Twee naties, één volk

De Antwerpse goederenbehandelaar Noord Natie is een familiebedrijf dat tradities uit de Middeleeuwen in ere houdt. Later dit jaar fuseert de onderneming met Hessenatie – als alles goed gaat. Afwachten hoe de twee naties hun structuren zullen versmelten.

Het Antwerps Havenbedrijf kende op 20 juni principieel de westelijke zijde van de tweede en derde fase van het Deurganckdok, het getijdedok ten zuiden van Doel, toe aan Hessenatie en Noord Natie. De goederenbehandelaars gaan dit najaar fuseren.

Coach en mede-architect van het fusieproject is NMBS-topman Etienne Schouppe. De spoorwegmaatschappij krijgt vermoedelijk een rechtstreeks belang van zowat 10%, gezien haar huidige participaties (via dochter International Ferry Boats 50% in Ocean Containerterminal Hessenatie Zeebrugge en 33% in de Noordzeeterminal in Antwerpen).

Gedelegeerd bestuurder Philip Van gestel van Noord Natie relativeert de behoefte om noodgedwongen nog andere externe middelen aan te trekken, maar zegt wel open te staan voor strategische partners. Dat kunnen stouwers zijn (het Singaporese PSA, Hutchison uit Hongkong, eventueel P&O Ports), reders ( AP Müller) of financiers ( GIMV).

De fusie brengt twee erg uiteenlopende bedrijven bij elkaar. Hessenatie is de dochter van het beursgenoteerde CMB, dat zich vooral toespitst op containers en ro-rotrafieken. Noord Natie is een familiebedrijf met een waaier van activiteiten.

Noord Natie is een van de oudste bedrijven die ons land rijk is. De typische structuur van een natie is in deze onderneming nog goed zichtbaar. Er zijn nog zestien werkende vennoten, die het bedrijf als mede-eigenaar beheren. Daarnaast zijn er 120 niet-werkende aandeelhouders. Zij evalueren dit najaar of ze hun principiële goedkeuring van de fusie bevestigen. Deze aandeelhouders blijven discreet op de achtergrond.

Mede daarom is Noord Natie, in tegenstelling tot andere grote Antwerpse havenbedrijven, niet prominent aanwezig in de media. De families houden zich wat afzijdig en het directiecomité respecteert die wens.

Dat de verantwoordelijkheden mede-eigenaar zijn, is een erfenis uit de Middeleeuwen. Naties waren in oorsprong groeperingen van werkers die gezamenlijk een bepaalde activiteit uitvoerden. Aanvankelijk waren het vrij losse structuren van ‘arbeyders’. Zij losten en laadden de schepen die aan hun vaste werkstek aanmeerden, en verdeelden de gage die ze met de kapitein hadden afgesproken. Later organiseerden ze zich. Aan het hoofd kwamen een hoofd- en een werk- of onderdeken die zich in geval van conflicten tot de magistraten of het stadsbestuur wendden.

De dekens en de oudermans, die samen een soort beheerraad vormden, werden jaarlijks herkozen door alle leden van de natie. Toen de haven uit zijn voegen barstte en er personeel in dienst werd genomen, evolueerden de vennoten tot natiebazen.

Noord Natie is een echt kind van die traditie. Documenten uit 1548 maken al gewag van Noordwerkers en Oostwerkers.

Van de twee is Hessenatie de grote broer. Het bedrijf is naar omzet gemeten dubbel zo groot als Noord Natie (bijna 13 miljard frank tegenover 6 miljard). Dit is niet de eerste fusie die de CMB-dochter moet verteren. De Samenwerkende Maatschappij Hessenatie verloor haar coöperatieve status door in 1957 samen te gaan met haar zusterbedrijf Neptunus. Dichter in het geheugen ligt de overname door Gylsen Stevedoring in 1990. Toen werd de huidige structuur van de onderneming in het leven geroepen. De leiding van Hessenatie is samengebracht in Antwerpen Beheer, een managementvennootschap. De beheerders zijn zelfstandigen die via Antwerpen Beheer worden uitbetaald voor hun prestaties. In 1990 gaven zij hun statuut van mede-eigenaar op.

Dat vormt het grote struikelblok voor de fusie met Noord Natie. Een eenvoudig samengaan met Noord Natie Beheer zou een directiecomité creëren waarin zowel eigenaars als niet-eigenaars van het fusiebedrijf zetelen. Een potentieel ongezonde situatie.

Bovendien moet ook het statuut van de niet-actieve vennoten grondig worden bestudeerd. Jos Van gestel, de grootvader van huidig topman Philip, besliste na de Tweede Wereldoorlog dat de aandelen overdraagbaar zouden zijn. Een pensioenfondsgedachte avant la lettre: de bedoeling was dat weduwen en kinderen van gesneuvelde of gepensioneerde natiebazen niet plots zonder inkomen zouden vallen.

Aan het hoofd van het bedrijf staat Philip Van gestel, die in 1992 tot voorzitter van het directiecomité werd gekozen. Toen zijn vader Carlo in 1995 onverwacht en vroeg overleed, werd hij ook voorzitter van de raad van bestuur. De Van gestels behoren al eeuwenlang tot de meest prominente Noord Natie-aandeelhouders. Minder bekend zijn hun banden met de media. Carlo was een tijdlang voorzitter van de raad van bestuur van De Vlijt, uitgever van Gazet van Antwerpen. Philip volgde hem op als bestuurder. Toen De Vlijt in 1996 samensmolt met Concentra Uitgeversmaatschappij (Het Belang van Limburg) in de Regionale Uitgeversgroep, werd hij ook bestuurder in die twee vennootschappen.

Een van Van gestels studiemakkers, Pierre Vercruysse, leidt de groep nu mee als financieel directeur. Ook het merendeel van de veertien overige werkende vennoten staan op sleutelposten in het bedrijf. Het directiecomité bestaat, naast Van gestel, uit Robert Vermeulen, Jean-Jacques Moyson en Eddy Schoonvliet. Vermeulen is werkdeken, belast met de leiding over de dagelijkse operaties en met het toezicht op de conventionele goederenterminals. Schoonvliet heeft de containerterminals onder zijn hoede. Moyson is commercieel directeur van de groep.

Andere zwaargewichten zijn technisch directeur André Blockx, pr-verantwoordelijke Addy Daelemans, en Steven Clerckx, die aan het hoofd van de fruitafdeling staat.

De inbreng van Noord Natie zal van het fusiebedrijf een erg gediversifieerde onderneming maken. Het bedrijf heeft een containerterminal aan het Delwaidedok en participeert voor 67% in Schelde Container Terminal Noord, de joint venture met de NMBS die de Noordzeeterminal beheert. De koffie- en cacaoterminal en de suikerterminal behoren tot de grootste en meest geavanceerde van West-Europa. De fruitterminal van Noord Natie is de grootste concurrent van Belgian New Fruit Wharf, de Belgische marktleider in de fruitbehandeling. Verder zijn er nog stukgoed- en containerherstellingsactiviteiten, en het expeditiebedrijf Norexa, erg actief in fruit, koffie, cacao en suiker. International Rail Partners, dat de aan- en afvoer per spoor van de containers van Noordzeeterminal ondersteunt, en International Distribution Partners, een forum om het vervoer van het stukgoed te bevorderen, sluiten de rij.

Toch houden beide partners ook enkele onderdelen buiten de fusie. Aan CMB-zijde is dat bijvoorbeeld Hessenatie Logistics, dat logistieke diensten aanbiedt. Twee belangrijke entiteiten zullen voortaan rechtstreeks ressorteren onder de raad van bestuur van Noord Natie: de 40%-participatie in een containerterminal in de Letse havenstad Ventspils, die begin oktober officieel wordt geopend, en het tankpark Noord Natie Tank Terminals, dat oliën, vetten en ongevaarlijke chemicaliën opslaat.

Ten slotte liggen

er nog enkele kleinere ijzers in het vuur. Noord Natie houdt een minderheidsbelang in Nortrop, een agenturengroep. De diepvriesactiviteiten worden eind dit jaar afgebouwd, omdat het diepvriesgoed steeds meer in containers wordt vervoerd.

Vermoedelijk de meest onverwachte participatie is die in de Eran-groep. Achter de namen Eran Partyrent, Eran Verhuurservice en Eran Transport – en de weinig vleiende bijnaam Potten en Pannen – schuilt de marktleider in de verhuur en het transport van feestmateriaal voor beurzen, exposities en bedrijfsmanifestaties. Een aanverwante participatie in Interior Rent werd eind juni overgenomen door Arrinco, de vennootschap van de bedrijfsleiding.

luc huysmans