Trump verleent gratie aan Silk Road-oprichter Ross Ulbricht: wie is hij en wat is zijn link met crypto?

Amerikaans president Donald Trump verleent gratie aan Ross Ulbricht, oprichter van de beruchte darkweb-marktplaats Silk Road. Ulbricht kreeg een dubbele levenslange straf en wordt gezien als pionier van de digitale vrijemarkteconomie, maar ook als het brein achter een crimineel netwerk. “Alles aan het verhaal van Silk Road is heel wild.”

Wie is Ross Ulbricht?

Ross Ulbricht groeide op in Texas en studeerde natuurkunde en economie. Hij was een idealist met libertaire overtuigingen en geloofde in een vrije marktplaats zonder overheidsinmenging. In 2011 bracht hij die ideeën in de praktijk met Silk Road, een onlinemarktplaats op het dark web waar gebruikers anoniem goederen en diensten konden verhandelen.

Ulbricht stelde Silk Road voor als een experiment in vrije handel, maar het platform groeide al snel uit tot een hotspot voor illegale activiteiten. Drugs, hackersoftware en valse documenten waren er eenvoudig te verkrijgen, met de bitcoin als belangrijk betaalmiddel.

“Het was duidelijk dat er heel wat illegale zaken gebeurden”, zegt Stijn Fockedey, techexpert en hoofdredacteur van Trends. “Het was een zware beschuldiging. Zo’n zware veroordeling krijg je niet zomaar.”

De opkomst en ondergang van Silk Road

Silk Road was alleen toegankelijk via het Tor-netwerk, een technologie ontwikkeld door het United States Naval Research Laboratory (NRL) in de jaren 1990. Tor werd ontworpen om de communicatie van overheidsinstanties te beveiligen door internetverkeer via een wereldwijd netwerk van versleutelde knooppunten te leiden.

Fockedey legt uit: “Tor werd oorspronkelijk ontwikkeld als een militaire technologie, onder meer voor communicatie tussen kernonderzeeërs. Om de anonimiteit te waarborgen, werd het later publiek gemaakt zodat militaire trafiek kon opgaan in het bredere internetverkeer.”

‘De bitcoin wordt vaak gebruikt bij cyberaanvallen en illegale projecten omdat het gemakkelijk is, maar echt anoniem is het niet’

Techexpert Stijn Fockedey (hoofdredacteur Trends)

Dankzij Tor en de destijds relatief onbekende bitcoin leek Silk Road onaantastbaar. In slechts twee jaar tijd werd er voor naar schatting 1,2 miljard dollar aan illegale goederen verhandeld. Volgens gerechtelijke documenten verdiende Ulbricht zelf naar schatting 80 miljoen dollar aan commissies op de transacties.

De FBI kreeg Ulbricht uiteindelijk in het vizier via undercoveroperaties en digitale sporen. In oktober 2013 werd hij gearresteerd in een bibliotheek in San Francisco, op het moment dat hij ingelogd was op zijn laptop. Daardoor kregen de autoriteiten toegang tot bewijsmateriaal zoals chatlogs, e-mails en transacties, waarmee ze hem linkten aan de illegale activiteiten op Silk Road.

Bitcoin en de schijn van anonimiteit

Silk Road speelde een cruciale rol in de vroege adoptie van de bitcoin. De cryptomunt werd vaak als anoniem beschouwd, maar bleek in werkelijkheid slechts een pseudoniem. Hoewel transacties geen namen bevatten, worden ze allemaal geregistreerd op de blockchain, een openbaar grootboek dat iedereen kan inkijken.

“De bitcoin wordt vaak gebruikt bij cyberaanvallen en illegale projecten omdat het gemakkelijk is, maar echt anoniem is het niet”, zegt Fockedey. “Je kunt de transacties volgen en dat maakt het een doelwit. Je kunt het geld binnenhalen, maar zodra je het wilt gebruiken of omzetten, sta je bloot aan risico’s. Het is alsof de politie weet in welke kluis het geld ligt en gewoon wacht tot je die komt opendoen.”

Dankzij geavanceerde blockchain-analysetechnieken konden opsporingsdiensten geldstromen traceren en bitcointransacties koppelen aan fysieke personen. Dit toonde aan dat de vermeende anonimiteit een illusie was. Als gevolg daarvan zijn gebruikers van illegale marktplaatsen massaal overgestapt op privacygerichte cryptomunten zoals Monero (XMR) en Zcash (ZEC), die geavanceerde technologieën inzetten om transacties te verhullen.

‘De tools om zo’n marktplaats op te zetten zijn tegenwoordig vrij eenvoudig beschikbaar’

Stijn Fockedey

Trumps belofte

Ulbrichts vrijlating zorgt voor verdeeldheid. Zijn aanhangers beschouwen hem als een slachtoffer van overheidsrepressie en stellen dat hij slechts een platform creëerde, zonder zelf illegale activiteiten te ontplooien. Ze vinden de opgelegde straf buitensporig en onevenredig zwaar in vergelijking met andere veroordeelden. Vooral in libertaire en cryptokringen wordt Ulbricht gezien als een icoon van digitale vrijheid, en zijn vrijlating was al jaren een speerpunt in hun beweging.

De Amerikaanse Libertarische Partij, die minder overheidsinmenging en drugslegalisering nastreeft, schaarde zich fel achter Ulbrichts zaak. Ze deelt standpunten met zowel Republikeinen als Democraten en pleit voor een kleinere overheid en lagere belastingen. Tijdens zijn campagne beloofde Trump op een conventie van de partij Ulbricht gratie te verlenen, maar zijn optreden werd overschaduwd door aanhoudend boegeroep. Toch stelt Trump nu dat hij op brede steun van de libertaire beweging kon rekenen.

Critici wijzen op de immense schade die Silk Road heeft aangericht. Ze stellen dat de marktplaats criminelen vrij spel gaf en bijdroeg aan de verspreiding van drugs, witwaspraktijken en identiteitsfraude. Hoewel Ulbricht zelf geen drugs verkocht, zien wetshandhavers hem als het brein achter de operatie en verantwoordelijk voor de miljardenhandel die via het platform liep. Bovendien werd hij tijdens zijn proces beschuldigd van het plannen van moorden op zes potentiële informanten, al zijn die nooit uitgevoerd.

Kunnen we Ulbrichts gratie dan vergelijken met die van de bestormers van het Capitool, of ligt zijn zaak toch anders? “Ik weet niet hoeveel libertariërs het Capitool bestormd hebben”, zegt Fockedey. “Ik denk dat dat eerder echte aanhangers waren van Trump, MAGA-lui (Make America Great Again, nvdr). Er is misschien een kleine overlap in de zin dat ze een groot wantrouwen hebben tegenover de overheid, maar het is toch nog altijd anders.” Volgens Fockedey is Ulbricht echter niet zomaar een onschuldig slachtoffer: “Zijn veroordeling was zwaar, maar niet zonder reden. Je krijgt niet zomaar levenslang.”

Lees verder onder X-bericht

Silk Road en zijn opvolgers

De sluiting van Silk Road betekende niet het einde van illegale marktplaatsen op het dark web. Nieuwe platforms zoals AlphaBay, Hydra Market en Empire Market namen de rol over en maakten gebruik van betere privacymaatregelen, waaronder versleutelde communicatie en geavanceerde anonimiteitstechnieken. Ook die marktplaatsen zijn inmiddels offline gehaald door internationale wetshandhavingsinstanties.

Toch blijft het een kat-en-muisspel tussen criminelen en autoriteiten. Regelmatig worden dergelijke markten uit de lucht gehaald, maar nieuwe platforms duiken snel weer op, vaak met betere beveiligingsmaatregelen en nieuwe cryptomunten die moeilijker te traceren zijn.

Op Silk Road konden gebruikers beoordelingen ontvangen die vergelijkbaar zijn met klantreviews op Amazon.

Volgens Stijn Fockedey is het opzetten van een darkweb-marktplaats laagdrempeliger dan vaak wordt gedacht. “De tools om zo’n marktplaats op te zetten zijn tegenwoordig vrij eenvoudig beschikbaar”, legt hij uit. “Met een beetje technische kennis en toegang tot de juiste infrastructuur kun je zoiets relatief snel opzetten.” Eenmaal operationeel functioneren deze platforms als geavanceerde fora, waar gebruikers beoordelingen en reputaties kunnen opbouwen via systemen die vertrouwen scheppen binnen een anonieme omgeving.

Dat vertrouwen werd een cruciale factor in het succes van illegale online marktplaatsen. “Alles aan het verhaal van Silk Road is eigenlijk heel wild: de ontstaansgeschiedenis van die technologie, wat er daarna mee gebeurd is en hoe het dark web erin slaagde om een systeem van vertrouwen te creëren binnen een illegale markt”, zegt Fockedey. Op Silk Road konden gebruikers beoordelingen ontvangen die vergelijkbaar zijn met klantreviews op Amazon.

“Het bijzondere is dat niemand echt weet wie de andere gebruikers zijn, en zelfs zij onderling vaak geen idee hebben met wie ze te maken hebben”, voegt hij toe. In tegenstelling tot de reguliere financiële sector, waar bedrijven door de ‘know your customer’-regel (KYC) verplicht zijn de identiteit van klanten te verifiëren, ontbreekt zo’n verplichting op het dark web volledig. “Daar ligt de verantwoordelijkheid volledig bij de gebruiker zelf.”

Lees ook:

Eerder: