Uit de schaduw van Steve Jobs

Apple verliest de man die zijn iPhone en andere succesproducten vormgaf. Jonathan ‘Jony’ Ive verlaat het bedrijf om een designbureau op te richten. De 52-jarige Brit wordt alom geroemd om zijn designtalent, maar hij was minstens even belangrijk in de rol van de zeldzame ondergeschikte die oprichter Steve Jobs en diens destructieve woedebuien kon managen.

De in 2011 overleden Steve Jobs vond dat maar heel weinig mensen zijn respect verdienden. De wereld bestond volgens hem grotendeels uit bozo’s, of idioten die dat zelf niet wisten. Jony Ive behoorde tot het selecte clubje van mensen naar wie Steve Jobs wou luisteren.

De invloedrijke Apple-kenner Jon Gruber vergelijkt Jobs en Ive met John Lennon en Paul McCartney bij The Beatles: twee genieën die elkaar beter maakten. Zonder Ive zou Jobs nooit Apple van het faillissement hebben kunnen redden en uitbouwen tot de machtigste elektronicafabrikant ter wereld.

Het eerste gesprek tussen beiden, in 1996, werd ei zo na ook het laatste. Ive werkte nog maar enkele jaren bij Apple, maar kwijnde daar weg in een designlab. Het management had nauwelijks oog voor zijn ontwerpen. Jobs was nog maar net teruggehaald door de raad van bestuur van Apple in een wanhoopspoging om het bedrijf te redden. Jobs was bij zijn eerste passage aan het begin van de jaren tachtig grandioos mislukt als CEO. In de eerste maanden na zijn comeback was Jobs vooral bezig mensen te ontslaan, en Ive ging ervan uit dat hij de volgende in het rijtje was. In een interview met The New Yorker in 2015 vertelde Ive dat hij bij de eerste ontmoeting zijn ontslagbrief in zijn broekzak zitten had.

iMac

Maar zover kwam het niet. Jobs zag de ontwerpen van Ive en besloot dat hij met een enorm talent te maken had. Ive kon van computers een statussymbool maken, geen beige kast die onder een bureau weggemoffeld werd. Ive luidde mee de wederopstanding van Apple in door de iMac te tekenen, een computer in een kleurrijke en licht transparante behuizing. Na de iMac gaf Ive Apple verder een eigen smoel met eenvoudige, maar opvallende ontwerpen voor achtereenvolgens de iPod, de iPhone, de iPad en de Apple Watch.

Na het overlijden van Jobs lekten wat zaken uit over dat ontwerpproces. Ive werkte met een beperkt team van een tiental designers voortdurend aan nieuwe ontwerpen voor de groeiende productportfolio. Jobs kwam bijna dagelijks een kijkje nemen. Als Jobs in een slechte bui was, liet Ive belangrijke maar onafgewerkte prototypes verbergen. Hij wou vermijden dat een woedende Jobs het ontwerp geen faire kans zou geven of ter plaatse mensen zou ontslaan. Jobs dreef Ive en zijn team tot het uiterste, maar Ive managede zijn baas.

Ive was ook een van de weinige Apple-medewerkers die Jobs naast zich in de spotlights duldde. Dat bleek achteraf een gouden zet, want toen Jobs in 2011 overleed aan pancreaskanker, waren fans en beleggers niet ongerust. Ive zou de designerfenis van Steve Jobs veiligstellen. Ive gebruikte die status om in 2012 Scott Forestall, een andere vertrouweling van Jobs, buiten te werken. Forestall was verantwoordelijk voor het mobiele besturingssysteem iOS. Ive wou iOS een simpele en abstractere look geven. Forestall wou dan weer dat bijvoorbeeld de app voor contacten eruitzag als een adresboek met een lederen kaft, of de notitie-app als een notablok met lijntjes. Die retrolook moest de software vertrouwd laten overkomen voor gebruikers die niet zo vertrouwd waren met computers, een strategie die Steve Jobs altijd had gesteund. De spanningen liepen zo hoog op dat Tim Cook, de opvolger van Jobs, moest kiezen wie hij aan boord hield. Ive was echt onmisbaar, hij werd chief design officer en kreeg de volledige zeggenschap over het design van de software. Forestall mocht opkrassen met een gigantische gouden handdruk en maakt nu musicals.

Meer architect dan designer

Maar al gauw staken nieuwe geruchten de kop op over een exit van Ive. Hij zou terug naar Groot-Brittannië willen verhuizen met zijn familie, en hij zou het helse ritme bij Apple beu zijn. Hij leek ook wat uitgekeken op computers, want hij begon veel tijd te besteden aan de bouw van Apple Park. Maar nadat Apple zijn nieuwe futuristische hoofdkantoor in gebruik begon te nemen in 2017, leidde Ive weer volop het designteam. Het leek erop dat Ive tot aan zijn pensioen bij Apple zou blijven.

Daarom is zijn vertrek toch een verrassing, en een zware klap voor Apple. Op de beurs verloor het aandeel direct 1 procent, of 9 miljard dollar. Hoewel Apple benadrukt dat Ive het bedrijf zal blijven adviseren, is het duidelijk dat Ive ook andere dingen wil doen. Apple staat voor de moeilijke opdracht een volgens de buitenwereld onvervangbare persoon te vervangen. Maar ook voor Ive is de exit een uitdaging. Kan hij wel uit de schaduw van Steve Jobs treden?

Weetjes over Jony Ive

– Ging naar dezelfde school als de ex-stervoetballer David Beckham en leerde er zijn vrouw kennen, met wie hij nu twee zoontjes heeft.

– Studeerde af als designer aan een prestigieuze designacademie in Newcastle.

– Ging na zijn studies aan de slag bij een Brits ontwerpbureau en heeft er zaken ontworpen voor een producent van badkamersanitair, waaronder een toilet.

– Verhuisde in jaren negentig naar de Verenigde Staten om voor Apple te werken, dat toen in slechte papieren zat. Hij bloeide er pas open toen Jobs terugkwam en hem de opdracht gaf de iMac te ontwerpen.

– Ive werd daarna verantwoordelijk voor alle design bij Apple en kreeg een heel team ontwerpers onder zich. De muziek in het lab werd gekozen door een vriend van Ive, dj John Digweed.

– Is een materialenfreak. Hij trok zelfs naar Japan om er te zien hoe de zwaardsmeden er de beroemde samuraizwaarden vervaardigden.

– Is in Groot-Brittannië geridderd om zijn belangrijke rol als designer bij Apple.

– In zijn studententijd was hij een drummer bij een rockgroep, Whiteraven. De groepsleden hadden elkaar leren kennen in een kerk, waar ze ook vaak speelden.

– Heeft bewondering voor de Duitse designer Dieter Rams, maar verkiest met een Britse wagen te rijden, een Bentley.