brengen thans uitstekende wijnen voort. Zo goed zelfs dat een kleine regio, rondom het stadje Montefalco, als DOCG ( Denominazione di Origine Contralata Garantita) erkend werd, de grootste eer die een Italiaanse wijn te beurt kan vallen. Een andere DOCG-wijn wordt in de omgeving van Perugia voortgebracht, nl. de Torgiano Riserva. De erkenning in DOCG (alleen voor de riserva) mag volledig op rekening van Giorgio Lungarotti geschreven worden. Ook in de omgeving van het wondermooie Trasimeno-meer, zowel langs de west- als de oostkant, worden lekkere wijnen voortgebracht. Het meer zorgt voor prima klimaatsvoorwaarden waarin de druiven optimaal gedijen. Het is de streek van de Orvieto-wijnen, die genoemd worden naar de beroemde stad met de al even beroemde kathedraal. Om recht te hebben op de DOC, Denominazione di Origine Controlata, moeten de Orvieto-wijnen met de Trebbiano– en Grechetto-druiven gemaakt worden. Aan de overkant van het meer, in de Colli del Trasimeno, ligt een wijngaard die vooral omwille van zijn vroegere eigenaar onze aandacht trekt. Niemand minder dan Lamborghini, de stichter van het gelijknamige automobielbedrijf, heeft hier een wijnbedrijf uit de grond gestampt dat thans voortreffelijke rode en witte wijnen voortbrengt. Zijn kennis in het ontwerpen van landbouwtuigen, zal er zeker toe bijgedragen hebben dat alles in dit wijnbedrijf letterlijk op wieltjes liep en nog loopt.

Naar aanleiding van de jaarlijkse wijncompetitie, Banco d’Assagio dei Vini d’Italia, bezochten we een aantal wijnbedrijven, die als de beste van de regio mogen worden beschouwd.

Montefalco Sagrantino.

Dit productiegebied, ten zuidoosten van de stad Montefalco, wordt sinds 1993 en op voorwaarde dat de wijnen rood zijn en met de Sagrantino-druif gemaakt worden, erkend als DOCG-wijngaard. Het zijn uitstekende bewaarwijnen met een zeer typisch karakter. De producenten geven hier maar met mondjesmaat toe aan de vrij verspreide trend om uitheemse wijnstokken, zoals Cabernet Sauvignon, aan te planten. Ze hebben niet onmiddellijk nood aan die andere druiven. Als ze het rendement per ha van de Sagrantino maar op een aanvaardbaar peil houden, zal de kwaliteit wel volgen. De druif heeft een dikke pel, is nauwelijks groter dan de Cabernet-druif, waardoor veel kleur en smaak verzekerd zijn. Daarenboven worden de meeste Sagrantino-wijnen met de meest recente technieken gemaakt en komen daardoor tegemoet aan onze smaakgewoonte. Dit geldt grotendeels voor de droge rode wijnen. In dit gebied vervaardigen de wijnbouwers ook een passito, een soort likeurwijn die sterk op port gelijkt, maar dan met een verfijnde licht bittere finale. Toch moet men opmerken dat uitsluitend de wijngaarden op de redelijk steile hellingen weerhouden worden voor de herkomstbenaming, een garantie voor kwaliteit.

De Azienda Agricola Adanti, die ongeveer 20 ha wijngaarden omvat, is een van de bekendste Sagrantino-producenten. Het wijnhuis wordt door de gebroeders Adanti gerund en is in het dorpje Arquata di Bevagna gevestigd. Met hun goed uitgeruste kelder brengen ze jaarlijks prachtige wijnen voort en hebben zodoende zeker hun steentje bijgedragen tot de erkenning als DOCG van de Montefalco Sagrantino.

De Sagrantino di Montefalco 1990 is een intens geconcentreerde inktachtig gekleurde wijn, met een brede diepe geur van goed rijp (zelfs wat overrijp) fruit en een zweem van verse eik. De smaak is uitermate krachtig en heeft veel tannine die licht overheerst, maar goed wordt opgevuld door zachte ietwat smeuïge smaken en een voor de Sagrantino zeer typische mooie bitterheid in finale.

Dit wijnbedrijf heeft nog geen invoerder in België.

Torgiano.

Wie Torgiano binnenrijdt, wordt onmiddellijk geconfronteerd met de alomtegenwoordigheid van Lungarotti. Overal in het landschap ziet men bordjes met de vermelding dat deze en gene wijngaard bij de cantina Lungarotti hoort en dat de aanplant uit een specifieke wijnstok bestaat. Het was Giorgio Lungarotti, de huidige patron, die de regio zijn DOC-status bezorgde. In het begin van de jaren ’60 experimenteerde hij reeds, als een van de eersten in Italië, met uitheemse wijnstokken als Chardonnay en Cabernet Sauvignon. Dankzij zijn oenologische wijsheid en het feilloos beleid van zijn wijngaarden heeft hij de rode Torgiano-wijnen van Sangiovese- en Canaiolo-druiven opgetild tot een grootse kwaliteit. Zodanig dat zelfs de riserva, die minimum enkele jaren op hout moet lageren, thans een DOCG is.

Cantina Giorgio Lungarotti is het belangrijkste bedrijf in deze DOC, met een 250 ha grote wijngaard. Deze cantina brengt een gevarieerd gamma op de markt en in de goed uitgeruste wijnkelder worden zeer verzorgde wijnbereidingen gerealiseerd. Sinds de jaren ’80 wordt Giorgio geassisteerd door zijn dochter Teresa en sinds kort ook door haar jongere zus. Met Teresa is er een uitstekende oenologe met een eigentijdse visie mee aan het hoofd van het bedrijf gekomen. Chiara Lungarotti, de tweede dochter, is volop haar studies van landbouwingenieur aan het afwerken. De aflossing van de wacht is verzekerd.

Samen met Giorgio Lungarotti en zijn twee dochters proefden we een verticale reeks San Giorgio-wijnen. Deze wijn was de eerste vino da tavola van topklasse in Umbrië. Giorgio Lungarotti wou er vooral mee aantonen dat het met de zeer traditionele technieken van wijnbereidingen de verkeerde kant opging. De intrede van Teresa heeft ook duidelijk invloed gehad op de evolutie van de smaak. De wijnen van 1978 tot en met 1982 behoren nog tot een oudere stijl, waarin de blend van Sangiovesi en Canaiolo met 15 % Cabernet Sauvignon aangevuld werd. Vanaf 1982 werd het aandeel van Cabernet Sauvignon door Teresa stiekem tot 30 % opgedreven en vanaf 1985 zelfs tot 50 %. Dat was aanvankelijk niet naar de zin van vader Giorgio. Maar wanneer de San Giorgio tijdens de Vinitaly-beurs in Verona als beste wijn bekroond werd, legde hij zich neer bij Teresa’s zienswijze. De beste leermeester wordt zijn leerling(e) overtroffen.

San Giorgio wijnen worden pas na 10 jaar in de handel gebracht. De 1985 is een zeer rijke en enorm krachtige wijn, terwijl de 1986 een juweeltje van verfijning is. De wijnen worden ingevoerd door Fourcroy-Renglet in Brussel.

Colli del Trasimeno.

De productiezone ligt in de omgeving van het wondermooie Lago di Trasimeno. Van wijnbergen kan men amper spreken, hooguit van licht glooiende heuvels. Er wordt ongeveer evenveel witte als rode wijn geproduceerd. Voor de rode wijnen gebruikt men Sangiovese en Ciliegiolo. De witte wijnen zijn vervaardigd op basis van Trebbiano toscano en Grechetto en gelijken op deze van Orvieto. Het bekendste wijnhuis van deze DOC is Lamborghini, dat gesticht werd door de legendarische, maar intussen overleden, automobielconstructeur.

Orvieto.

Deze DOC staat uitsluitend voor de witte wijnen uit de zone rondom de stad. In totaal zijn 2430 ha geklasseerd en deze brengen jaarlijks zowat 135.000 hl witte wijn voort. De basiswijnstok is ook de Trebbiano toscana, die hier Procanico genoemd wordt, waaraan men doorgaans Grechetto en soms ook wat Malvasia toevoegt. Niet iedereen is tevreden met deze wijnstokken, zodat er her en der ook Chardonnay aangeplant werd, wat dan weer leidt tot de productie van vino da tavola. De kwaliteit van de Orvieto-wijnen ligt ver uit elkaar, vooral omwille van de verschillende benaderingen in het wijnmaken. Sommige privé-wijnhuizen staan regelrecht tegenover de coöperatieven.

Maar in een kleiner gebiedje rondom Orvieto mag men de term classico gebruiken. Doorgaans maakt men hier de beste Orvieto’s. Decugnano dei Barbi is een wijnbedrijf dat zich ten oosten van Orvieto bevindt. Meer bepaald in Corbara, in de onmiddellijke omgeving van het verbijsterend mooie lago di Corbara. De familie Barbi produceert er voortreffelijke wijnen. Naast de uitstekende Orvieto classico, een krachtige witte wijn met pittige frisse zuren, produceert men ook een uiterst verfijnde modern gevinifieerde vino da tavola, die men Il noemt. Hij bestaat uit een vernuftige assemblage van verschillende druiven waaronder Grechetto, Procanico (Trebbiano), Verdello, Druppeggio en Chardonnay. De verfijnde houttoets in deze wijn, die ook een uitstekende rode variante kent, zit uitermate mooi verweven in de krachtige smaak en intense geur.

De wijnen worden in België verdeeld door Specital, Grace-Hollogne.

Ten noorden van de stad Orvieto ligt het piepkleine dorpje Sala, dat gedomineerd wordt door het imposante Castello della Sala. Het is eigendom van de Toscaanse wijnbouwersfamilie Antinori. Naast de zeer verdienstelijke mono-cépagewijnen van Sauvignon en Chardonnay, produceert men er één van Italiës beste wijnen : de Cervaro della Sala. Het is een in barriek vergiste wijn op basis van een grote hoeveelheid (tussen 80 en 90 %) Chardonnay, aangevuld met een 10 à 20 % Grechetto. De druiven, waarvoor men een perfecte en intense rijping nastreeft, vergisten apart en worden nadien geassembleerd. De Chardonnay vergist men doorgaans op eikenhouten vaatjes, terwijl de Grechetto in roestvrij stalen tanks gist. De wijn toont aan de neus een brede geur van rijp fruit dat verfijnd doorspekt is met een lichte houttoets. Met een andere wijn, de Muffato della Sala, bewijst Castello della Sala dat men in Umbrië ook en op verbluffende wijze het maken van prachtige likoreuze wijnen beheerst.

De wijnen worden ingevoerd door Fourcroy-Renglet, Brussel.

Umbrië, de groene long van Italië. Een wondermooie streek in het verlengde van Toscane, die een bescheiden kwantiteit maar een hoge kwaliteit aan wijnen voortbrengt.

Vader Giorgio Lungarotti, een der pioniers van de moderne wijnbereiding in Italië, geflankeerd door zijn dochters Teresa en Chiara.

Il’ : een vernuftige assemblage van het huis Decugnano dei Barbi.